Hadden de Grieken al raketten?

door Govert Schilling, Tjarko van der Pol

De geschiedenis van de ruimtevaart: van houten duif tot wonen op Mars

Ruimtevaart is tegenwoordig heel gewoon. Astronauten pendelen op en neer naar het ruimtestation, er rijden karretjes rond op Mars en we vliegen zo naar de maan. Vroeger konden mensen alleen maar dromen over reizen door de ruimte. En dat begon al bij de oude Grieken!

Reis in dit boek mee door de geschiedenis van de ruimtevaart: van de duif van Archytas, stripheld Kuifje en dappere ruimtedieren tot ‘zeemeeuw’ Valentina, de eerste voetstappen op de maan, André Kuipers – en nog veel meer. En neem ook alvast een kijkje in de toekomst: misschien ga jij wel op vakantie naar de maan of ga je later op Mars wonen!

Recensie

Wat een ongelooflijk prikkelend boek over de geschiedenis van de ruimtevaart is dit! Het boek is eigenlijk al bedoeld voor kinderen vanaf 7 jaar – en dat merk je ook wel aan de eenvoudige schrijfstijl – maar serieus… dit boek willen bovenbouwleerlingen ook lezen. Govert Schilling vertelt in dit boek zó aanstekelijk over ruimtevaart, dat je er zelf ook enthousiast van wordt. En illustrator Tjarko van der Pol maakt er nog eens een extra interessante ontdekkingsreis van, want hij heeft niet alleen aantrekkelijke illustraties bij de tekst gemaakt, hij heeft ook allerlei grapjes en zoekplaatjes in het boek gestopt.

Alleen al de vormgeving van dit boek is fantastisch: een smal, langwerpig boek, zodat er een raket op past. Het lijkt zo logisch, maar het komt niet vaak voor dat een boek met slechts de vorm al verwondering oproept (‘Wat een gek boek!’). En dan de inhoudsopgave, met onderaan 9 figuurtjes met de boodschap ‘Vind ons op elke bladzijde!’… Zeker weten dat oudere kinderen dat ook nog leuk vinden – en het is soms nog best lastig ook!

Zelfs het voorwoord is in dit boek de moeite waard, want André Kuipers vertelt heel mooi hoe bijzonder de geschiedenis van de ruimtevaart eigenlijk is en dat je daar Dromers, Denkers, Doeners en Durfallen voor nodig hebt. Misschien ben jij wel een van hen…

Een dromer moet eerst het gekke idee krijgen om de ruimte in te willen gaan. Dan moet de denker gaan uitrekenen of het kan en de raket bedenken. De doener gaat de raket bouwen, en uiteindelijk stapt de durfal in! (blz. 3)

©2020 Luitingh-Sijthoff, illustratie van Tjarko van der Pol uit Hadden de Grieken al raketten?

Dat aanspreken van de lezer doet ook Govert Schilling de hele tijd. Hij daagt de lezer uit om zelf te dromen over het heelal (‘Haal je tekenpapier en je kleurpotloden maar vast tevoorschijn!’), na te denken over wat mogelijk zou kunnen zijn of om zichzelf te verplaatsen in de ruimtevaarders uit het boek (‘Alsof je dagenlang zit opgesloten in een kast. Zou jij daar zin in hebben?’). Daarbij gebruikt hij heel veel humor en legt hij alles uitstekend uit.

Schilling begint bij de dromers uit de Griekse Oudheid en verwijst vervolgens naar de fantasieverhalen van Jules Verne om te laten zien hoe science-fiction verhalen zomaar (deels) werkelijkheid kunnen worden. Je leest in dit boek over Joeri Gagarin, het hondje Laika, de ruimterace tussen de Sovjet-Unie en de VS, het ontwerpen van raketten en space shuttles, de maanlanding van Neil Armstrong… Ja, eigenlijk over alles wat belangrijk is in de geschiedenis van de ruimtevaart. Daarbij staat steeds heel duidelijk aangegeven in welk jaartal bepaalde zaken gebeurden en op die manier ontstaat een prachtige, chronologische tijdlijn van deze boeiende geschiedenis.

Daarnaast krijg je heel veel informatie over astronauten, satellieten, het ruimtestation ISS, robotwagentjes op Mars… en ook heel mooi: de tijdlijn stopt niet in 2020, maar gaat nog door! Want wat zou er in 2021 kunnen gaan gebeuren? Of in 2050? In 2100? Continu wordt de lezer geprikkeld om na te denken over mogelijkheden en kansen.

Misschien dacht jij dat astronaut een echt mannenberoep is? Klopt niks van. Vraag maar aan Valentina Teresjkova. (…)
Maar Valentina Teresjkova is nog steeds de enige vrouw die in haar eentje de ruimte in ging. Je moet maar durven.
En een Nederlandse vrouw in de ruimte? Die is er nog nooit geweest. Misschien is het wel wat voor jou.
Begin maar vast met een cursus parachutespringen! (blz. 38/39)

Af en toe leest het niet zo lekker door, al die korte zinnen, maar anderzijds is het ook heel fijn om een boek over ruimtevaart te lezen dat alles zó helder verwoordt. Van dit boek word je gewoon heel erg vrolijk, met al die kleurige, creatieve tekeningen en het ongelooflijke enthousiasme van de auteur. En dan leer je er ook nog eens heel erg veel van! Een boek om heel erg blij van te worden!

Lestips

Op de website van uitgever Luitingh-Sijthoff kun je een gratis leesfragment van het boek downloaden. Handig, want daarin staat ook de inhoudsopgave en zo weet je precies wat je allemaal aan onderwerpen in dit boek kunt vinden. Dit boek is in ieder geval perfect voor elk project over ruimtevaart – van groep 3 tot en met groep 8.

Het boek leest ontzettend fijn voor, want dan ben jij ineens degene die de kinderen in je klas enthousiast aanspreekt! Maar het boek is ook heel geschikt om zelf te lezen. Bovendien kunnen de kinderen dan de zoekopdracht van Tjarko van der Pol uitvoeren! Wees er wel op bedacht dat kinderen wellicht niet zo aandachtig aan het lezen zijn als je zou denken; ze zijn dan misschien zeer geconcentreerd aan het speuren naar een klein aardbolletje. Maar de illustraties sluiten zo mooi aan op de tekst, dat ze ook heel erg prikkelen om die tekst te gaan lezen – daar wil je dan immers toch wel meer over weten?!

Dromen en fantasie

Wat ook zo bijzonder is aan dit boek is dat fantasie en verbeelding zo worden bejubeld; bij een boek over een wetenschappelijk onderwerp als ruimtevaart verwacht je dat eigenlijk helemaal niet. Maar Govert Schilling maakt heel mooi duidelijk hoe spannende verhalen ertoe hebben geleid dat ruimtevaart werkelijkheid werd.

Daarbij is er aan Jules Verne een compleet hoofdstuk gewijd! Er wordt verteld over zijn boeken Van de aarde naar de maan en De reis om de maan. Ook wordt er verwezen naar andere boeken van hem, over bijzondere reizen. Leuk is dat daar ook kinderversies van zijn verschenen, zoals het boek Twintigduizend mijlen onder zee of Reis om de wereld in tachtig dagen. Helaas zijn er van zijn boeken over de ruimte geen kindervarianten verschenen.

Verderop in het boek wordt verwezen naar een kinderliedje ‘Roltrap naar de maan‘, van Klein Orkest. Nooit geweten dat dat liedje geschreven werd in het jaar dat Wubbo Ockels zijn shuttlevlucht maakte! Govert Schilling maakt duidelijk dat je zo’n gek idee niet direct moet afschuiven:

Een ruimtelift is nog nooit echt gebouwd. De kabel moet 36.000 kilometer lang zijn, en ook nog eens heel sterk. Dat valt niet mee. Maar wie weet lukt het ooit. Dan wordt het tijd voor een nieuw kinderliedje! (blz. 63)

De aarde

Opvallend genoeg heeft ruimtevaart ons ook bewust gemaakt van het feit dat we zuinig moeten zijn op onze eigen planeet. In het hoofdstuk ‘Rond de maan met Apollo 8’ wordt hier al iets over gezegd, maar in het toekomsthoofdstuk over verhuizen naar Mars maakt Schilling het nog eens extra duidelijk:

Als we goed voor de aarde zorgen, kunnen we gewoon op deze mooie planeet blijven wonen. Lang leve de aarde! (blz. 90)

Over die reis met Apollo 8 is ook net een heel mooi retro-achtig prentenboek (voor wat oudere kinderen) verschenen, dat duidelijk maakt hoe die reis invloed heeft gehad op de mensheid: De aarde komt op – over een foto die de wereld veranderde. Een mooie aanvulling bij dit onderwerp!

Wall-E en Eve

In het boek wordt ook nog verwezen naar de Disney-film WALL-E. Mochten de kinderen geen beeld hebben bij dit schattige robotkarretje, dan is het misschien leuk om de filmtrailer (of de hele film) te laten zien! Ze snappen de tekst van Govert Schilling dan ook beter.

Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, 2020