Ik voel ik voel wat jij niet ziet - Leesbevordering in de klas

Over jaloerse apen, bange honden en schatten van ratten

Heel lang dachten mensen dat dieren geen emoties hadden. Inmiddels weten we wel beter. Maar wat voelen ze dan precies? Het is soms al knap lastig om andere mensen te begrijpen, zelfs met woorden. Maar wat als je een olifant in de rouw bent? Een jaloerse aap? Of een doodsbange hond?

Ontdek in dit boek dat het ook in menig dierenhoofd hartstikke druk is.

Met een voorwoord van Jane Goodall.

Recensie

Wat een waanzinnig mooie, expressieve dierenportretten! Mark Janssen heeft zichzelf overtroffen met de levensechte illustraties in dit boek. Niet alleen lijken de geschilderde prenten net foto’s, hij heeft diverse emoties, als boosheid, angst, jaloezie en verdriet, heel knap weten te vatten.

Die emoties, daar gaat het namelijk om in dit informatieve boek. Lotte Stegeman vroeg zich af hoe het nou precies zit met emoties bij dieren. Zouden dieren emoties hebben die wij niet kennen? Ze stortte zich als rasechte journaliste op het onderwerp. Ze sprak met diverse wetenschappers, las heel veel boeken en verzamelde zo een ongelooflijke schat aan informatie. Kinderen zullen het heel interessant vinden om zoveel te kunnen lezen over dieren, maar het is ook nog eens heel belangrijk, want, zo legt Jane Goodall uit in het boeiende voorwoord:

Hoe beter we dieren begrijpen, hoe meer we ons realiseren dat ze vaak slecht behandeld worden door mensen die zich gewoon niet realiseren dat dieren gevoelens hebben, net als wij. (blz. 10)

Wie de boeken van Lotte Stegeman kent, zal direct haar speelse en humoristische schrijfstijl in het inleidende hoofdstuk An-tro-po-mor-fi-se-ren herkennen. (Sorry? Wat?) Toch heeft dit boek een iets serieuzere toon dan haar voorgaande boeken. Het boek bestaat voornamelijk uit het duiden van veel wetenschappelijk onderzoek naar dierengedrag. Dat doet Stegeman zeer uitvoerig, maar tegelijkertijd maakt ze dit grondige onderzoek met haar soepele taalgebruik voor kinderen heel toegankelijk.

De aap kan de binnenkant van de kist niet zien. Wat ze wel ziet, is dat de vrouw een banaan in de kist gooit, door dat gat bovenin.
* O! Hebben! Hebben! *
Een banaan is een ware apentraktatie. Maar ja, die kist is op dat gat na helemaal dicht. Je ziet niks. Dus wat er nog meer op de bodem ligt weet de chimpansee niet. Wat als het iets gevaarlijks is? Lastig! (blz. 69)

Per emotie – jaloezie, angst, boosheid, blijdschap, walging, rouw, empathie, pijn en liefde – bespreekt ze op beeldende wijze een dierenverhaal, waarin een dier (o.a. een aap, leeuw, parkiet, poema of orka…) bepaald gedrag vertoont. De aanstekelijke vertelstijl maakt heel nieuwsgierig en het is dan ook erg leuk dat er regelmatig verwezen wordt naar een filmpje van het gedrag (te bekijken op de website van de schrijfster).

Eigenlijk is dit boek op twee manieren interessant: allereerst natuurlijk omdat je er enorm veel van over dieren leert, maar kinderen krijgen door dit boek ook een inkijkje in het werk van gedragsbiologen. Zo leren ze dat wetenschappers het niet altijd met elkaar eens zijn en dat er nog steeds heel veel te onderzoeken valt. Wie weet brengt het jonge lezers wel op ideeën! Door dit boek zullen ze vast en zeker al bewuster naar dieren gaan kijken in ieder geval. Zowel Lotte Stegeman als Mark Janssen laten er geen twijfel over bestaan: dieren hebben heel veel gevoelens! Wat ongelooflijk fijn dat we door dit boek een klein beetje beter weten wat er allemaal om kan gaan in een dierenhoofd.

Lestips

Als je dit boek wilt promoten in de klas, kun je de kinderen simpelweg een vraag stellen: denken jullie dat dieren emoties hebben, net als wij? Waarschijnlijk komt er dan al een heel gesprek op gang, waarin kinderen allerlei voorbeelden gaan geven.

Vervolgens kun je vertellen dat er heel veel onderzoek wordt gedaan naar gevoelens bij dieren. In dit boek lees je daar meer over.

Je zou dan een aantal illustraties van Mark Janssen kunnen laten zien en de kinderen laten raden: welke emotie denk je dat hierbij hoort? (Dit heeft hij zelf ook gedaan op zijn Instagram-account toen hij de illustraties maakte! Erg leuk) Je kunt hiervoor zijn website gebruiken, want als je de illustraties uit het boek laat zien, staat de emotie er in de tekst al naast!

Vervolgens kun je via de site van Lotte Stegeman een filmpje laten zien. Laat kinderen benoemen welke emotie(s) ze in het filmpje zagen. Lees daarna de bijbehorende tekst uit het boek voor. De filmbeelden spreken deels al voor zich, maar de gesproken toelichting is vaak in het Engels en de heldere uitleg van Lotte Stegeman in het boek verklaart heel mooi wat de kinderen in het filmpje hebben gezien. Zo snappen ze ook gelijk waaróm bepaalde dingen in het filmpje gebeuren.

Onderstaand filmpje over een jaloerse kapucijnaap zal ongetwijfeld op de lachspieren werken! De bijbehorende tekst vind je op blz. 34.

Illustraties

Mocht je een Instagram-account hebben, dan is het echt een aanrader om eens een kijkje te nemen op het account van Mark Janssen. Daar heeft hij begin 2022 laten zien hoe hij aan de illustraties van dit boek werkte. Neem bijv. de octopus of de chimpansee. Fascinerend om te zien hoe deze zijn opgebouwd in verschillende lagen!

Als je dit hebt gezien, krijg je nog meer bewondering voor de illustraties in dit boek. Het is ook erg leuk om kinderen zelf eens te laten experimenteren met aquarel of andere waterverf. Kunnen zij ook een dier schilderen met een penseeltje?

Schrijver of illustrator in de klas

Lotte Stegeman en Mark Janssen vertellen graag over hun boek! Je kunt ze via de Schrijverscentrale uitnodigen voor een schoolbezoek. Op de website van Lotte Stegeman zie je al hoe leuk dat kan zijn!
Je kunt haar boeken via haar auteurspagina en Mark Janssen via die van hem!

Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, 2022