Het grote bomenboek - Leesbevordering in de klas

Het grote bomenboek In dit boek lees je alles over bomen. Ontdek hoe een boom groeit, welke dieren erin leven, hoe groot de grootste boom is, hoe oud een boom kan worden en welke bomen er bestaan over de hele wereld. Maar kom ook te weten welke rol bomen spelen in verschillende culturen en religies en in de geschiedenis. Bekijk wat voor prachtige houten bouwwerken, spectaculaire boomhutten, boten en houten muziekinstrumenten er van bomen worden gemaakt. In dit kijkboek op groot formaat (bijna 40 cm hoog) ontdek je dat bomen veel meer zijn dan alleen planten.

Vertaald door Charlotte Pothuizen.

Recensie

Als je denkt aan een informatief boek over bomen, gaat je hart waarschijnlijk niet direct sneller kloppen. ‘Bomen’ – dat klinkt niet bepaald spectaculair. Nou, wacht maar tot je dit boek openslaat. Dan worden bomen ineens wél spectaculair! En niet alleen de bomen zelf (doordat ze zo mooi / enorm / zeldzaam zijn), maar vooral ook door de fantastische illustraties van Piotr Socha, die zo mooi zijn dat je mond er bijna van openvalt.

Het boek begint met een werkelijk fenomenale tekening van een Mexicaanse levensboom, waardoor je ook direct door zult hebben dat dit niet zomaar een natuurboek is. Bomen worden in dit boek op werkelijk alle mogelijke manieren besproken: niet alleen gaat het over de natuurlijke kant – bladeren, wortels en de stam, verspreiding van de zaden – maar ook over wat de mens met bomen doet. Je ziet prachtige houten voertuigen, geweldige boomhutten en exotische muziekinstrumenten. Naar het einde toe wordt ook de meer culturele kant van bomen belicht: je ziet enorme tekeningen van boomachtige wezens uit Lord of the Rings, Robin Hood en zijn helpers, Adam en Eva en Buddha. Zelfs de door bomen overwoekerde tempel uit de film Lara Croft: Tomb Raider heeft een plaatsje in het boek gekregen. De illustraties zijn zeer gedetailleerd en door het grote formaat van het boek extra indrukwekkend.

Om dit boek te waarderen is het lezen ervan eigenlijk niet eens nodig: op de prenten is zoveel te ontdekken, dat je daar al uren naar kunt kijken. Toch zijn de teksten zeker de moeite waard om te lezen, want ze zijn ontzettend informatief. Doordat ze ondergeschikt zijn aan de tekeningen, merk je wel dat de schrijver (en vertaler) gebonden zijn geweest aan een beperkte ruimte: de tekst is compact en dat levert behoorlijk pittige woordenschat op. Ook de grote informatiedichtheid vraagt (te) veel van de (jonge) lezer. Daarbij komt dat de tekst regelmatig door middel van voetnoten naar bepaalde tekeningen verwijst, waardoor je als lezer steeds je aandacht moet verleggen van tekst naar beeld.

Begin 19de eeuw verschenen de eerste draisines (2, 15), de overgrootouders van onze huidige fietsen. Er staat weliswaar al een schets van een soortgelijk voertuig (3), in de Codex Atlanticus van Leonardo da Vinci van eind 15de, begin 16e eeuw, maar het is mogelijk dat er op basis van de originele tekening pas in de 20ste eeuw een fiets is gemaakt door een van de monniken die zich bezighield met de restauratie van het kunstwerk.
(- houten voertuigen – plaat XX)

Gelukkig is niet alle tekst zo moeilijk als bovenstaand voorbeeld en wordt de informatie vaak verluchtigd door verrassende teksten, zoals ‘Het laatste wat je van bomen zou verwachten is reislust’, al is deze zin voor veel kinderen waarschijnlijk ook alweer te moeilijk om direct te begrijpen. Kortom, als zelfstandig leesboek is dit boek niet voor alle kinderen geschikt. Maar met wat begeleiding zullen zij enorm genieten van de vele weetjes die uit dit boek te halen zijn. De illustraties zullen in ieder geval heel erg veel nieuwsgierigheid en bewondering opwekken – niet alleen voor de tekeningen zelf, maar vooral ook voor het onderwerp van dit boek: bomen. En dat is precies wat de makers van het boek voor ogen hadden:

Iets wat je elke dag tegenkomt, wordt meestal gewoontjes. We zijn eraan gewend bomen te zien en spullen te gebruiken die ervan gemaakt zijn, waardoor hun schoonheid ons vaak niet opvalt en we er geen idee van hebben hoe fascinerend ze kunnen zijn en hoeveel we eraan te danken hebben. Misschien is het tijd om bomen opnieuw te ontdekken?

Missie geslaagd; een mooier boek om bomen te ontdekken zul je niet snel tegenkomen!

Lestips

Het spreekt voor zich dat je dit boek kunt inzetten tijdens natuuronderwijs over bomen. Allereerst wordt duidelijk uitgelegd wat het verschil is tussen een struik, een gras en een boom (wist je dat bamboe geen boom is?) en je vindt er prachtige illustraties in van diverse bladeren, zaden en boombewoners. Ook wordt uitgelegd wat endemische soorten zijn, hoe dieren in bomen zich kunnen camoufleren, hoe hoog bomen kunnen worden en hoe je kunt zien hoe oud een boom is.

Maar ook hout als materiaal komt uitgebreid ter sprake in dit boek: hout voor bouwwerken, voertuigen, maskers en muziekinstrumenten. En de bladzijde over boomhutten is natuurlijk fantastisch als je het hebt over techniek en constructies: hoe kun je van een boom een waanzinnige leefomgeving maken?

Daarnaast zul je ook heel verrassende onderwerpen in dit boek vinden. Er is geen register of bladzijdenummering; alleen de platen zijn met Romeinse cijfers genummerd. Een kort overzichtje:

De Mexicaanse levensboom; leuk om te combineren met een les over het feest Día de los Muertos (Plaat I)
Darwins levensboom, over het ontstaan en uitsterven van soorten (Plaat XXVI)
De stamboom (Plaat XXVII)
Bomen in godsdiensten (Platen XXVIII en XXIX), met als ’topper’ de boom Yggdrasil uit de Noordse mythologie.
Het snoeien van bomen en kunstige bonsaiboompjes (verrassend tijdens een project over China, want daar komt de bonsai-traditie vandaan!) (Platen XXIV en XXV)
Het bos in legendes (Robin Hood) (Plaat XXX)
Boomachtige wezens in verhalen en legendes (Plaat XXXI)

Ten slotte sluit het boek af met een aantal pagina’s over het belang van bomen voor het leven op aarde en als gebruiksproduct. Van oerbos tot het kappen van mammoetbomen.

Uitgeverij Lannoo, 2018