Alleen op de wereld

door Hector Malot

Remi heeft een fijn leven met zijn lieve moeder Barberin. Maar zijn wereld stort in als hij erachter komt dat hij een vondeling is. Wanneer zijn pleegvader hem aan de reizende muzikant Vitalis verkoopt, begint een lange, zware zwerftocht door Frankrijk. Telkens als hij denkt nieuw geluk te hebben gevonden, dreigt hij alles wat hij liefheeft weer te verliezen. Maar Rémi geeft niet op. Nooit.

Deze uitgave uit 2016, van uitgeverij Gottmer, is bewerkt door Tiny Fisscher en rijkelijk geïllustreerd door Charlotte Dematons.

Recensie

Houd de tissues bij de hand en laat je meeslepen door dit ontroerende verhaal staat op de achterkant van dit prachtige boek. Neem de tijd als je aan dit boek begint, staat er verder te lezen. Wie Alleen op de wereld openslaat is voorlopig onbereikbaar.

Inderdaad is het genieten geblazen zodra je dit boek openslaat. Alleen al de vormgeving doet elke boekenliefhebber watertanden: de mooie linnen band, het leeslintje en de zware kwaliteit doen je beseffen dat je hier iets bijzonders in handen hebt. Maar het mooiste zijn natuurlijk de sfeervolle, prachtige illustraties van Charlotte Dematons, die dit boek echt tot leven brengen.

Hoewel… het mooiste… Nee, dat is toch echt het verhaal. Alleen op de wereld staat bekend als ‘dat boek waar iedereen om moet huilen’. Dat is niet voor niets: er gebeuren zoveel verdrietige dingen in het verhaal dat het onmogelijk is om niet geraakt te worden. Maar met een omschrijving als ‘dat zielige verhaal’ doe je dit boek echt tekort. Het is namelijk juist een heel krachtig verhaal. Rémi krijgt tegenslag na tegenslag te verwerken, maar gaat niet bij de pakken neerzitten. Het is prachtig om te lezen hoe hij steeds weer iets positiefs weet te vinden in zijn nieuwe situatie.

Nog een aantrekkelijk punt van dit boek is dat het een reisverhaal is. In het nawoord is te lezen dat Hector Malot ook met dat uitgangspunt is begonnen aan dit verhaal: het was oorspronkelijk bedoeld om Franse kinderen de topografie van hun land beter te laten kennen. Rémi maakt in het boek een lange voettocht door heel Frankrijk en deze is heel mooi terug te zien op twee landkaartjes voor- en achterin het boek. Tijdens het lezen krijg je direct zin om zelf deze route door Frankrijk te gaan maken!

Deze klassieker is inmiddels al bijna 150 jaar geleden door Malot geschreven en het verhaal speelt zich ook duidelijk in die tijd af. Daarmee geeft het ook direct een prachtig inkijkje in het leven van de 19e eeuw. Eerdere uitgaven waren door het bloemrijke taalgebruik voor kinderen vrij moeilijk te begrijpen. In deze nieuwste versie is de oorspronkelijke tekst goed gevolgd, maar behoorlijk versimpeld en ingekort. Ook de hoofdstukken hebben nieuwe titels gekregen. De grootste verandering is wel dat het verhaal niet meer in de ik-vorm geschreven is. De beroemde eerste zin ‘Ik ben een vondeling.’ is daardoor veranderd in

Rémi was een vondeling. (blz. 11)

Dit alles maakt het verhaal toegankelijker voor kinderen, maar het schept wel wat meer afstand. Een échte tranentrekker is het nu niet meer. Maar dat doet wat mij betreft geen afbreuk aan dit prachtige verhaal. Het geeft kracht, het geeft moed en het laat kinderen zien dat het goed is om de wereld te ontdekken en verder te kijken dan je neus lang is. En niet onbelangrijk: het heeft echt een happy end. Daar worden alle kinderen blij van.

Lestips

Om zoveel mogelijk kinderen in aanraking te laten komen met dit prachtige verhaal, moet je dit boek eigenlijk gewoon voorlezen in de klas. Laat je niet tegenhouden door de ontroerende fragmenten! Ja, die zullen misschien zorgen voor een brok in je keel of je misschien zelfs tot tranen roeren, maar daar is ook niets mis mee. Hoe mooi is het als je kinderen kunt laten ervaren dat een boek je zo kan raken?

Klassieker in jeugdliteratuur

Mocht je het boek niet voorlezen, vertel er dan in ieder geval over. Je kunt op de website van de digitale bibliotheek voor Nederlandse letteren (dbnl.org) oude versies van Alleen op de wereld vinden. In het nawoord van dit boek (blz. 285) vind je ook interessante informatie over de schrijver en het boek.

Om een goed beeld van het verhaal te geven kun je de volgende twee fragmenten voorlezen. In het eerste fragment wordt Rémi meegenomen door Vitalis. Het tweede fragment gaat over de reis door Frankrijk en het verbreden van je horizon.

Toen hij de (…) de oude man. (blz. 31 t/m 33)

In de tijd (…) alles moest ontdekken… (blz. 54 t/m 57)

Leuk is ook dit filmpje, waarin Tiny Fisscher en Charlotte Dematons vertellen over deze mooie bewerking.

Schrijver in de klas

Wil je Tiny Fisscher zelf horen vertellen over dit boek? Naar aanleiding van dit verhaal maakte zij een lezing/schrijfworkshop voor de groepen 5 t/m 8. Je leest er meer over op haar auteurspagina van De Schrijverscentrale. Via De Schrijverscentrale kun je een bezoek van haar aan jouw school boeken!

Boekverfilming

Heel veel klassiekers zijn inmiddels verfilmd (zie ook mijn artikelen over Kinderboeken van vroeger), zo ook dit boek. In 2016 heeft de VPRO een serie uitgebracht, waarin het verhaal vrij is bewerkt. Rémi is in de serie iets ouder (11 jaar i.p.v. 8) en het verhaal speelt zich in Nederland af. En helemaal belangrijk: het is verplaatst naar de huidige tijd. De serie is hier terug te kijken en is verkrijgbaar op dvd. Helemaal fijn is dat de VPRO een lespakket bij de serie heeft ontwikkeld (te vinden op deze pagina), met ontzettend leuke opdrachten. Naar eigen zeggen om mee te bouwen aan een wereld waarin niemand meer alleen is. Nou. Hoe mooi is dat?!

Uitgeverij Gottmer, 2016