Als de opa van Arthur en Emma moet worden opgenomen in een verzorgingshuis, vinden zij een dagboek van opa tussen zijn oude papieren. Daarin schrijft opa over vliegen op een regenboog naar Meester Pieter den Drol. Dat klinkt alsof opa gek is geworden! Ze komen er echter achter dat de raadselachtige tekst te maken heeft met een groot geheim. Helaas kan opa hun niet meer veel vertellen; door de ziekte Alzheimer werkt zijn hoofd niet meer zoals het hoort.
Arthur en Emma besluiten zelf op onderzoek uit te gaan. Ze spijbelen van school en gaan naar het kunstmuseum waar opa bewaker was. Voor ze het beseffen, komen ze in een beklemmend avontuur terecht…
Recensie
Zou het niet geweldig zijn om een kijkje te kunnen nemen in de wereld van de beroemde Vlaamse Meesters? Om te weten hoe bekende schilders als Pieter Brueghel, Jan van Eyck en Pieter Paul Rubens te werk gingen? In dit boek nemen Arthur en Emma letterlijk een duik in de kunstgeschiedenis! Maar wacht… was er niet al een serie boeken waarin gereisd werd via schilderijen? Jazeker: in Julia’s reis bezoekt Julia via verschillende kunstwerken o.a. de schilders Rembrandt van Rijn, Degas en Dalí. Toch is dit boek over de Vlaamse Meesters totaal anders! Arthur en Emma reizen namelijk niet naar de wereld van de schilder, maar naar de wereld van het schilderij! En dat maakt hun avontuur nog net een stukje spannender dan dat van Julia…
©2019 De Eenhoorn, illustratie van Ann De Bode uit Het Geheim van de Vlaamse Meesters
Arthur en Emma belanden namelijk in eerste instantie direct bij de poort van de hel – in het schilderij Dulle Griet van Pieter Bruegel de Oude. Om daar te ontsnappen aan alle monstertjes, moeten ze op zoek naar een plek met meer licht – wat nog niet zo gemakkelijk is zo dicht bij de hel. Gelukkig krijgen ze hulp van de directeur van het museum waar Dulle Griet hangt: het Museum Mayer van den Bergh in Antwerpen. De directeur heeft echter een ander doel voor ogen met zijn reis door de kunstwereld… en dat maakt de reis nog eens extra moeilijk en gevaarlijk voor Arthur en Emma.
Het verhaal gaat niet alleen over kunst, maar zit ook kunstig in elkaar. Arthur en Emma komen via het dagboek van hun opa achter het Geheim van de Vlaamse Meesters – een geheim dat slechts bekend is bij een beperkt aantal mensen en dat koste wat het kost bewaard moet worden. Arthur en Emma willen echter bewijzen dat hun opa niet gek is geworden (hij is verdrietig genoeg wel dement). Dat levert dus een groot probleem op, want de museumdirecteur komt achter hun geheim en zodra hij en de kinderen in een schilderij terechtkomen, moeten ze oppassen dat ze niet ontdekt worden door museumbezoekers! Er is een continue verbinding tussen de wereld waarin zij zich bevinden en het heden. Dat levert onder andere een ontzettend gave kijkvraag op in het boek: Herken je de plaats op Dulle Griet vanwaar ze vertrokken naar het volgende kunstwerk?
©2019 De Eenhoorn, illustratie van Ann De Bode uit Het Geheim van de Vlaamse Meesters
De lezer wordt niet alleen het spannende verhaal in gezogen, maar reist ook zelf mee door de verschillende kunstwerken. Regelmatig staan er details van schilderijen afgebeeld, waar illustrator Ann De Bode een vergrootglas omheen heeft getekend. Naast deze details wordt het verhaal ook nog aangevuld met prachtige illustraties van haar hand en achterin het boek vind je alle kunstwerken in kleur.
Al lezende leer je enorm veel over verschillende Vlaamse Meesters, maar ook over schildertechnieken en kunstgeschiedenis. Zo wordt uitgelegd waarom de schilderijen van Jan Van Eyck zo bijzonder waren voor zijn tijd en lees je ook hoe Pieter Bruegel aan zijn bijnaam ‘Den Drol’ komt. Dat wordt zo goed in het verhaal verwerkt, dat kinderen die niet direct geïnteresseerd zijn in kunst (zoals ook Emma in het verhaal) toch geboeid zullen raken. Verder wordt uitgelegd waarom bepaalde kleuren werden gebruikt, hoe Rubens ervoor zorgde dat zijn geschilderde vrouwen net echt waren en hoe een prisma werkt. Dat laatste speelt namelijk een essentiële rol in dit verhaal…
Het enthousiasme waarmee Maartje van der Laak schrijft over kunst, werkt aanstekelijk. Extra leuk is dat zij de lezer steeds uitdaagt om goed naar de verschillende schilderijen te kijken. Dat kan natuurlijk in het boek zelf, maar de meeste kunstwerken waarover geschreven wordt, zijn in België ook in het echt te bewonderen. Dat het verhaal zich in Vlaanderen afspeelt (Antwerpen, Gent) is vanzelfsprekend in een boek over de Vlaamse Meesters. Het boek is in Vlaanderen uitgegeven, wat voor Nederlandse kinderen af en toe tot vreemde woorden of grammatica (allergisch zijn aan bijv.) leidt, maar het Vlaams past natuurlijk perfect bij het verhaal. Dit boek is dan ook een geweldige en aantrekkelijke kennismaking voor kinderen met de bekendste schilders van Vlaanderen. Een spannend en boeiend verhaal, waar je ook nog eens heel veel van opsteekt!
Lestips
Het spreekt voor zich dat dit boek zich uitermate goed leent om voor te lezen tijdens een kunstproject of de Jeugdboekenmaand 2020 (met het thema kunst)! Het is erg leuk dat er zoveel aandacht is voor de schilders Bruegel, Rubens en Van Eyck! Weer eens wat anders van Rembrandt of Van Gogh.
Kinderen kunnen het boek natuurlijk ook prima zelfstandig lezen, al zitten sommige gebeurtenissen wat ingewikkeld in elkaar. De kunstgeschiedenis wordt echter heel duidelijk uitgelegd en het taalgebruik is niet moeilijk. Het boek bestaat bovendien uit vele korte hoofdstukken – dat maakt het extra overzichtelijk. Om het boek te promoten kun je dan ook heel hoofdstuk 4 voorlezen: het bestaat uit slechts 4 bladzijden. Voordat je begint met voorlezen van het fragment, kun je het beste even de achterkant van het boek voorlezen – dan kunnen de kinderen het beter plaatsen.
Ze moeten het (…) Emma intussen meer? (blz. 15 t/m 18)
Kinderboekenweek 2019
Het volgende voorleesfragment past goed bij het thema van de Kinderboekenweek 2019 – vervoermiddelen – en het motto Reis mee! Arthur en Emma reizen in dit boek op een wel heel bijzondere manier: via een regenboog, die wordt opgewekt met behulp van een prisma en een schilderij van een Vlaamse Meester. In dit fragment lees je er meer over en fantaseert de museumdirecteur direct over de mogelijkheden. Het is direct een mooie vraag voor de kinderen:
Wat als je echt in schilderijen van schilders zoals de Vlaamse Meesters kunt reizen?
Het gehele fragment:
‘Kinderen in de (…) weg is hij. (blz. 24/25)
Het is trouwens een fragment dat ook meteen heel nieuwsgierig maakt naar dit verhaal!
Meer boekpromotie
Vanuit dit boek zijn er allemaal mooie bruggetjes te maken naar andere kinderboeken! Zo spreekt het voor zich dat als je dit boek voorleest, je ook het boek Dulle Griet kunt promoten! Voor dit boek hebben Geert De Kockere en Carll Cneut zich laten inspireren door het schilderij van Bruegel. Er is ook een hele lesbrief bij dit boek gemaakt – zie de recensie van Dulle Griet.
Maar er is nog een prentenboek over schilderijen van Pieter Bruegel de Oude: illustrator Sassafras De Bruyn is groot fan van deze schilder en laat in het prentenboek De jager en zijn hond een jager en zijn hond dwalen door verschillende schilderijen van de kunstenaar. Het is een prentenboek zonder woorden en zonder kennis van de diverse schilderijen zegt het boek helaas niet zo heel erg veel. Het schilderij Dulle Griet is er door lezers van Het Geheim van de Vlaamse Meesters echter zeker in te herkennen en de reis die de jager en zijn hond van schilderij naar schilderij maken, heeft natuurlijk een prachtige parallel met dit boek!
Tenslotte is het onlangs verschenen boek Kleuren van Ted van Lieshout een prachtige aanvulling op dit leesboek. In dit boek vertelt Van Lieshout van alles over kleuren in de kunst: hij gaat in op de betekenis van kleuren, maar ook legt hij uit hoe kleuren gemaakt worden. Net als in Het Geheim van de Vlaamse Meesters zul je in dit boek een prisma en lapis lazuli tegenkomen. Ook het Portret van Giovanni Arnolfini en zijn vrouw, van Jan Van Eyck staat in beide boeken!
Restauratie van schilderijen / Jan van Eyck
In het boek wordt ook aandacht besteed aan de restauratie van kunst. In dit geval wordt het werk Het Lam Gods van de broers Hubert en Jan Van Eyck uitgebreid besproken. De panelen van dit werk worden op dit moment daadwerkelijk gerestaureerd en dat kun je gaan bekijken in het Museum van Schone Kunsten Gent – tot het einde van dit jaar (2019). De restaurateurs zijn van dinsdag t/m vrijdag aanwezig. Op deze pagina kun je alles lezen over de restauratie en de panelen.
In 2020 opent er trouwens een tentoonstelling over Van Eyck in datzelfde museum. Hier lees je er meer over.
Wil je met eigen ogen zien hoe een schilderij wordt gerestaureerd, maar kun je niet naar Gent (of Amsterdam – daar wordt De Nachtwacht publiekelijk gerestaureerd)? Het Klokhuis maakte er een aflevering over.
De Vlaamse Meesters en kunst
In het boek is dus heel veel informatie te vinden over kunst en verschillende Vlaamse Meesters:
Wie zijn de Vlaamse Meesters? / Pieter Bruegel de Oude en zijn bijnaam Drol:
‘Over welk schilderij (…) drol te noemen. (blz. 28-30)
Het veranderen van kleuren op schilderijen / Blauwe verf:
Buiten raast Dulle (…) genoeg van krijgen. (blz. 52 t/m 54)
-> Let op, er wordt hier terloops een interessante opmerking gemaakt!
De hele kunstwereld denkt dat Dulle Griet een grauw kleed heeft, terwijl het eigenlijk felblauw moet zijn, de kleur waarin de heilige Maria vaak wordt afgebeeld. O, wat was die Bruegel toch geniaal. (blz. 54)
Waarom noemt de museumdirecteur Bruegel hier geniaal? Snappen de kinderen dat het heel ‘gewaagd’ en bijzonder is om Dulle Griet af te beelden in de kleur blauw? Die kleur werd dus meestal voor Maria gebruikt! En als Dulle Griet íets niet is… dan is het wel heilig.
©2019 De Eenhoorn, illustratie van Ann De Bode uit Het Geheim van de Vlaamse Meesters
Vrouwelijke schilders
Ook al zegt Jos dat het niet zo is (blz. 29), er was toch een vrouwelijke Vlaamse Meester: Agnes van den Bossche! Je leest erover vanaf blz. 74.
Pieter Bruegel de Oude
Niet alleen het schilderij Dulle Griet komt voor in dit boek, maar ook De Val der Opstandige Engelen. Het wordt uitgebreid beschreven op blz. 83-85.
Prisma / Breking licht / Natuurkunde
Hoe een prisma werkt, wordt uitgelegd op blz. 111-112. Hoe schilders deze kennis al gebruikten in hun schilderijen, wordt ook verteld.
Uitgeverij De Eenhoorn, 2019
Onderwerpen: 2019, Geheim, Jan Van Eyck, Kinderboekenweek 2019, Kunst, Kunstenaars, Kunstgeschiedenis, Licht, Natuurkunde, Pieter Bruegel, Reizen, Schilderijen, Tip van Emma, Verf, Vlaams, Vlaanderen, Voorleestopper
Geïllustreerd door Ann De Bode
