De flat van Fatima

door Janneke Schotveld

Nadat haar ouders gescheiden zijn, verhuist Karel met haar moeder van een groot huis in Zuid naar een lelijke flat in Noord. Een buurt waar haar oude klasgenootjes liever niet gezien worden… Maar Karel raakt al snel bevriend met Sami, Raja en Hafid, met wie ze vaak bij buurvrouw Fatima te vinden is.

Als Fatima wegens wanbetaling uit haar flat wordt gezet, komen de kinderen haar te hulp. Ze maken een tijdelijke schuilplaats in een kelderbox en ze verzinnen een plan om geld in te zamelen. Dat blijkt allemaal niet eenvoudig, want de wantrouwige buurman Blanckensteijn houdt iedereen in de flat goed in de gaten…

Recensie

Hoewel dit boek al een aantal jaren oud is, sluit dit verhaal mooi aan bij het nieuwe canonvenster De gastarbeiders. Karel verhuist namelijk met haar moeder naar een flat waar mensen met diverse culturele achtergronden met elkaar samenleven. Voor Karel, die uit ‘Zuid’ komt, is dat wel even anders dan in ‘Noord’. Zij en haar moeder hebben daar totaal geen moeite mee, maar de oma van Karel denkt daar anders over…

‘Dit is toch geen plek voor een kind, ik zeg het nog één keer, jullie mogen best bij mij…’
‘Er wonen vast wel andere kinderen in de flat,’ onderbreekt mama haar.
‘Ja, maar het is maar de vraag of ze haar verstaan,’ zegt oma nukkig.
(blz. 6)

©2010 Van Holkema & Warendorf, illustratie van Annet Schaap uit De flat van Fatima

Die andere kinderen in de flat verstaan Karel príma! Sterker nog, ze raakt al snel bevriend met de zeer welbespraakte jongen Sami, die met zijn vader precies onder haar woont. Samen helpen ze hun oude onderbuurvrouw Fatima, die uit Turkije komt en de kinderen continu volstopt met lekkere zelfgemaakte koekjes en snoepjes. Daar maken ze ook kennis met de kleine Hafid, op wie Fatima regelmatig past, omdat zijn Marokkaanse moeder het nogal druk heeft met werk en studie. En dan is er ook nog Raja, een meisje dat bij haar opa en oma woont, omdat haar moeder ergens zit ‘waar ze haar leren om geen drugs meer te gebruiken’. Het huis staat vol met beelden en posters van gekke figuren… Brahma, Vishnu en Ganesh bijvoorbeeld. Karel mailt erover met haar beste vriendin Fleur, maar doordat zij er weinig vanaf weet, staat nergens in het boek dat deze beelden uit het hindoeïsme komen. Ook is onduidelijk waar Sami vandaan komt (‘Iets met stan’)… maar dat is dus juist het mooie van dit verhaal: het doet er ook helemaal niet toe. Iedereen in dit verhaal is anders, maar dat maakt hun vriendschap juist heel rijk.

Het verhaal leest vanaf de eerste bladzijde heerlijk vlot weg, maar komt helemaal in een stroomversnelling als buurvrouw Fatima een brief krijgt, waarin staat dat ze uit haar huis wordt gezet omdat ze de huur niet op tijd heeft betaald. Fatima blijkt niet te kunnen lezen, maar de arrogante wethouder is onvermurwbaar: Fatima krijgt geen hulp van de gemeente. De kinderen verzinnen een wild plan: ze maken een schuilplaats in een kelderbox en organiseren een buurtfeest om geld in te zamelen voor een nieuw huis. Het lijkt allemaal goed te gaan, maar buurman Blanckensteijn (leuke woordspeling) heeft het niet zo op ‘buitenlanders’ en vertrouwt het zaakje niet…

©2010 Van Holkema & Warendorf, illustratie van Annet Schaap uit De flat van Fatima

Janneke Schotveld heeft het verhaal met ontzettend veel humor en onverwachte wendingen geschreven. Het is heel knap hoe zij allerlei typische vooroordelen in het boek heeft verwerkt én onderuithaalt. De illustraties van Annet Schaap vullen het verhaal geweldig aan: soms vertellen ze nog net iets meer dan in de tekst geschreven staat (zoals de stip op het voorhoofd van Raja of de kleding van de moeder van Hafid). Het is een boek dat cultuurverschillen op een ontzettend positieve manier belicht. Een verhaal waar je heel erg vrolijk van wordt!

Lestips

Dit is echt een geweldig (voor)leesboek voor op de basisschool en te gebruiken in zowel midden- als bovenbouw. De hoofdpersonen zijn 10 à 11 jaar, waardoor het verhaal bovenbouwleerlingen zeker zal aanspreken, maar het is ook al prima (voor) te lezen vanaf groep 4 of 5.

Om het boek te promoten, kun je simpelweg het eerste hoofdstuk voorlezen – dat maakt al direct nieuwsgierig naar meer!

Het boek is ook te vinden in de online bibliotheek! Handig, want daardoor kunnen kinderen (of jijzelf) het verhaal ook lezen op je tablet, smartphone of computer, als je lid bent van de bibliotheek.

Multiculturele samenleving

Je kunt dit verhaal gebruiken om allerlei vooroordelen te bespreken, maar ook om kinderen meer te vertellen over verschillende geloven, eetgewoonten en culturele achtergronden.

Ook is het interessant om het met de klas over inburgering te hebben. Fatima kan niet lezen en schaamt zich daar heel erg voor:

‘Was het de postbode? (…) mijn huis uit?’ (blz. 41 t/m 44)

Wat vinden de kinderen daarvan? Begrijpen ze hoe het komt dat Fatima niet kan lezen? Of zijn ze het misschien eens met de wethouder? Het kan wellicht een gevoelige discussie opleveren in de klas, maar het is goed om er met je leerlingen over te praten!

‘Hoe lang woont (…) gromt de wethouder. (blz. 51)

Je kunt ook nog gebruikmaken van de informatie op de pagina entoen.nu, waar je meer informatie over gastarbeiders vindt.

Schrijver in de klas

Janneke Schotveld is een zeer bevlogen schrijfster, die zowel leesbevordering als diversiteit en tolerantie hoog in het vaandel heeft staan! Met haar boeken krijgt ze menig kind enthousiast en als je haar uitnodigt in de klas, weet je zeker dat je je leerlingen aan het lezen krijgt! Zoals ze zelf zegt:

Zelfs kinderen die lezen ‘stom’ vinden hebben na een goed schrijversbezoek jeukende beentjes: mogen we naar de bieb? Want van lezen word je slimmer, rijker, knapper en aardiger. Echt wel!

Je kunt haar boeken via de Schrijverscentrale.

Van Holkemaa & Warendorf, 2010

Ondanks dat dit boek al wat ouder is, is het gelukkig nog steeds leverbaar! Daarnaast is het boek ook opgenomen in de bundel Wij zijn de baas!