Hoe ik mijn vader redde

door Henk Hardeman

Omdat Emma’s vader nogal depressief is en vaak totaal van de wereld in zijn stoel hangt, moet Emma niet alleen voor het huishouden, maar ook voor zichzelf zorgen. Haar moeder is namelijk een tijdje daarvoor uit beeld verdwenen. De Kinderbescherming grijpt in en Emma wordt uit huis geplaatst. Ze mag zelfs geen contact meer met haar vader hebben! Daar moet natuurlijk zo snel mogelijk een einde aan komen. Emma ziet maar één mogelijkheid: haar vader moet weer muziek gaan maken en gaan optreden met zijn band uit de jaren tachtig. Dan gaat haar pa weer normaal doen en komt alles goed. Maar de band is dertig jaar geleden met ruzie uit elkaar gegaan… Hoe krijgt Emma de bandleden weer bij elkaar?!

Recensie

Emma is veertien jaar, zit op de havo en de problemen die ze ervaart, zijn niet misselijk. Sinds haar moeder uit beeld is verdwenen, doet haar vader bijna niets meer en hangt hij vrijwel de hele tijd stoned in zijn stoel. Het is niet gek dat een pinnige dame van de Kinderbescherming in het tweede hoofdstuk al vertelt dat Emma uit huis moet worden geplaatst. Elke lezer zal snappen dat het niet goed is om op te groeien in een huis waar ‘de weeïg zoete geur van wiet’ hangt, torenhoge stapels pizzadozen liggen en een vader giechelend en ongewassen in zijn stoel ligt.

Emma daarentegen ziet de noodzaak om uit huis te gaan totaal niet. Ze kan prima voor zichzelf zorgen, houdt duidelijk veel van haar vader en wil er dan ook alles aan doen om hem weer normaal te laten doen. Aan de oorzaak van de ellende – het weggaan van haar moeder – kan klaarblijkelijk niets gedaan worden, dus samen met haar beste vriend Rik verzint Emma een plan: de band ‘Ondersteboven’, waarmee haar vader in de jaren tachtig een enorme hit had, weer bij elkaar brengen. Alleen levert dat nog wel wat uitdagingen op…

Henk Hardeman richtte zich met dit boek voor het eerst op jongeren en er is heel wat discussie geweest of dit nu een B- of een C-boek (12+) moest zijn. Eigenlijk is het dat beide! Voor kinderen van een jaar of 11 (B-boek) is Emma een prachtig rolmodel en een vooruitblik naar wat hen te wachten staat in de puberteit; oudere kinderen (C-boek) zullen zich heel goed met Emma en haar worsteling met allerhande gevoelens (verliefdheid!) kunnen identificeren. Emma’s vertelstem is heel geloofwaardig; hier is echt een 14-jarige aan het woord!

Tegelijkertijd hoop je maar dat kinderen zich niet al teveel in Emma herkennen, want het is wel heftig wat dit meisje voor haar kiezen krijgt. Drugsgebruik door ouders, Kinderbescherming en pleegzorg zijn geen onderwerpen waar je lichtzinnig over moet doen en dat doet Hardeman dan ook niet. Hoogstens maakt hij het onderwerp luchtiger door de personages flink te overdrijven. Zo komt Emma terecht in een pleeggezin met twee bijna karikaturale pleegouders, die praten met een ‘pinkstem’ en regels hanteren volgens ‘Rust, Reinheid en Regelmaat’. Hun dochter Lobke heeft ook haar issues en is totaal niet gelukkig met de komst van Emma.

‘Hoi mam, weer met mij. Ik zit nu in het washok bij het plaatsvervangende gezin met de deur dicht, daarom klinkt het een beetje hol. Hier slaap ik niet hoor, ik lig op de kamer van hun dochter: Vissenkind. Eigenlijk heet ze Lobke, maar dat leg ik nog wel een keer uit. Hopelijk horen ze me hierboven niet. Het is middernacht, maar ik kan niet slapen van het gepieker. Daarom bel ik je even, om je stem te horen en m’n hart te luchten. (blz. 47)

Ook al wordt het allemaal lekker nuchter verteld en vindt Emma zichzelf totaal niet zielig, het is af en toe toch best een aangrijpend verhaal. Vooral als langzaam duidelijk wordt, waarom haar moeder weg is. Hardeman geeft de lezer steeds meer hints, totdat je er na verloop van tijd niet meer omheen kunt. De voicemails die Emma inspreekt op de telefoon van haar moeder krijgen dan ineens een heel andere betekenis…

Toch wordt het verhaal, ondanks de heftige thema’s, nergens zwaar en dat komt vooral door de heerlijk directe en droge vertelwijze van Hardeman en natuurlijk het geweldige project van Emma en Rik om Ondersteboven weer bij elkaar te brengen. Überhaupt het feit dat Emma’s vader een succesvolle popster uit de jaren tachtig is, zorgt ervoor dat de gebeurtenissen voor de lezer wat minder dichtbij komen (immers: hoe groot is de kans dat jou dat overkomt?!) Allerlei bijzondere personages geven nog eens extra kleur aan het verhaal. Daarnaast staat het boek vol subtiele verwijzingen (Doe Maar, Circus Custers, DWDD), die waarschijnlijk alleen door oudere (voor!)lezers worden opgemerkt. De nodige romantiek en het wensvervullende einde maken dit boek bovendien tot een echt feelgood-verhaal. En het meest verrassende? Emma’s echte naam. Wedden dat je die niet had kunnen verzinnen?!

Lestips

Dit is nou echt zo’n lekker leesboek, vol bizarre situaties en humor, maar ook met een flinke dosis diepgang. Zeer geschikt voor kinderen in groep 8 – voor zowel jongens als meisjes, al zal de cover met roze letters meiden waarschijnlijk eerder aanspreken dan jongens. Goed om het boek dus te promoten! Als je het tweede (korte) hoofdstuk voorleest, kunnen kinderen vervolgens zelf bepalen of ze het boek willen lezen!

Vandaag was er (…) had niets gedronken. (blz. 10 t/m 13)

Je zou er ook prima voor kunnen kiezen om het boek voor te lezen. Er zit veel humor in het verhaal, wat het altijd goed doet bij het voorlezen, maar de klas zal regelmatig ook geraakt worden door wat je voorleest. Of geschokt zijn door wat er verteld wordt! Of meeleven met de hoofdpersonen… Er zit heel veel in dit verhaal! En dan is het ook nog eens heel vermakelijk wat er allemaal gebeurt. De korte hoofdstukken maken het boek heel toegankelijk, maar het boek is wel in een kleine fontgrootte gedrukt (dat zal voor heel wat kinderen wennen zijn).

Muziek / jaren tachtig

Leuk is natuurlijk om wat jaren tachtig-muziek te laten horen als je dit boek voorleest of promoot!

Het nummer Verliefd van Circus Custers is een erg leuke keuze, omdat Hardeman zich ongetwijfeld door de tekst heeft laten inspireren voor de naam van de band:

Verder kun je natuurlijk een filmpje van Doe Maar laten horen (tip: er staat een citaat uit het liedje Smoorverliefd in het boek op blz. 193) of het liedje Moedermavo van Kinderen voor Kinderen! Ook daarmee heeft Hardeman grappig gespeeld: ‘Moedermavo’ is in dit boek de titel van de hit van Ondersteboven en de vader van Emma heeft daarnaast liedjes voor Kinderen voor Kinderen geschreven.

De songteksten van de liedjes uit het boek staan trouwens op de laatste pagina’s uitgeschreven. Heb je een muzikale klas? Misschien kunnen ze dan zelf wel een melodie bij de tekst verzinnen!

Pleegouders en nieuwe liefdes

Pleegzorg speelt een zeer belangrijke rol in dit verhaal. De pleegouders (of plaatsvervangende ouders) van Emma doen hun best om voor Emma een veilig thuis te creëren, maar je kunt best met de klas in discussie of zij dit nu echt op een goede manier doen. En is de thuissituatie bij hen wel zo fijn? Blijkbaar zit hun dochter Lobke ook niet bepaald lekker in haar vel…

Een ander familieprobleem dat ontstaat in dit boek, is dat er iemand verliefd wordt op de vader van Emma. Wat moet ze daar nou weer van vinden? Ze zijn met z’n tweetjes… wil ze wel dat daar iemand bij komt? En hoe moet dat dan met haar moeder?

Allerlei familieperikelen dus, waar kinderen in je klas misschien zelf ook mee worstelen.

Uitgeverij Ploegsma, 2019