Kiki's wonderlijke wereldreis - Leesbevordering in de klas

Kiki's wonderlijke wereldreis Kiki droomt van avontuur. Ze wil verre reizen maken en de wereld verkennen, maar de boot van haar vader ligt al jaren stil in de haven. Of kan ze ook gewoon vertrekken met haar eigen vlot?

In dit boek spring je aan boord bij Kiki en word je begeleid door een betweterige meeuw die met haar meereist. Samen maken ze een avontuurlijke tocht langs betoverende bossen, ijzige vlakten, pratende gorilla’s, gevaarlijke krokodillen, rode walvissen en… langs de rafelranden van waarheid en dagdroom.

Recensie

Kiki’s wonderlijke wereldreis – blijkt al heel snel – is wel héél erg wonderlijk. Hoe ze precies op zee terecht is gekomen, weten zowel de meeuw als zij niet, maar al snel dobbert ze richting noordpoolgebied, door zware stormen en kolkend, ijskoud water. En dat alles in een vrolijk gekleurd hemdje – ‘Het is hier wel een beetje frisjes’ (blz. 22). Ook het feit dat Kiki eindeloos zit te kletsen met een gorilla en aan het einde van het boek steeds wonderlijkere figuren ontmoet, wijst erop dat dit een verhaal is dat niet echt gebeurd kan zijn. Niet voor niets staat er op de achterkant dat dit boek de grenzen van fantasie en werkelijkheid verkent…

Ton Koene is van beroep fotograaf en reisde hiervoor de hele wereld over. Zijn vorige kinderboek Kom binnen laat al zien wat voor prachtige foto’s hij maakt. Ook in dit boek kun je weer ongelooflijk mooie natuurfoto’s zien. Kiki doorkruist diverse bijzondere gebieden: van de noordpool naar het tropisch regenwoud; van woeste oceanen naar de dorre woestijn. Ze ontmoet ook diverse dieren: een gorilla, giraf, luipaard, rendieren…

Elke foto is wel digitaal bewerkt: Kiki is er met haar vlot in geplakt, maar ook de meeste dieren die Kiki ontmoet, stonden oorspronkelijk niet op de foto’s. Het levert surrealistische beelden op, die soms erg grappig zijn. Soms is het alleen wel jammer dat je goed kunt zien, dat de foto’s ‘nep’ zijn. Bij één foto is dat wel heel erg duidelijk: een foto die overduidelijk uit een ander fotoboek van Koene komt (of in ieder geval op dezelfde reis gemaakt is) – Help, mijn iglo smelt – en dat betekent dat deze dus op de Noordpool gemaakt is. Wat doet die keizerspinguïn dan op de foto?! Er zijn geen pinguïns op de Noordpool!

Sowieso is het wel een merkwaardig verhaal. Het wordt verteld door een zeemeeuw, die met Kiki meereist. Hij ontmoet Kiki midden op zee en vindt haar maar een raar mensenkind. Toch vliegt hij met haar mee en redt haar uit diverse situaties. Langzaam ontstaat er een soort vriendschap tussen de twee, al blijft deze wat afstandelijk. Aan het einde wordt het verhaal nog vreemder:

We werden moe. (…) Misschien doordat we al uren aan het reizen waren, de halve wereld hadden gezien, allerlei dieren en mensen en wonderwezens hadden ontmoet, monsters hadden verslagen, ontelbaar veel avonturen hadden beleefd én meermaals op het nippertje aan de dood waren ontsnapt. (blz. 62)

Hoe kun je nu de halve wereld rondreizen in uren tijd? Juist! Het is een mooie verwijzing naar de droom die Kiki blijkt te hebben. Maar net als bij een echte droom blijft dit verhaal bij de lezer maar moeilijk hangen. Misschien omdat de reis zo onsamenhangend verloopt. De tekst is ook wel wat onevenwichtig: soms heel poëtisch en aan de andere kant juist heel kort-door-de-bocht, waardoor het verhaal nergens echt spannend wordt. Dat het verhaal door een zeemeeuw verteld wordt, blijft verder wat lastig uit te leggen. Maar goed, probéér maar eens een droom uit te leggen!

Dit boek moet het dan ook niet echt hebben van het verhaal, maar vooral van de prachtige beelden. En wat zeker wél blijft hangen van dit boek, is het concept: hoe je op de meest onwaarschijnlijke manieren de wereld rond kunt reizen, door werkelijke beelden te combineren met fantasie. De mooie foto’s prikkelen enorm om zelf fantastische plannen te maken voor stoere, verre reizen. Want wat dit boek je zeker leert: reizen kun je altijd en overal – in je hoofd!

Lestips

Dit boek klakkeloos gebruiken als bron voor aardrijkskunde- of natuuronderwijs is niet aan te raden, want gezellig kletsen met een gorilla is niemand aan te raden en zoals eerder al gezegd: pinguïns leven niet op de Noordpool. Toch is er heel veel moois te zien in dit boek; de prachtige natuurfoto’s geven een heel mooi beeld van de wonderen van onze aarde en daar kun je natuurlijk wel goed gebruik van maken. Het is heel interessant om met kinderen te ontdekken wat er op de foto’s wel of niet kan. Op elke foto is er heel veel moois en interessants te zien en zijn veel uitgangspunten te vinden voor een boeiende les. Je kunt het bijvoorbeeld hebben over de verschillende klimaten op de wereld, over de habitats (woestijn, tropisch regenwoud, poolgebieden, savanne, oceanen), de dieren die er leven en over het weer (zon, onweer, storm). Het is ook leuk om samen met de kinderen te bedenken waar de foto’s gemaakt zouden kunnen zijn – dat wordt namelijk nergens verteld in het boek.

Kinderboekenweek 2019

Waar dit boek natuurlijk perfect bij past, is bij het thema van de Kinderboekenweek 2019: vervoersmiddelen en bij het motto ‘Op reis’. Kiki verplaatst zich in dit boek door middel van de meest bijzondere vervoersmiddelen: per vlot, in een luchtballon, op een kameel, met een hondenslee… en het mooie is: Kiki is nergens naartoe onderweg:

‘Ach, het maakt ook eigenlijk niet uit waar we heen gaan,’ zei Kiki toen. ‘Zolang er maar avonturen te beleven zijn!’ (blz. 22)

Fotocollage: ik ga op reis

Daar heb je ook meteen een prachtig concept voor een opdracht te pakken: laat kinderen zelf eens fantaseren waar ze naartoe op reis willen gaan. Je kunt dit op dezelfde manier als Ton Koene proberen te verbeelden: door middel van een fotocollage! Laat kinderen een mooie achtergrondfoto uitkiezen en vervolgens een foto van zichzelf (elkaar) maken om vervolgens uit te knippen en in de foto te plakken. Een tekening maken en erin plakken kan natuurlijk ook.

Stel je eens voor hoe mooi de resultaten kunnen worden: met de hele klas op reis over de hele wereld!

Boekpromotie

Dit is duidelijk een boek dat inspireert om na het lezen zelf lekker weg te dromen. Eigenlijk is het jammer dat het boek niet is begonnen met dat concept wat duidelijker neer te zetten; nu is het verhaal in eerste instantie vooral bevreemdend en dat komt de waardering meestal niet ten goede. Kinderen willen graag weten waar ze aan toe zijn. Als je dit boek gaat promoten of voorlezen, kun je dan ook misschien het beste met bladzijde 18/19 beginnen. Hier staat de foto van de cover en de volgende tekst:

Mijn vader vertelt nog wel vaak over zijn verre tochten, en dan droom ik ervan om zelf ook op reis te gaan. Hij bouwde dit vlot speciaal voor mij, zodat ik daarop kon spelen en kon fantaseren over mijn eigen avonturen…’ (blz. 19)

En dát is dus precies wat er in dit boek gebeurt – dat is dan direct duidelijk. Het wordt dan veel makkelijker om in de fantasie mee te gaan en te genieten van deze wonderlijke wereldreis!

Clavis Uitgeverij, 2019