De wonderbare reis van Nils Holgersson - Leesbevordering in de klas

De wonderbare reis van Nils Holgersson Nils woont met zijn ouders op een boerderij in het zuiden van Zweden. Hij houdt ervan om de dieren te plagen: de ganzen laat hij schrikken en de kat trekt hij aan zijn staart.

Op een ochtend vangt Nils een kabouter, die hem voor straf net zo klein maakt als hij zelf is. Dan vliegt een troep wilde ganzen over en een van de tamme boerderijganzen wil met hen mee. De kleine Nils probeert de tamme gans tegen te houden, maar wordt halsoverkop meegevoerd in zijn wervelende vlucht.

Zo begint Nils Holgerssons wonderbare reis door Zweden; over glinsterende meren, akkers en velden, kastelen en steden, en over de zee. Op zijn reis leert Nils van alles over de wereld van de dieren, en ook wat het betekent om anderen te helpen.

Deze klassieker uit 1906/1907 is voor deze uitgave opnieuw in het Nederlands vertaald door Bette Westera. Martijn van der Linden brengt het Zweedse landschap met zijn illustraties tot leven.

Recensie

Iedereen die rond de jaren 80 van de vorige eeuw is opgegroeid kent ongetwijfeld nog de tekenfilm over Nils Holgersson, waarin Nils met de ganzen Akka en Mårten helemaal vanuit het zuiden van Zweden naar Lapland vliegt en weer terug. De vertaalde kinderboeken over Nils Holgersson waren eigenlijk altijd wat te taai en te moeilijk voor kinderen op de basisschool, dus de kans dat kinderen van nu het verhaal kennen is vrij klein. Gelukkig maakt deze uitgave van Bette Westera en Martijn van der Linden het uitstekend mogelijk om dit klassieke verhaal opnieuw aan kinderen te vertellen.

Het is een verre reis en je doet er behoorlijk lang over om het hele boek (voor) te lezen. Het boek is wel – heel handig – verdeeld in allemaal korte verhaaltjes, ideaal voor niet al te lange voorleessessies. Fijn is ook dat je met de kaart aan het begin en einde van het boek precies ziet waar je je ergens in Zweden bevindt. Opvallend is daarbij dat de ganzen pas op blz. 300 arriveren in Lapland. De weg terug beslaat vervolgens nog maar 64 pagina’s.

Eigenlijk is het vreemd dat dit boek altijd als C-boek in de bibliotheek te vinden was. De vele dierenverhalen in het boek passen namelijk vooral goed bij kinderen in de middenbouwleeftijd. Voor veel oudere kinderen (van nu) verloopt het verhaal waarschijnlijk iets te traag en is het ook niet altijd spannend genoeg. Selma Lagerlöf schreef het boek om Zweedse kinderen te leren over hun land – dat wordt zelfs in het verhaal uitgelegd! – maar daardoor is het af en toe best langdradig. Anderzijds leer je door het boek dit Scandinavische land goed kennen, al moet je daarbij ook wel beseffen dat het verhaal zich zo’n 100 jaar geleden afspeelt.

Het boek is in deze prachtige uitgave heel fijn vertaald, met vlot taalgebruik en vele mooie ritmische zinnen die de vogels uitspreken. Het is een heerlijk boek om voor te lezen. Fantastisch daarvoor is ook de Zweedse ‘uitspraakcursus’ voorin het boek! En dan die prachtige illustraties van Martijn van der Linden! Die brengen het verhaal echt mooi tot leven. Het boek is dan ook een aanrader voor kinderen die houden van de natuur en het ruige Zweedse landschap, maar vooral voor leerkrachten van de middenbouw die de kinderen willen trakteren op een klassiek en bijzonder dierenverhaal.

Lestips

Zoals gezegd zou ik dit boek eerder in de middenbouw (groep 3/4) voorlezen dan in de bovenbouw. In de bovenbouw kan het boek wel prima zelfstandig gelezen worden. Dan zullen de kinderen dit boek wellicht interessanter vinden als je iets vertelt over de geschiedenis van dit boek. Bette Westera licht dit toe in het voorwoord – dat kun je dus mooi voorlezen als introductie.

Voor je begint (blz. 7/8)

Vervolgens is het ook erg leuk om met de klas de Zweedse ‘uitspraakcursus’ te doen (blz. 9 t/m 11)! Dat past natuurlijk helemaal mooi in een les over Scandinavië of Zweden.

Gebruik hiervoor het inkijkexemplaar! Dan kunnen de kinderen via het digibord meelezen!

Aansluitend kun je het eerste stukje van het eerste hoofdstuk voorlezen (waarin Nils een kabouter wordt), de opbouw van het boek laten zien (met kaart) en de prachtige illustraties van Martijn van der Linden laten zien.

Zweden

Van dit boek leer je vanzelfsprekend heel veel over Zweden (dat was ook de bedoeling van de schrijfster!), vooral over de dieren, de natuur en het landschap.

Zelf vond ik het opvallend hoe lang de meren bevroren bleven (in april was het grote meer Hjälmaren nog dichtgevroren, zie blz. 205) – dat is wel heel anders dan bij ons! Anderzijds moeten we het ook in de juiste tijd plaatsen en zestig jaar geleden vroor het IJsselmeer ook nog wel eens dicht. Dat gebeurt nu ook niet meer – het kan dus heel goed dat het in Zweden tegenwoordig ook minder koud is dan in dit verhaal.

Boekverfilmingen

Nils Holgerssons wonderbare reis is meerdere keren verfilmd. De tekenfilm uit de jaren 80, die ik hierboven al noemde, kun je in zijn geheel op YouTube terugvinden. Het zijn maar liefst 52 afleveringen! Het is leuk om de overeenkomsten en verschillen met het boek te ontdekken. Zo komt Kruimel uit de tekenfilm in het boek niet voor!

Er is ook een live action-film van gemaakt (6+): De avonturen van Niels Holgersson. De dvd met de vier televisieserie-afleveringen duurt ook nog steeds behoorlijk lang, maar toch een stuk korter: 240 minuten. Helaas is de dvd niet meer zo gemakkelijk te verkrijgen, maar misschien vind je hem nog wel in de bieb!

Gottmer, 2020

Dit boek is ook zowel als e-book als luisterboek te vinden in de online bibliotheek!