Alfabet

AlfabetB is van badlaken waarop een broccoli in badpak de blauwe bergen bewondert, terwijl op de bloemetjesbank een broccoli in bikini hun bloemkooltje in zijn buggy bekijkt.

T is van tandarts – een teckel – die met een tang een tand trekt van een tyrannosaurus rex terwijl zijn toegewijde tandartsassistent – een tapir – toekijkt.

Alle letters van het alfabet en hun oneindige mogelijkheden vind je in dit prachtige boek vol verrassende vondsten. Iedere pagina is een weergaloos zoek- en ontdekfeest.

Probeer in de tekeningen ook de letters zelf te vinden, voor de dief ermee vandoor gaat!
Zie je welk voorwerp hij van bijna elke bladzijde meeneemt?

Recensie

Fe-no-me-naal. On-ge-lo-fe-lijk. Ge-wel-dig!! Voor dit boek zijn alleen maar jubelende uitroepen en lofzangen te bedenken. Want wat heeft Charlotte Dematons een prachtboek gemaakt. Voor elke letter van het alfabet maakte ze een spread met tekeningen van dingen, dieren, planten, kleuren… noem maar op – die alleen maar met die ene letter beginnen.

Alfabet spread

©2020 Hoogland & Van Klaveren, illustratie van Charlotte Dematons uit Alfabet

De B is in dit kijkboek dus niet alleen van Boek, maar ook van een bar met daarop een blik bonen, basilicum en bieslook, die de baviaan na het spelen op de banjo met brood, boter en bestek van zijn bord kan opeten. Of van een bizon en een buffel die samen aan het bungy jumpen zijn vanaf de brug. Geniaal, toch?! En vraag je je af wat voor dieren er op dezelfde plaat aan het biljarten zijn? Dan open je gewoon de bijbehorende app op de tablet of smartphone en zie je precies om welk dier het gaat.

Alfabet spread met app

©2020 Hoogland & Van Klaveren, illustratie van Charlotte Dematons uit Alfabet

Elke plaat is een kunstwerk op zich; geen enkele plaat lijkt op de andere. Wat alle platen wel overeenkomstig hebben, is dat ze ontzettend fantasievol zijn. Zo vaart de stoomboot van Sinterklaas op een sinaasappelzee, filmen forellen elkaar bij een frietfontein en zit een nijlpaard in zijn nachthemd, in een nest, zijn nagels Napels-geel te lakken (dat laatste moest ik opzoeken!).

Opvallend is dat er nergens een grote letter staat, waardoor je in één oogopslag zou kunnen zien om welke letter het gaat. Maar ja, je hoeft maar naar één ding op de prent te kijken en je weet het. Een mega-lantaarnpaal? De L dus. Een grote ijsschots? Dat is de I. (En de oplettende kijker vindt de letter toch nog ergens op de prent!) Grappig is dat je ook direct ziet welke letters veel voorkomen als beginletter en welke weinig. Zo is de E-plaat opvallend leeg en de K-plaat opvallend vol. Charlotte Dematons heeft letterlijk het hele woordenboek doorgespit om woorden te zoeken waarbij ze zich een beeld kon vormen. En het leuke is: dat zijn niet alleen dingen, maar ook werkwoorden! Daardoor is dit een boek waar je eindeloos in kunt blijven kijken en steeds weer meer en meer kunt ontdekken.

Alfabet letterdief

©2020 Hoogland & Van Klaveren, illustratie van Charlotte Dematons uit Alfabet

Het is dan ook echt niet alleen een boek voor kleuters of kinderen die net leren lezen. Integendeel: dit boek is écht voor jong en oud. Jonge kinderen die nog niets van letters weten, kunnen bijvoorbeeld al op elke prent op zoek naar de letterdief (het figuurtje op de cover). Kleuters of beginnende lezers zoeken er vervolgens ook de letter bij (trouwens, ook als volwassene nog steeds een leuke zoekopdracht) en verder zijn er ook talloze mogelijkheden met dit boek. Voor het onderwijs is dit boek echt goud waard; wat een heerlijk inspirerend boek om mee aan de slag te gaan! Om eindeloos vaak naar te kijken!

Lestips

Waar te beginnen?!! Met dit boek is zo ontzettend veel te doen!

Het mooiste zou zijn als je meerdere exemplaren in de klas kunt neerleggen, zodat je leuke woordspelletjes of wedstrijdjes kunt houden:

  • Wie kan de meeste woorden van één letter opschrijven in … minuten?
  • Lukt het jou om een woord te kiezen dat niemand anders kiest? (Welk woord kies je dan, juist een supermoeilijke of juist eentje die zo makkelijk is dat niemand hem kiest? Tactiek!!)
    Dit kun je ook doen op categorie: noem een dier, fruit of voorwerp met een bepaalde letter.
  • Wie ziet het snelst een …
  • Wie vindt het langste woord? (of juist het kortste)

Of doe klassikale spelletjes, waarbij het boek als hulpmiddel gebruikt kan worden. Laat de kinderen bijvoorbeeld per groepje steeds een dier noemen met een opvolgende letter uit het alfabet. Groepje 1 begint dus met de A (aap), groepje 2 krijgt de B (beer), groepje 3 de C (cavia) etc. (De moeilijke letters kun je natuurlijk overslaan; zo zie je direct in dit boek dat er geen dier met een X bestaat). Het begin is altijd makkelijk, maar na 2 rondes wordt het al lastiger. Dan is het handig om te zien dat de bunzing of de condor ook genoemd kunnen worden. Lastig is alleen dat er letters zijn met heel veel dieren en letters met heel weinig. Niet teveel rondes inplannen dus!

Juist omdat het zo geweldig is om over de platen te praten, is het leuk om allerlei coöperatieve werkvormen in te zetten bij dit boek!

Woordenschat

Grappig is ook dat je soms extra gaat nadenken over de naam van een dier. Waarom staat er een krokodil op de A-plaat? (Aha, een alligator!) Of een reiger op de B-plaat? (Aha, een BLAUWE reiger!) Het leukste is om dit boek daarom in tweetallen te bekijken; op die manier ga je echt in gesprek over wat je ziet. Alleen al door te kijken vergroot je dus je woordenschat! En wederom: als je er niet uitkomt, kun je de app gebruiken óf de bijbehorende website alfabetboek.nl of alfabetboek.be. Daarop vind je de enorme woordenlijsten die Charlotte Dematons in de tekeningen heeft verwerkt. Kijk eens of je het woord ertussen kunt vinden!

Ook vind je op bovengenoemde website alle kijkplaten in blauwtinten en als je een bepaald woord in de woordenlijst aanwijst, zie je waar je dat woord op de prent kunt vinden. Je hebt wel het boek nodig om de tekening goed te kunnen bekijken.

Nog een grappige manier om naar het boek te gaan kijken: noem een willekeurig woord en kijk of het woord in het boek staat! (Als het woord te tekenen is, is het antwoord ongetwijfeld: ja!).
Of: noem een dier met een bepaalde letter, zoek hem op en vertel/schrijf op wat hij aan het doen is.

Schrijven

Je kunt hier natuurlijk prachtige allitererende zinnen mee schrijven. Daar kun je vast ook heel bijzondere verhalen mee schrijven! Gebruik het boek ter inspiratie of leg het boek juist naast je neer en verzin zinnen en verhalen aan de hand van de woordenlijsten en vergelijk daarna de verschillende verhalen.

Tekenen

Vanzelfsprekend kun je je ook laten inspireren door Charlotte Dematons en kinderen zelf een letter-tekening laten maken. Laat ze een aantal woorden uitkiezen uit de woordenlijst van één letter en daar zelf een tekening van maken.

Daarin kun je gemakkelijk differentiëren:

  • het aantal woorden bepalen
  • verplichten dat de tekeningen samen één geheel vormen (zoals een kleuter die een kijkdoos met kabouters heeft gemaakt) of juist niet: de tekeningen mogen dan gewoon los naast elkaar geplaatst worden, zoals Dematons zelf ook bij de letter T heeft gedaan.

Mooi is hoe Dematons fantasie en werkelijkheid met elkaar heeft verweven: de tekeningen zijn allemaal levensecht en zéér herkenbaar (een eis van Charlotte Dematons zelf: alles moet kloppen), maar de verhoudingen kloppen niet altijd (zoals bij de fluiten die als fabrieksschoorstenen de lucht in steken, of het pak vla in het Volendamse vissersdorpje) en er gebeuren allerlei dingen die niet kunnen (zoals een moeflon op een motorfiets of een vulkaan waar vuurwerk uit spat). Een heel inspirerend voorbeeld voor kinderen dat in tekeningen eigenlijk alles kan!

Kinderboekenweek 2020

Wist je dat je werkelijk op élke spread een woord kunt vinden dat met geschiedenis te maken heeft? Je kunt het boek dus ook prima gebruiken tijdens de Kinderboekenweek 2020 met het thema En toen? Want de A is van aquaduct en de B is van bakkersfiets en de C is van cycloop en de D… nou ja, dat zie je in één oogopslag! Kunnen de kinderen in jouw klas bij elke letter iets vinden? Zo ja, laat ze er een mooie lettertekening van maken en hang dit geschiedenisalfabet in je klas!

Meer weten over de totstandkoming

Alfabet schets

Als je eenmaal weet hoe dit boek tot stand is gekomen, zul je er alleen maar nog meer bewondering voor krijgen. Charlotte Dematons is er drie jaar (!!) mee bezig geweest! Gelukkig zijn er veel mogelijkheden om meer te horen en te lezen over dit fantastische boek!

Schrijver in de klas

Je kunt Charlotte Dematons ook uitnodigen bij je in de klas! Dit doe je via de Schrijverscentrale.

Doe-boek

Alfabet doeboekBij het boek Alfabet is ook een doeboek gemaakt! En hoewel dat echt wel meer bedoeld is voor jonge kinderen, zijn er zeker ook bladzijden te gebruiken voor oudere leerlingen. Allereerst kunnen zij al een mooi zelfportret tekenen (‘nu is dit boek van jou’), maar vooral de vakantie-opdracht is gewéldig (‘Ik ga op vakantie en neem mee… Teken 26 voorwerpen op het dak van de auto, voor elke letter van het alfabet één)! Verder kun je denken aan uitdagende zoekopdrachten, zeedieren tekenen, woordzoekers, alfabetbattles en kabouters tellen. Dat laatste lijkt misschien kinderachtig, maar probeer het maar eens!


Hoogland & Van Klaveren, 2020

Alfabet bol.com

Alfabet groot bol.com

Alfabet doeboek


Genre: Non-fictie
Onderwerpen: 2020, Alfabet, Beeldtaal, Creatief schrijven, Fantasie, Illustraties, Kijken, Letters, Taal, Tip van Daan, Tip van Emma, Tip van Finn, Tip van Mila, Vakantie, Woordenschat
Geïllustreerd door Charlotte Dematons

11 Responses

  1. Mielou
    Mielou at · Reply

    Geweldig boek, maar ‘Ook vind je op bovengenoemde website alle kijkplaten in blauwtinten en als je een bepaald woord in de woordenlijst aanwijst, zie je waar je dat woord op de prent kunt vinden.‘ dat vind ik echt niet op de website, alleen woordenlijsten. Kijk ik niet goed?

  2. Joost
    Joost at · Reply

    De app werkt enkel op Apple. Is er al een datum voor Android bekend?

  3. Annemieke
    Annemieke at · Reply

    Het artikel in NRC is helaas niet te lezen als je geen abonnee bent.

  4. Carolien
    Carolien at · Reply

    Inderdaad in basis een prachtig boek . Jammer dat je bij de letter “i”kiest voor woorden met een ‘ij” en dat de “ij:”niet bestaat maar een “y’is.
    Is in mijn visie een enorme misser/ blunder. Terwijl ik, inktvis, inktpot, indiaan, imker etc. ook gewoon gekund had.
    Maakt voor mij het boek onbruikbaar . Jammer, want ik ben wel een fan van Charlotte.

Leave a Reply