Zo kijk je met kinderen naar kunst
Genieten van kunst draait om interactie met wat je ziet. Aan de hand van 50 schilderijen uit de 14e tot en met de 20e eeuw leer je samen te kijken naar kunst. Met veel leuke weetjes over zowel de afbeeldingen, de schildertechnieken en de kunstenaars. Vol vragen die stimuleren om zelf op onderzoek uit te gaan en goed te kijken.
Vertaald door Lydia Meeder & Barbara Zuurbier.
Recensie
Naar kunst kijken lijkt misschien lastig, maar dit boek maakt duidelijk dat het helemaal niet moeilijk is! In dit boek staan theorie en vakjargon niet centraal, maar juist de beleving van een schilderij. Door middel van simpele vragen leer je echt goed kijken naar schilderijen: wat zie je, wat voel je, wat zou jij doen als je de persoon in het schilderij zou zijn, waarom denk je dat de schilder het zo gemaakt heeft? Zoals de schrijfster direct in de eerste alinea uitlegt:
Er is geen toverformule voor het kijken naar kunst, en er zijn geen goede of foute antwoorden – het enige wat ertoe doet, is hoe jij er zelf op reageert. (blz. 6)
Daardoor is dit boek misschien nog meer een handreiking voor de volwassen begeleider dan voor kinderen zelf. Het boek staat vol tips om museumbezoeken voor kinderen aantrekkelijk te maken en om samen met kinderen naar kunst te kijken. In de inleiding worden duidelijk volwassenen aangesproken.
De tekst bij de 50 schilderijen is echter wel in kindertaal geschreven en zou prima door kinderen zelf gelezen kunnen worden. De schrijfster spreekt de lezer voortdurend aan, wat ervoor zorgt dat je automatisch goed naar het schilderij gaat kijken. Ook leer je tijdens het lezen bijna ongemerkt heel veel over de kunstenaar en het onderwerp én laat de schrijfster je hierover nadenken.
Stel je voor: het is mei 1872 en je bent in Philadelphia. Het is een prachtige ochtend, of is het al middag? De roeiers, Barney en John Biglin, zijn uit New York hierheen gekomen. Jij zit bij de schilder, Thomas Eakins, aan de oever van de Schuylkill River. Of volg je de wedstrijd liever vanaf de stoomboot? Eakins weet wat het beste plekje aan de rivier is, want hij houdt zelf ook van roeien. Hij woont in Philadelphia en gaat elk jaar naar de regatta. (blz. 59)
Toch komt dit boek veel beter uit de verf als je het voorleest. De tekst staat namelijk vol met vragen die soms direct worden beantwoord! Dat leest voor jezelf niet heel erg fijn, maar als voorlezer kun je daar natuurlijk flinke kijkpauzes inlassen. Sowieso moet je je afvragen of je werkelijk álles uit het boek zou moeten voorlezen. Bij elk schilderij staat namelijk werkelijk een waterval aan (kijk)vragen.
Denk jij dat ze zich dagelijks zo kleedt? Wat gebeurt er volgens jou op het doek? Kun je er een verhaal bij verzinnen?
Er is post! De vrouw heeft de brief verscheurd en op de grond gegooid. Zie je de rode lakzegel?
Wie zou de afzender zijn? Misschien degene voor wie ze zich zo heeft opgedoft? Waar denkt ze aan? Waar kijkt ze naar? Schrijf jij vaak brieven aan je vrienden? Wanneer heb je voor het laatst zelf een brief ontvangen?
Denk jij dat er goed nieuws in de brief staat?
(De brief, blz. 68)
De veelheid aan informatie en vragen is behoorlijk overweldigend. Er zijn diverse kopjes en kadertjes die de boel proberen te ordenen, maar het blijft best lastig om er een duidelijke structuur in te zien. Waarom krijgen sommige vragen wel een pijltje ervoor en andere niet? Waarom worden sommige vragen of weetjes uitgelicht? Wat is het verschil precies tussen de vragen in de eerste alinea’s en onder het kopje Speurneuzen?
Bij elk schilderij vind je in ieder geval in een kader informatie over de schilder en staan er leuke weetjes over het schilderij zelf of juist over het onderwerp van het schilderij. Die kun je goed gebruiken om kinderen meer achtergrondinformatie te geven. Ook staat bij veel schilderijen een vergrootglas met daarin het woord Gesigneerd – dan kunnen kinderen gaan speuren naar de naam van de schilder op het schilderij. Voor de lezer staat erbij waar je de handtekening kunt vinden. Enkele schilderijen zijn vrij heftig en krijgen de stempel PG-13. Wat dat betekent?? Pas Geschikt vanaf 13?? Na wat speurwerk kun je het vinden op de colofonpagina: “Kijk als volwassene eerst of dit kunstwerk geschikt is voor je kind.”
De verschillende schilderijen staan geordend op thema, dat linksboven op elke spread te vinden is. Er zit verder geen lijn in chronologie, techniek of kunststroming. Het lijkt erop dat dit ‘gewoon’ schilderijen zijn die de schrijfster erg mooi en boeiend vindt om te bespreken. Het boek is ontzettend afwisselend en zeer verrassend. Er staan opvallend veel Nederlandse en Vlaamse meesters in, zoals Rembrandt, Van Gogh, Frans Hals, Rubens en Vermeer, maar vaak wel met wat minder bekende werken. In de inhoudsopgave kun je lastig vinden om welke werken het gaat, want de titels van de pagina’s zijn titels die de schrijfster zelf heeft bedacht. Voor informatie over schrijvers en schilderijen moet je achterin, in het register kijken.
Kortom, als volwassen begeleider is het ook wel even speuren in dit boek, maar als je een mooi schilderij hebt gekozen om met je klas te bekijken, krijg je er in feite direct een kant-en-klare kunstbeschouwingsles bij! Het boek geeft ontzettend veel ideeën om goed naar schilderijen te kijken. Ook in de inleiding worden al veel ideeën gegeven, zodat je ook met schilderijen die niet in dit boek staan aan de slag kunt. Een boek waar je zowel als kind als volwassene ontzettend veel door leert ontdekken!
Lestips
Dit hele boek is één grote lestip! Mijn tip is: ga het gewoon eens doen! Ga samen met kinderen kijken naar kunst en zie wat er gebeurt.
Is dit dan wel een leesbevorderings-tip? Tja, in dat geval misschien iets minder, want zoals gezegd is dit eigenlijk misschien meer een doe-boek voor kinderen en een (voor)leesboek voor ouders en leerkrachten. Kinderen die echter geïnteresseerd zijn in kunst, kunnen dit boek wel zelf lezen en er heel veel van leren!
Op de website van uitgeverij Lemniscaat vind je een inkijkfragment.
Kinderboeken over kunst
Waar je dit boek en de kunstbeschouwingslessen natuurlijk ook mooi voor kunt gebruiken, is als warmmakertje voor kinderboeken over kunst. Dan wordt dit boek zelf een echte leesbevorderaar! Daarnaast worden kinderen regelmatig uitgedaagd om zelf verhalen te verzinnen bij de schilderijen. Misschien kunnen ze vervolgens elkaars verhalen lezen?
Hieronder staat een aantal kunstenaars genoemd die je kunt vinden in dit boek, met daaronder een kinderboek waarin je meer over deze kunstenaars kunt lezen.
- Leonardo da Vinci
- Diego Velázquez, William Turner, Mary Cassatt, Degas en Rembrandt van Rijn (en ook Da Vinci)
- Peter Paul Rubens, Pieter Bruegel de Oude en Jan van Eyck
Kunst koppelen aan thema’s
Omdat de schilderijen in dit boek gekoppeld zijn aan thema’s, kun je dit boek natuurlijk ook mooi gebruiken bij diverse projecten! Hieronder een overzichtje van de thema’s/onderwerpen waar dit boek voor te gebruiken is:
- Dieren (o.a. een neushoorn als huisdier in de 18e eeuw!)
- Natuur (o.a. een schilderij over Sint-Franciscus van Assisi (Dierendag), Middernachtzon (De schreeuw) en ijsbergen/ijsschotsen)
- Vorsten (o.a. Marie Antoinette en de Franse revolutie)
- Markante gezichten (o.a. Vincent van Gogh)
- Actie & helden (o.a. roeiwedstrijd – sport)
- Wetenschap & technologie (o.a. stoomtrein, industriële revolutie, alchemie)
- Mythologie (o.a. Titanen, Orpheus)
- Steden en dorpen (o.a. de kleine ijstijd (Avercamp), schaatsen, winter, Toren van Babel)
- Het laatste nieuws (o.a. vrijheid, slavernij, Onafhankelijkheidsdag)
Uitgeverij Lemniscaat, 2019
Bekijk bij bol:
