Het jaar dat de bijen kwamen - Leesbevordering in de klas

Het jaar dat de bijen kwamen Josy begrijpt er niets van: wáárom heeft opa haar zijn bijen nagelaten? Ze heeft helemaal niks met insecten… Toch besluit Josy dat ze de bijen wil houden en algauw verzorgt ze haar bijenvolk als een echte imker. Voor het eerst in haar leven voelt ze hoe het is om ergens helemaal voor te gaan.

Haar moeder is minder blij met die bijenkast in de achtertuin. Op een dag besluit ze dat de bijen weg moeten. Maar Josy geeft niet zomaar op! Zeker als ze ontdekt waarom de bijen voor haar opa zo belangrijk waren én waarom hij ze juist aan haar heeft nagelaten.

Vertaald door Esther Ottens.

Recensie

Het is december.

Ze zaten dicht op elkaar. Heel dicht. Niet alleen maar schouder aan schouder, rug aan rug, zoals mensen in een volle tram. Nee, nóg dichter. Véél dichter. Dichter dan eigenlijk mogelijk is. Jazeker, dat kan. Op en onder elkaar, zonder begin, zonder einde. Ja, precies, echt op elkaar gepropt dus. (blz. 5)

De titel verraadt het al: dit gaat over bijen. Bijen die de winter proberen te overleven. Bijen die worden gehouden door de opa van de 12-jarige Josy. Maar dan gaat haar opa dood. In januari is de begrafenis en in februari hoort Josy dat haar opa haar zijn bijenvolk nalaat. Josy schrikt zich rot: ‘Wat moest zij nou met zo’n zootje levensmoeë insecten?’ Maar haar opa vond het blijkbaar belangrijk en ze besluit voor zijn bijen te gaan zorgen.

De jonge bij was de allereerste die dit jaar uitkwam. Haar leven zou maar kort duren. Een paar weken, niet langer. Maar tot haar dood had ze ongelooflijk veel werk te doen: cellen poetsen, de koningin wassen, andere bijen wassen. Ziek broedsel opruimen, dode bijen het nest uitdragen. Broedsel voeren, darren voeren, koningin voeren. Warmte opwekken. Koelen. Was zweten, was kneden, raten bouwen. Broedcellen afsluiten, honingcellen afsluiten. Kieren dichten. De vliegopening bewaken, vijanden afweren. Darren wegjagen. Water halen. Voedsel zoeken, voedsel vinden. Nectar halen, stuifmeel halen, honingdauw halen. Honing en stuifmeel opslaan. Honing en stuifmeel houdbaar maken.
Dansen.
Zwermen.
(blz. 30/31)

Net als Josy denk je misschien: wat moet ik nou met (een boek over) bijen? Maar al snel zul je net als zij gefascineerd raken door deze kleine beestjes. Het boek volgt de maanden van het jaar – elk hoofdstuk is een maand – en behalve de groei en belevenissen die Josy als imker meemaakt, lees je steeds in cursief schrift ook het verhaal van de bijen: wat ze doen, wat er gebeurt en hoe ze reageren op mensen. Het is echt ontzettend interessant!

Die enorme hoeveelheid informatie over bijen en imkeren maakt dit boek heel boeiend. Bijzonder is echter ook de vriendschap tussen Josy en de veel oudere Alma, die Josy leert hoe ze haar bijenvolk moet verzorgen. Bovendien heeft het verhaal een heel prettig en mooi ritme, waardoor het heel makkelijk leest. Daarnaast lukt het de schrijfster om genoeg spanning in het verhaal te krijgen. Zo weet je als lezer dat er een zwerm dreigt te ontsnappen terwijl Josy niets doorheeft! En net als ze begrijpt waarom de bijen zoveel voor haar opa betekenden, raakt ze haar bijen echt kwijt…

Het verhaal eindigt in november, met een warme, zachte, levende kluit bijen en daarmee is de kringloop van het bijenjaar mooi rond. Maar ondertussen is Josy’s leven compleet veranderd en zal ook jij nooit meer hetzelfde naar deze bijzondere beestjes kijken!

Lestips

Wil je kinderen meer leren over bijen? Dan kun je gewoon dit boek voorlezen! Hoewel er natuurlijk prachtige informatieve boeken over bijen zijn – zoals bijvoorbeeld het Handboek voor bijenfans – zorgt dit verhaal er waarschijnlijk voor dat de informatie extra goed blijft hangen. Ook leer je heel veel over het houden van bijen… misschien willen kinderen na het lezen van dit verhaal zelf wel gaan imkeren!

Om het boek te promoten, kun je een stukje voorlezen over de maand februari (helemaal leuk om dat in februari te doen natuurlijk!). Eerst lees je een stukje voor dat vanuit bijenperspectief verteld wordt, vervolgens een fragment waarin Josy hoort dat ze de bijen krijgt. Voordat je begint met lezen kun je laten zien dat in dit boek zowel ‘normale’ tekst als cursieve tekst staat en dat de cursieve tekst dus vanuit een ander perspectief geschreven is.

De zon scheen (…) zootje levensmoeë insecten? (blz. 21 t/m 23)

Vervolgens lees je de achterkant van het boek voor.

Als je iets meer tijd hebt en de kinderen nog iets nieuwsgieriger wilt maken, kun je het fragment ook nog verlengen tot aan blz. 25 (… tot aan de vloer kwam.). Daaruit blijkt namelijk dat de moeder van Josy nogal heftig op het testament van opa reageert (klein traumaatje?) en dat is merkwaardig. Waarom is de moeder van Josy er zo op tegen dat ze bijen zou gaan houden?