Brons

door Linda Dielemans, Sanne te Loo

over glimmende schatten in mistige moerassen

Dit boek vertelt het betoverende verhaal van brons. Een verhaal vol spannende gebeurtenissen, geheimzinnige plekken en prachtige voorwerpen van duizenden jaren geleden. Je gaat met archeologen mee op onderzoek en ontdekt het grootste mysterie van de bronstijd: waarom gooiden mensen hun meest waardevolle spullen weg?

Recensie

Huh? Een boek over brons?
Wáár gaat dit boek over? Over brons? Wat is dat nou voor onderwerp? Nou, een behoorlijk spannend onderwerp, dat kan ik alvast verklappen. Anders was dit boek er nooit gekomen. En geef maar toe, eigenlijk ben je best nieuwsgierig. Want je bent al aan het lezen. (blz. 7)

©2019, Fontaine, illustratie van Sanne te Loo uit Brons

Wat een fantastische binnenkomer! Inderdaad… dat maakt de lezer wel nieuwsgierig! Net als de mooi gekleurde bladzijden en prachtige illustraties van Sanne te Loo die het hele boek opfleuren en maar weer eens duidelijk maken hoe belangrijk een aantrekkelijke vormgeving is. Maar dan rest toch nog steeds de vraag: hoe kun je een heel boek vullen met schrijven over brons?!

Het zal echter serieus moeilijk worden om iemand te vinden die enthousiaster over brons kan schrijven dan Linda Dielemans. Dielemans is behalve schrijfster ook archeoloog en dat is niet alleen ‘een van de leukste beroepen ter wereld!’, maar ‘ook hartstikke handig als je over de bronstijd schrijft’. Want zonder archeologie geen kennis over de bronstijd en hoe dat allemaal zit, legt Dielemans feilloos uit. Haar enthousiasme werkt ongelooflijk aanstekelijk. Door haar woorden ga je beseffen hoe bijzonder brons als metaal is én hoe merkwaardig het is dat bronzen voorwerpen vooral in moerassen, vennen en rivieren zijn gevonden.

©2019, Fontaine, illustratie van Sanne te Loo uit Brons

Je leest in dit boek hoe brons gemaakt werd, hoe er levendig mee gehandeld werd, hoe er sieraden, bijlen en zwaarden van gemaakt werden en welke betekenis deze voorwerpen voor de mensen vroeger hadden. Het meest bijzondere aan dit boek is echter dat niet alleen Dielemans vertelt, maar ook de bronzen voorwerpen zelf… De informatieve tekst wordt namelijk steeds onderbroken door fictieve verhalen, verteld vanuit een nogal verrassend perspectief. Zo is in het eerste verhaal kopererts aan het woord!

We zijn niet alleen. We zijn deel van de aardkorst, kwamen ooit uit de diepte met geweld omhoog en zonken toen weer weg in de huid van de wereld. We slapen en we dromen, van diepe donkerte en een felrode gloed, hitte die haast onbeschrijflijk is. Oeroud vuur, lang vergeten, niets meer dan een vage herinnering. We slapen. We sliepen. Er gebeurt iets. (blz. 29)

Behalve de erts vertellen ook een bronzen sieraad, een bronzen bijl en twee zwaarden op bijna poëtische wijze hun verhaal. Een behoorlijke leesuitdaging voor kinderen, maar de impliciete informatie zal door het verhalende karakter wellicht wel beter blijven hangen dan na het lezen van (alleen) een informatief stukje tekst. Bovendien verbindt Dielemans met de verhalen het verleden aan het heden:

Stel je voor dat brons echt kon praten, zoals in de verhalen die je hebt gelezen. (…) Kijk eens om je heen. Is er iets van koper waar jij nu bent? Of iets van brons? Daarin zou zomaar koper of tin kunnen zitten dat al in de bronstijd uit de grond is gehaald. (…) Pak het er maar eens bij, wat het ook is, en luister dan heel goed. Misschien kun jij de verhalen nu horen. (blz. 170)

©2019, Fontaine, illustratie van Sanne te Loo uit Brons

Hieruit blijkt maar weer hoe mooi het boek vanuit verwondering is geschreven. Toch blijft het wel een omvangrijk boek voor een vrij beperkt onderwerp en de uitdagende verhalende teksten zullen vast niet elk kind direct grijpen. Gelukkig helpen de illustraties van Sanne te Loo om de verhalen toegankelijker te maken en mede daardoor is dit een geweldig boek om de prehistorie tot leven te brengen, de waarde van archeologie uit te leggen en bewondering voor het verleden op te wekken.

Lestips

Om het boek te promoten, zou ik simpelweg bij het begin beginnen: Linda Dielemans heeft er goed over nagedacht hoe ze haar lezers mee het boek intrekt en zal je leerlingen automatisch nieuwsgierig maken naar het vervolg.

“Huh? Een boek over brons? (…) aan de hand. (blz. 6 t/m 9)

Verder is dit boek natuurlijk prachtig in te zetten in projecten over de prehistorie (bronstijd), maar ook als je het hebt over geld en handel of archeologie. Achterin het boek staat nog een mooi getekende kaart met vindplaatsen van koper en bronzen voorwerpen.

Er is een uitgebreide lesbrief bij het boek geschreven, met o.a. gesprekstips, een ruilspel, een ontwerpopdracht en (hoe kan het ook anders!) een schrijfopdracht (verzin een verhaal bij een voorwerp).

Op de website van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden kun je mooie foto’s vinden van bronzen voorwerpen, waaronder het zwaard van Ommerschans, waar uitgebreid over geschreven is in hoofdstuk 6. Leuk is natuurlijk dat je daar ook de voorwerpen in het echt kunt bewonderen! Excursietip (gratis toegang!)!

Fontaine Uitgevers, 2019