Het leven achter de dingen - Leesbevordering in de klas

Het leven achter de dingen Een jongen loopt omhoog over de helling van een heuvel. Hij weet zeker dat er aan de andere kant, precies op datzelfde ogenblik, iemand anders omhoog loopt. En die iemand zal hij, precies op de top, ontmoeten.

Hiermee begint de zoektocht naar de onbekende wereld die hij vermoedt achter alles wat zijn ogen kunnen zien: het leven achter de dingen.

Recensie

Daan Remmerts de Vries heeft al heel wat prijzen gewonnen: twee keer de Gouden Griffel (2003, 2010) en in 2016 een Zilveren Griffel voor Groter dan de lucht, erger dan de zon. Dat laatste boek is prachtig geschreven, maar het is wel een uitdaging voor kinderen om zich te verplaatsen in de hoofdpersoon. In dit boek is dat gevoel nog veel sterker. Remmerts de Vries schreef met dit boek een prachtig verwoord, filosofisch verhaal, waarin hij de lezer bewust wil maken van dat er ‘meer’ is. Op zich heel mooi voor kinderen, maar spreekt hij hen in dit boek wel echt aan?

Die twijfel ontstaat al vrij snel in het boek, als hij aan de lezer óver kinderen vertelt:

Soms…vaak in de schemering, als de dag is uitgeraasd en de bloemen zijn dichtgegaan, en de bomen een soort slaapstand aannemen… verwacht je dingen. Zonder dat je enig idee hebt waarom dat zo is. Kinderen doen dat. (blz. 13)

Een vreemd contrast met de vormgeving van dit boek, die wél echt als een kinderboek aandoet: een groot letterfont (zoals in een boek voor kinderen van een jaar of zeven) en veel kleurige illustraties die uitstekend in een kinderboek passen.

Het verhaal heeft echter een nogal melancholische sfeer, die naarmate het boek vordert steeds sterker wordt. Het wordt verteld door een alwetende verteller (Remmerts de Vries zelf?) die de lezer op een licht dwingende manier levenslessen meegeeft.

De voorstellingen die we maken, bedoel ik, zijn belangrijk! Het is een soort van weten. Iets wat we allemaal hebben meegekregen. Het is een vermogen waarmee we de dingen kunnen zien die verborgen blijven voor onze ogen.
En daarom weten kinderen dit – en ik herhaal het maar weer: er is een leven achter de dingen. (blz. 34)

De auteur lijkt te vertellen over zijn eigen worsteling met het vinden van een bestemming in zijn leven en over het wel of niet krijgen van kinderen. Zijn levenslessen zijn nogal zwaar op de hand en sluiten grotendeels niet aan bij de belevingswereld van kinderen. Welk kind is er nou bezig met de vraag of je wel of niet een kind op de wereld wilt zetten?!

Daarbij komt dat het perspectief waarin de auteur dit verhaal vertelt, ongelooflijk ingewikkeld is. Hij vertelt over een jongen (‘hij’), die op een gegeven moment een meisje tegenkomt. Dat ben ‘jij’. En dan is er ook nog een ik-persoon – de auteur zelf. Die in de loop van het verhaal verandert in de jongen zelf. ‘Hij’ wordt ‘ik’. Pfff! Dit vergt wel heel erg veel van de jonge lezer.

Dus, hoe kinderlijk dit boek er ook uit mag zien… het hoort eerder thuis in een boekenkast van een (jong)volwassene.

Lestips

In het boek laat de auteur duidelijk zijn visie op het onderwijs doorklinken:

Want dát is wat je leert op school! Daar leer je namelijk de dingen te beschrijven en te meten. (…) Maar over het gevoel dat je krijgt als je op een heuvel staat leer je niets. (…) En over de reizen die je kunt maken in je hoofd krijg je aangepraat dat dat ‘maar fantasie’ is.
Je leert daar niets, wil ik maar zeggen, over het leven achter de dingen. (blz. 34/35)

Natuurlijk heeft hij voor een groot gedeelte gelijk: op school leer je voornamelijk over feiten. Maar steeds meer scholen ruimen ook tijd in voor filosofie en creatief denken. Dán kun je dit boek wel gebruiken, want er staan veel uitspraken in, waar je met de klas over kunt praten en filosoferen. Zoals bovenstaand citaat bijvoorbeeld – over reizen maken in je hoofd.

Toch bekruipt me het gevoel dat de auteur (of in ieder geval de verteller) behoorlijk teleurgesteld is in de wereld en de mensheid, door zinnen als deze: