Ik ben HIER! - Leesbevordering in de klas

ik ben hier! Het water is gekomen en alle bewoners van het stadje Wolem zijn met boten opgehaald.
Alleen Jona zijn ze vergeten.
Maar ze houdt de moed erin en verzint van alles om gered te worden.

Recensie

‘Heb je al gehoord van de toestanden? Er zijn toestanden.’
‘Wat voor toestanden?’ vroeg Jona.
‘Het water wil te hoog,’ zei hij. ‘En Wolem ligt te laag. Het kan zijn dat het water komt. Maar het zal wel meevallen. Er zijn mensen die uit Wolem weggaan. Die zijn bang voor het water. Ik ben nooit bang. Eet je bord eens leeg.’ (blz. 16)

Joke van Leeuwen heeft met dit boek weer een écht Joke-van-Leeuwen-boek geschreven: met die heerlijke nuchtere humor, typische woorden (zoals toestanden), vele grappige tekeningen en een kenmerkende naïviteit van de hoofdpersoon die allerlei dingen letterlijk neemt en een zeer creatieve, frisse blik heeft. Zo gaat Jona onder het groene glazen blad van een lage tafel liggen en concludeert dat dat erg mooi is. ‘De directeur van deze kamer wist vast niet hoe mooi het was om door dat groene glas te kijken.’ Nee… en de meeste lezers vast ook niet! Dat maakt dit verhaal dan ook zo heerlijk verrassend.

Tegelijkertijd heeft het verhaal ook een zeer serieuze kant. Nadat Jona een keer op het dak van het hoge kantoorgebouw waar haar vader werkt in slaap is gevallen, is iedereen uit het gebouw weg. ‘Het uitzicht zat verstopt achter de wolken’ en als Jona via de trap naar beneden loopt (want de lift doet het niet), stuit ze op het water… Hoe en waarom dat water is gestegen, laat Joke van Leeuwen verder in het midden, maar het is duidelijk dat het grote consequenties heeft. Zo kan Jona het gebouw niet meer uit en komt er geen water meer uit de kraan omdat dat vanzelf moest gaan als je je hand eronder hield. En de schrijfster maakt kinderen nog meer bewust van onze afhankelijkheid van elektriciteit… Jona kan immers helemaal niemand bereiken. Telefoons en computers doen het niet, net als tablets die leeg waren, zodat je al die ongelooflijk veel woorden en plaatjes en filmpjes die erop stonden niet meer kon zien.

Eigenlijk is het dan ook best een zielig verhaal: Jona is helemaal alleen achter gebleven! Stel je voor! Dat is een grote angst voor heel veel kinderen. Toch maakt Joke van Leeuwen de lezer met een originele, grappige vragenlijst vanzelf weer aan het lachen en de moedige Jona gaat ook niet bij de pakken neerzitten: ze bedenkt een geweldig plan om zichzelf zichtbaar te maken voor de mensen die haar zoeken. De uitwerking is zowel hilarisch als geniaal en dat maakt dit dan ook een hoopvol en fantastisch boek, dat veel kinderen graag zullen lezen.

Lestips

De intro van dit boek is ontzettend grappig. Lekker droge humor:

Als je kon vliegen, (…)

Maar ja
je kunt niet vliegen
alleen in je gedachten
(blz. 5 en 7)

Hiermee kun je het boek dan ook prima promoten, want je kunt vervolgens uitleggen waaróm Jona op dat dak staat te wapperen met een jas. Dat staat namelijk op de achterkant van het boek (ook even voorlezen).

Het boek zou ook een mooi voorleesverhaal kunnen zijn tijdens een project over klimaatverandering, natuurrampen of de strijd tegen het water. Wat zou jij doen als je vast kwam te zitten in een gebouw? Jona zit veilig op een hoog gebouw, maar ze kan er niet uit… en er kan ook niets meer in! Hoe komt ze aan eten en drinken? Hoe kan ze laten weten dat ze daar is, zonder telefonisch bereik?

Het enige puntje is wel dat dit boek ook geweldig is door de creatieve tekeningen van Joke van Leeuwen en die komen natuurlijk veel beter over als kinderen het boek zélf lezen. Je kunt het gezamenlijk bedenken van een reddingsplan ook gebruiken als boekpromotie voor het boek. Willen de kinderen weten wat Jona heeft bedacht? Dan moeten ze het boek gaan lezen!

Filosofie

Anderzijds geeft Joke van Leeuwen met haar prachtige filosofische gedachten heel veel mooie aanknopingspunten voor een groepsgesprek of opdracht. Neem bijv. een uitspraak als deze:

hoe zou het zijn als er niemand ooit meer iets tegen haar zei? Als ze altijd alleen maar met zichzelf zou praten? Zou ze dan vergeten hoe dat moest? (blz. 70)

Of laat je leerlingen eens nadenken over welke spullen nu echt belangrijk zijn (voor hen). Daarvoor kun je het volgende fragment voorlezen:

Eigenlijk moest je (…) binnenkant wist dat. (blz. 100)

Creatieve opdrachten

En het is even wat meer werk, maar als je sommige (essentiële) illustraties inscant voor op het digibord, kun je het verhaal ook nog eens aanvullen met geweldige opdrachten.

De deuren op blz. 20/21 geven bijv. een ontzettend leuk idee voor een creatieve tekenopdracht: wat zou er nog meer te zien kunnen zijn achter een deur die je nog nooit open had gedaan?

Verder nog een mooi idee voor een thematische opdracht: ontwerp een huis waarin je geen last hebt van stijgend water (zie blz. 94 t/m 99)

Lesbrief

Omdat Ik ben HIER! is genomineerd voor de Woutertje Pieterse Prijs 2023, zijn er lestips bij het boek gemaakt. Deze lestips kun je hier downloaden en zijn bedoeld voor groep 6 en 7. De lestips richten zich op spelen met taal en beeld, en geven richting aan een filosofisch gesprek.

Em. Querido’s Uitgeverij, 2022