Klier-pier-pokkenmier

door Ingrid Verhelst, Martine Van Audenhove

(Leve het pantoffeldier!)

Als de 11-jarige Jonas zijn nieuwe bril opzet, ziet hij heel vreemde dingen. De wereld valt hem aan en alles wordt te groot, komt veel te dichtbij. Vooral zijn moeder wordt er heel erg eng van. Maar ook zonder bril durft Jonas nauwelijks bij zijn moeder in de buurt te komen. Sinds ze haar werk verloor, drinkt ze veel te veel. Dan lijkt het of er een draak in huis is… Op een dag gaat het goed mis.

Recensie

Ken je dat? Dat je iets ziet wat zo erg is, dat je eigenlijk weg wilt kijken, maar het lukt niet? Die ervaring doe je op met dit boek. Dit bijzondere verhaal over alcoholmisbruik is zo schokkend, dat je er bijna misselijk van wordt, maar tegelijk wil je verder blijven lezen en weten hoe het afloopt.

Hoewel het verhaal luchtig geschreven is, wordt hier een zwaar thema aangesneden: alcoholverslaving en een kwade dronk van een familielid. Jonas en zijn zus Nina moeten elke dag op eieren lopen en zelfs dan worden ze uitgescholden en gekleineerd. Met een vader die in het leger zit en regelmatig afwezig is, staan ze er grotendeels alleen voor. Vooral Jonas moet het ontgelden…

‘Klier-pier-pokkenmier.’ Haar stem klonk griezelig rauw. Bijna gegrom. ‘Geef dat joch een liter bier. Anders maakt hij nooit plezier. Klier-pier-pokkenmier.’ Ze stikte bijna van het lachen. ‘En nu…’ Ze wees naar de deur. ‘Weg! Verdwijn! Voor ik moet overgeven.’ (blz. 23)

Het is heel knap hoe Verhelst de spanning in het huis van Jonas met veel beeldspraak beschrijft. Ook de rol van de bril in het verhaal is bijzonder: als Jonas zijn bril opzet, ziet hij vele malen scherper, maar zo ervaart hij het juist niet. Tussen de regels door lees je dat hij zich in feite verstopt voor de harde buitenwereld – een pijnlijke conclusie.

Tegelijkertijd zit er heel veel humor in het boek: Martine Van Audenhove vertelt met haar illustraties het verhaal van Jonas weer ‘met een andere bril’: eentje vol fantasie en met een enorm grappige invalshoek – vooral het gekrabbelde commentaar werkt op de lachspieren.

Dit verhaal doet dus echt iets met je: het is ontroerend om te lezen hoe Jonas zijn moeder blijft verdedigen, ondanks haar verschrikkelijke gedrag. Ook zijn vader keert zich niet tegen haar, maar lijkt zich machteloos te voelen. Alleen puber Nina voelt duidelijk boosheid en al die emoties maken dit verhaal heel interessant. De lezer moet echter wel bepaalde voelsprieten hebben voor al deze emoties: veel wordt duidelijk doordat het juist níet wordt gezegd.

‘Ma was boos omdat ik mijn nieuwe bril niet opzette.’ Hij wilde vragen of pa hem echt een klier-pier-pokkenmier vond, maar hij durfde het niet. Het bleef even stil. ‘Oké,’ zei pa toen. (blz. 35)

De bevreemdende titel, de Vlaamse woorden (dienster, fuif, ons ma) en de grote hoeveelheid beeldspraak zullen niet alle kinderen direct aanspreken. De humor en het thema zullen dat echter wel doen en met de juiste begeleiding is dit voor iedereen een indrukwekkend boek. Vooral voor kinderen die zelf te maken hebben met verbale mishandeling en/of alcoholmisbruik in de thuissituatie is dit een heel mooi verhaal, waar zij veel steun uit zouden kunnen halen.

Lestips

Niets aan de titel verraadt dat dit een boek is over alcoholmisbruik. En ook de uitleg op de achterkant is niet voor alle kinderen gemakkelijk te begrijpen: Een spannend verhaal vol misverstanden over drankzucht en de draak in de drinker.

Een goede aanleiding om dit boek te presenteren in de klas en te vragen aan de klas of ze begrijpen wat hiermee wordt bedoeld. Vervolgens kun je gezamenlijk de illustratie op de voorkant bekijken (zet deze eventueel op het digibord; op de website van de uitgever vind je een grote afbeelding). Vervolgens kun je het volgende fragment uit het boek voorlezen:

Zijn moeder was (…) dingen ging gooien. (blz. 15 t/m 18)

Verslaving & anders zien

Je zou dit boek echter ook heel goed voor kunnen lezen en uitgebreid bespreken in de klas. Er is werkelijk een fantastische lesbrief bij het boek geschreven, met heel veel mooie en praktische lestips. De bedoeling van de lesbrief is driedelig:

• De leerlingen duidelijk maken dat mensen die naar hetzelfde kijken niet altijd hetzelfde zien. Concreet: twee mensen die hetzelfde meemaken, ervaren dat ook niet altijd op dezelfde manier.
• De leerlingen wijzen op het gevaar van alcohol en andere drugs die de manier van waarnemen/zien/ervaren (meestal negatief) beïnvloeden.
• De leerlingen leren omgaan met conflicten die voortvloeien uit verschillende zienswijzen/ervaringen.

Mooi toch?! Het boek is bovendien nog geen 100 pagina’s dik, dus je hebt het zo uit. Vervolgens kun je de lessen uit de lesbrief gaan geven. De tips zijn heel divers: drama, schrijven, tekenen en discussie… alles komt aan bod. Echt de moeite waard!

---

Uitgeverij De Eenhoorn, 2017