Topboeken voor in de klas 2023
Het was me het jaartje wel… Zelfs in de Oudejaarsconference werd het besproken: Pim Lammers kreeg doodsbedreigingen omdat hij ooit een verhaal geschreven had over ingewikkelde seksuele gevoelens en in 2023 dichter van de Kinderboekenweek zou worden. Ook de Week van de Lentekriebels kwam onder vuur te liggen én de vileine teksten van Roald Dahl werden in het buitenland aangepast, omdat deze te gevoelig zouden liggen. Het schrijven van een kinderboek wordt op deze manier steeds ingewikkelder, want er staat al snel een legertje meningen klaar…
Nu is een mening geven over kinderboeken mij natuurlijk niet vreemd 😉 maar dan wel met een positieve insteek! Wat kun je met kinderboeken in de klas? Hoe krijg je kinderen enthousiast voor lezen? Kortom: hoe doe je aan leesbevordering in de klas? Gelukkig staan steeds meer neuzen dezelfde kant op! Ik heb het lekker druk gehad het afgelopen jaar met het geven van lezingen aan leerkrachten, leesconsulenten en pabo-studenten. Ik trapte het jaar af op de NOT, waarbij er zóveel belangstelling was, dat de mensen in het gangpad moesten zitten!
Dat is bemoedigend, want de PISA-resultaten die eind 2023 gepresenteerd werden, liegen er niet om: er móet wat gedaan worden aan de leesvaardigheid en leesmotivatie van kinderen en jongeren. Waar kan dat beter dan op de basisschool? Dus ook in 2024 gaan we dóór met het geven van heel veel boeken- en lestips!
Er zijn in het afgelopen jaar 84 recensies met lestips bijgekomen op de site. De 1000 is daarmee nog net niet gehaald, maar dat moet in 2024 ongetwijfeld gaan lukken! In 2023 kon je vooral veel korte berichtjes lezen over nieuw verschenen kinderboeken. Via de Insta– en Facebookpagina’s van Leesbevorderingindeklas.nl blijf je op de hoogte en heb je deze social media niet? Dan lees je op het blog het laatste nieuws.
Populair in 2023
De grootste klapper van 2023 was zonder twijfel de verschijning van de herziene versie van SINTERKLAAS van Charlotte Dematons. Het boek was vóór verschijning al uitverkocht… zeer indrukwekkend met 50.000 stuks! Maar ook de kersttitel De Grompus van Alex T. Smith was binnen no time niet meer verkrijgbaar.
Waar tevens massaal positief op werd gereageerd, was het bericht over de verschijning van Missie afbreken van Pieter Koolwijk – het laatste deel in het drieluik over Gozert, Ties en Luna.
Gozert bleef net als voorgaande jaren een van de meest gelezen recensies van het jaar, net als het in 2022 met een Gouden Griffel bekroonde Films die nergens draaien.
Verder was het boek van de campagne Nederland Leest Junior dit jaar wederom een enorm succes. Het Pungelhuis van Annet Huizing staat op de tweede plaats van meest gelezen recensies in 2023, en ook op Facebook en LinkedIn werd de bekendmaking van dit boek voor de campagne met gejuich ontvangen. Terecht!
Boekentips uit de praktijk 2023
In de Kinderboekenweek heb ik heel veel boekpromoties gegeven in schoolklassen. Binnen een selectie van tien kinderboeken gingen we op zoek naar het favoriete boek van de klas. Wat leverde dat leuke resultaten op! Tot grote verrassing van de leerlingen kwamen er totaal andere boeken uit dan ze op basis van de covers hadden verwacht.
Hart van staal, van Simon van der Geest scoorde in meerdere klassen erg hoog. Niet alleen door het verhaal (een spannend toekomstavontuur over muziek, robots en verdwenen ouders), maar ook door de geweldige muziek die bij het boek is gemaakt. Je kunt deze namelijk via Spotify beluisteren! We kijken reikhalzend uit naar het vervolg!
Ook de winnaar van de Woutertje Pieterse Prijs 2023 was populair in de klas! Vandaag houd ik mijn spreekbeurt over de anaconda is een informatief boek over een van de favoriete onderwerpen van kinderen: dieren! Het is op een ontzettend grappige, spitsvondige manier geschreven door Bibi Dumon Tak en geïllustreerd door Annemarie van Haeringen (die ook met het idee voor het boek kwam – zie dit filmpje van het NOS Jeugdjournaal).
Een serie die veel kinderen graag wilden lezen, was Gabriel Avery. Zelf werd ik ook zeer positief verrast door het eerste deel, Zakkenroller eersteklas, waarin een jongen allerlei criminele activiteiten leert op een school om daarmee juist misdaad te bestrijden. Dit eerste deel verscheen in 2022, maar in 2023 kwam het vervolg: Dief in het doolhof.
Van de serie Gameboek van Marcel Groenewegen werden zelfs notoire niet-lezers enthousiast! Ook hiervan verscheen in 2023 het tweede deel: Vuurstrijd! Net als in het eerste deel kiezen kinderen de rol die ze in het verhaal willen spelen en hun keuzes bepalen de loop van dit spannende fantasy-verhaal.
Een laatste tip uit de praktijk is het boek dat dit jaar door Joke van Leeuwen geschreven werd voor de Maand van de Filosofie: Dát bedoel ik, zei de zalm. Dit kleine boek staat vol filosofische overpeinzingen over klein of groot zijn, over je belangrijk voelen of niet, over mooi en lelijk, en over nog veel meer dat te maken heeft met waarde en waardering. Ik raadde het boek aan voor het houden van filosofische gesprekken in een plusklas en dat was een groot succes!
Nog 23 topboeken voor in de klas
Er zijn nog zoveel méér boeken verschenen in 2023 en geen kind is hetzelfde, dus een lijst met ‘beste boeken’, daar houd ik niet zo van. Maar hieronder zie je een lijstje met geweldige boeken waarvan ik hoop dat je ze leert kennen en gaat gebruiken in de klas. Boeken waar je wat aan hebt en waar ik heel blij van werd. Hopelijk jij en je leerlingen ook!
Wil je meer weten over het boek? Klik dan door via de titel of cover!
(Geen link? Dan moet de recensie nog geschreven worden!)
De spin en de sleutel
Anna Woltz
Querido
Een heerlijk verhaal met nogal bijzondere personages en bizarre wendingen, maar tegelijkertijd heel eigentijds en herkenbaar. Een verhaal over een hete zomer vol geheimen waarin prachtige, interessante thema’s voorbij komen (vluchtgedrag, social media, long-covid). Een boek waar ik eigenlijk geen afscheid van wilde nemen!
Vroeger en nu
Arnoud Wierstra
Lannoo
Zodra ik die opblaasflamingo op de cover zag, was ik verkocht. Dit boek is zó leuk! Arnoud Wierstra tekende schilderijen uit de 16e en 17e eeuw na, maar stopte er allerlei eigentijdse details in. Zo werd dit een heel grappig zoekboek, waarvan je heel veel leert over het leven van vroeger én over kunst!
De grootste voetafdruk
Rob & Tom Spears (vertaling: Berd Ruttenberg)
Hoogland & Van Klaveren
Een van de verrassendste informatieve boeken van het afgelopen jaar! Op een inventieve en zeer humoristische manier zie je in dit boek hoe groot de wereldbevolking is ten opzichte van de aardbol, de dieren en het leven op aarde, en vooral wat onze impact daarop is.
Suikerland
Henna Goudzand Nahar & Renate Siepel (ill.)
Querido
Hoewel het omslag misschien niet heel aantrekkelijk is, is dit wat mij betreft echt een must-read. Wat geeft dit verhaal een goed beeld van hoe de slavernij was, zowel in Afrika als in Suriname. Het is opvallend hoe secuur en respectvol de schrijfster alles heeft opgeschreven, en dat terwijl ze wel de gangbare termen uit die tijd gebruikt. Zeer indrukwekkend.
Paddenstoel & Co
Geert-Jan Roebers en Wendy Panders (ill.)
Gottmer
Daar is ‘ie weer! Ik zei het vorig jaar al: Geert-Jan Roebers is een schrijver om in de gaten te houden. Zijn boeken zijn perfect te gebruiken voor natuurlessen! Dit keer werkte hij samen met illustrator Wendy Panders, die net als hij garant staat voor geweldige boeken. Heldere rijke taal, verrassend, zeer informatief én met humor!
Het bromvliegeffect junior
Eva van den Broek & Tim den Heijer en familie De Kort (ill.)
Van Goor
Dit verrassende, informatieve boek gaat over ‘de kleine dingen die stiekem bepalen wat jij doet’. Het bromvliegeffect slaat op dat bromvliegje in de urinoirs waar mannen als vanzelf op gaan richten en ‘junior’ staat erbij omdat van dit boek ook een ‘volwassen versie‘ bestaat. Wat een eyeopeners voor kinderen staan hierin (en eigenlijk ook voor jezelf…). Over o.a. reclame, social media en de werking van je hersenen.
Bureau SPEURNEUS en het Eilandmysterie
Jozua Douglas en Geert Gratama (ill.)
De Fontein
Dat Jozua Douglas grappige, spannende boeken schrijft, wist je hopelijk al. Maar wat dit boek extra goed maakt, is dat het kinderen heel bewust maakt van de werking van complottheorieën. Dat doet Jozua met ontzettend veel humor, maar toch legt hij de vinger op de zere plek. Verder staan er vele grappige verwijzingen naar kinderboeken en schrijvers in. Leuk!
Een slijmzoen voor je oma
Matthijs Meeuwsen & Paco Vink (ill.)
Querido
Om dit informatieve boek over zeedieren heb ik ontzettend moeten lachen! De manier waarop de schrijver vertelt over ‘de tofste zeedieren die niemand kent’ is ontzettend vermakelijk en het boek is dan ook heerlijk om voor te lezen. En hoewel sommige illustraties compleet verzonnen lijken, zijn ze opvallend realistisch!
Gevaarlijk water
Marte Jongbloed
Luitingh-Sijthoff
De kans dat je het boek De zee kwam door de brievenbus van Selma Noort kent, is vrij groot. Maar dit boek over de Watersnoodramp ken je misschien nog niet? Het is bedoeld voor oudere kinderen (vanaf groep 7) en zeer aangrijpend. Met slechts 108 bladzijden is dit boek zeer geschikt om voor te lezen om je klas meer te vertellen over de gebeurtenissen tijdens en na die rampzalige nacht in 1953.
Alles is dromen, dromen is alles
Stine Jensen & Marijke Klompmaker (ill.)
Kluitman
Dit nieuwe boek van Stine Jensen is geweldig om te filosoferen over de toekomst. Het boek stimuleert echt om out-of-the-box te denken en staat vol met kant-en-klare knutselopdrachten. Daarnaast is het ontzettend informatief! Eigenlijk kun je dit complete boek zó inzetten in je klas.
Zo voelt dat
Bette Westera & Sylvia Weve
Gottmer
‘Het gouden duo’ bedacht hoe verschillende voorwerpen of verschijnselen zich zouden kunnen voelen, en verwerkte dat in 40 gedichten. Je kunt de gedichten inzetten als een soort raadsels, maar ook voor een fantastische les ‘jezelf inleven in een ander’. De gedichten zijn een soort verhaaltjes en lezen heerlijk voor. Dit is wederom Bette Westera op haar best: humor, creativiteit en een perfect ritme. Dat voelt GOED!!
De alchemist op de richel
Karst-Janneke Rogaar
Kluitman
Mocht het je ontgaan zijn: na Keizer Ei en Au! is er nu ook een boek dat je kunt gebruiken voor spellingslessen over de CH. Maar… vergis je niet: de woorden in dit boek zijn niet altijd een lachertje! Een waarachtig taalspel. Prachtig om groep 7 en 8 mee wakker te schudden. Joechei!
Wegwezen!
Hans Mijnders
Columbus
De verkiezingen hebben duidelijk laten zien dat veel mensen niet op (meer) vluchtelingen zitten te wachten. Het is niet gemakkelijk om zo’n beladen onderwerp te bespreken in de klas, maar daar kun je dit boek heel goed voor gebruiken. Hoe ga je om met die verschillende meningen over vluchtelingen, en wat vind je er zelf eigenlijk van? Dit boek zet kinderen zeker aan het denken!
De ware geschiedenis van Dancing Buffalo
Arend van Dam & Oksana Drachkovska (ill.)
Van Holkema & Warendorf
Arend van Dam ging op bezoek bij Dancing Buffalo: een jongen die hij jaren geleden zag dansen tijdens een pow wow in de Verenigde Staten. De ontmoeting leidde tot een boek met interessante verhalen over ‘de oorspronkelijke bewoners van de wereld’ en het koloniale tijdperk.
Pareltjes uit 2023
Om kinderen verder te brengen in hun leesontwikkeling kun je ervoor kiezen om uitdagendere boeken voor te lezen met prachtige, rijke taal. Het zijn vaak boeken die kinderen niet direct uit zichzelf zullen pakken, maar de gelaagde inhoud leent zich uitstekend om prachtige gesprekken over te voeren.
De jongen die van de wereld hield
Tjibbe Veldkamp & Mark Janssen (ill.)
Querido
Tjibbe Veldkamp heeft met dit boek zoiets unieks gecreëerd! Kom er maar op, om te bedenken dat op het moment dat er ‘iets’ ontstaat tussen twee mensen, dat er dan ook een ‘mogelijk kind’ kan ontstaan. Er zitten zoveel extra lagen in dit verhaal. Het gaat over het nastreven van je dromen en idealen, het gaat over vriendschap en liefde, maar vooral gaat het over het leven: wat maakt dat de moeite waard?
Het Kleine Heelal
Annejan Mieras
Lemniscaat
Een boek vol geheimzinnigheid, over een meisje dat tijdelijk op een camping woont en niet weet waar haar vader nou toch blijft… Je zult allerlei prachtige taalvondsten tegenkomen in dit knap geconstrueerde verhaal. Mooie vergelijkingen, opmerkelijke observaties, ijzersterke dialogen en uitermate goed gekozen woorden maken dit toegankelijk leesbare boek intrigerend tot de laatste bladzijde!
Julia en de haai
Kiran Millwood Hargrave (vertaling: Maria Postema) en Tom de Freston (ill.)
Ploegsma
Wat een mooie taal… dit is een boek waaruit je kunt blijven citeren! Maar ook al is het luchtig verteld, dit verhaal over Julia en de zoektocht van haar moeder naar de Groenlandse haai heeft ook een donkere kant. De bijzondere illustraties passen er wat dat betreft perfect bij. Een zeer indrukwekkend boek, waarin alles prachtig in elkaar valt.
Het touw en de waarheid
Marco Kunst & Jeska Verstegen (ill.)
Lemniscaat
Vanaf de eerste zin betovert Marco Kunst je met zijn woorden en de prenten van Jeska Verstegen zijn om verliefd op te worden. Ze wisselen elkaar continu af: na elke spread met woordkunst volgt een schitterende illustratie. Het is een sprookjesachtig verhaal over verlangen, verleden en zeemonsters. Een verhaal waarin twee jongeren ervoor kiezen hun vertrouwde leven achter zich te laten en het onbekende tegemoet te gaan.
Gelukkig en blij
Edward van de Vendel & Martijn van der Linden (ill.)
Querido
Het 100e (!) boek van Edward van de Vendel is wederom een dichtbundel die hij samen met Martijn van der Linden maakte. Maar liefst 50 grappige, serieuze en mooie overpeinzingen over het thema geluk en blijdschap. Geschreven vanuit het perspectief van dieren, maar oh zo herkenbaar voor mensen… En ook de illustraties vertellen hun eigen verhaal.
Bonustips uit 2022 en 2021
In 2023 las ik ook nog héél veel boeken uit 2022; ook daarvan wil ik er graag nog twee extra onder de aandacht brengen! Maar de boeken waar ik het afgelopen jaar misschien wel het meest van onder de indruk was, waren twee boeken uit 2021. Misschien ken jij ze ook nog niet… In dat geval heb ik een gouden tip: LEZEN! 🙂
Dokter Corrie geeft antwoord
Niki Padidar
De Harmonie (2022)
Dokter Corrie werd via tv ‘populair bij een aantal boze volwassenen dat het maar niks vond dat ik in het digitale bijzijn van kinderen woorden als vagina en piemel in de mond nam.’ Gelukkig kwam er toch een boek, met deze geweldige herdruk in 2022, met daarin de beste seksuele voorlichting die je jongeren kunt geven.
Vuur
Arend van Dam
Van Holkema & Warendorf (2022)
Elke leerkracht in de bovenbouw heeft het wel een keer over het thema vulkanen. Dan is dit simpelweg een onmisbaar boek! Arend van Dam heeft een soort reisverhaal geschreven over zijn bezoeken aan vulkanen over de hele wereld, maar wisselt dat af met mythische verhalen en interessante informatie over zaken als hotspots, aardplaten en lava.
Lily
Tom De Cock
Pelckmans (2021)
Het Beste Boek voor Jongeren 2022 heeft ongelooflijk veel indruk op mij gemaakt. Wat een fantastische boekentip voor groep 8, als je het hebt over het thema klimaat of activisme. Het is een ijzersterk toekomstverhaal over Lily, een zeer succesvolle influencer die door een waanzinnige tocht over de oceaan leert dat de wereld er heel anders uit kan zien als we anders omgaan met dieren, fossiele brandstoffen en ons afval.
Wikken & Wegen
Bibi Dumon Tak, Jan Paul Schutten, Ted van Lieshout, Joke van Leeuwen en Thijs Goverde
Leonon Kids (2021)
Hóe kan het dat dit boek volledig langs mij heen is gegaan? Met zúlke topschrijvers? Dankzij de BiebBoys leerde ik het boek kennen en sindsdien tip ik het overal: dit boek over rechtspraak is niet alleen razend interessant, maar ook geweldig creatief geschreven.
