Van kapers tot ketters - Leesbevordering in de klas

LEGO®-verhalen uit de Gevangenpoort

Eeuwenlang werden er mensen opgesloten in de Gevangenpoort in Den Haag. Wie zaten er vast en waarom? Hoe gingen de verhoren? Werden de mensen echt gemarteld? Welke straffen deelden rechters uit? En wist er wel eens iemand te ontsnappen?

Tien verhalen over ‘bewoners’ van de Gevangenpoort, in LEGO-figuren en -steentjes uitgebeeld. Verhalen over valsemunters en dieven. Verhalen over de bekende gebroeders De Witt. Verhalen die je vertellen over de Nederlandse geschiedenis!

Recensie

De Gevangenpoort is zo’n gebouw dat je wel kent, maar waarvan je waarschijnlijk geen idee hebt welke geschiedenis erbij hoort. Tenzij je hem hebt bezocht natuurlijk… De Gevangenpoort is namelijk de oorspronkelijke Voorpoort van het Binnenhof en te bezoeken als museum. Gelukkig wordt de geschiedenis van de Gevangenpoort nu ook uitgelegd in dit boek. Een waardevol stukje geschiedenis!

Het meest bijzondere aan dit boek is dat je nergens een werkelijke foto van de poort ziet. Alle illustraties zijn uitgevoerd in LEGO. Dat begint op de schutbladen met een dwarsdoorsnede van het gebouw, waarbij je alle afzonderlijke kamertjes goed kunt zien. Maar ook alle gevangenen, cipiers, rechters en beulen zijn LEGO-poppetjes. Het zal liefhebbers van LEGO zeker inspireren wat er allemaal mogelijk is met die kleine speelgoedsteentjes! Martelscènes die als getekende illustratie veel te gruwelijk zouden zijn, zijn door de LEGO-figuurtjes voor kinderen prima te bekijken en soms zelfs eerder grappig dan eng. Toch vertellen de illustraties een heel duidelijk verhaal.

In het boek wordt verteld over tien rechtszaken die een goed beeld geven van de geschiedenis van het Nederlandse recht. Tussendoor wordt er uitleg gegeven over de rechtspraak vanaf de middeleeuwen tot in de 19e eeuw. Erg leerzaam, maar helaas is begeleiding van een volwassene daarbij wel nodig. Zonder die begeleiding zullen kinderen een (te) pittige kluif hebben aan het taalgebruik in dit boek. Door de LEGO-illustraties zal dit boek kinderen vanaf een jaar of 8 al aanspreken, maar voor hen is het boek qua taal veel te moeilijk. Dit geldt overigens ook voor de meeste kinderen in de hogere groepen van de basisschool. Veel belangrijke woorden worden niet uitgelegd (o.a. geseling, andersdenkende, schuldeiser, hoger beroep, onbesuisd, ontwijden). Daarnaast staat het boek bol van voor kinderen onbekende uitdrukkingen (‘Dit lijkt een mythe’ blz. 11; ‘Hij verwerpt het gezag van de paus.’ blz. 34; ‘Wat een kapitaal heeft hij onder zijn hoede!’ blz. 54) en ingewikkelde zinsconstructies:

Na meerdere procedures, ook over de toekomstige erfenis, komt het in 1532 tot een ‘scheiding van tafel en bed’: hun huwelijk blijft in stand, maar zonder de wettelijke plicht tot samenwonen. (blz. 40)

De kans is groot dat kinderen zullen afhaken door de vele onbekende begrippen. Jammer, want de inhoud is zoals gezegd wel heel interessant en de platen zijn erg leuk om te bekijken. Daardoor is dit voor de basisschoolleeftijd eerder een boek dat gebruikt kan worden als naslagwerk voor de leerkracht of als kijkboek voor kinderen. Het is een boeiend stukje Nederlandse geschiedenis, waar weinig boeken over te vinden zijn. De mooie grote LEGO-platen kunnen bovendien goed gebruikt worden als illustratie tijdens de geschiedenisles.

Lestips

Om kinderen iets te vertellen over de geschiedenis van het Nederlandse strafrecht, is dit zeker een boek om te gebruiken. Natuurlijk kun je kleine stukjes uit het boek voorlezen, maar als geheel is het taalgebruik hiervoor te ingewikkeld. Beter is het om de verhalen zelf door te lezen en vervolgens aan de hand van de illustraties in je eigen woorden na te vertellen in de klas.

Het boek kan op die manier uitstekend gebruikt worden als voorbereiding van een bezoek aan de Gevangenpoort (rondleidingen zijn mogelijk vanaf groep 6), of juist daarna. Na een bezoek zullen kinderen het boek misschien wel zelfstandig kunnen lezen, omdat ze dingen uit het museum zullen herkennen in het boek.

Ook kan het boek gebruikt worden ter inspiratie van het zelf uitbeelden van (geschiedenis)verhalen met LEGO. Misschien ken je Lego StoryStarter al? Daarmee maak je zelfs een eigen stop-motionfilmpje of stripverhaal!

Reformatie / inquisitie

Het verhaal over Jan de Bakker (blz. 32) kan goed worden gebruikt in een les over de inquisitie en de reformatie. De Bakker werd gezien als ketter en veroordeeld tot de brandstapel. Hij was de eerste die wegens ketterij terecht werd gesteld.

Staatsgezinden en prinsgezinden (De Republiek)

Een ander verhaal dat je kunt gebruiken tijdens de geschiedenisles gaat over de tijd van prins Willem III van Oranje en de gebroeders De Witt. Als je toevallig de film Michiel de Ruyter gezien hebt (16+-versie), weet je hoe vreselijk luguber, bloederig en gruwelijk deze broers aan hun einde zijn gekomen. Ook in dit boek wordt dit wel duidelijk, al zijn de beelden allesbehalve heftig en daardoor dus toch heel geschikt voor in de klas!

Uitgeverij Menuet, 2018