Het is 1608. Jan Janse woont in het Noord-Hollandse dorpje De Rijp, dat op een eilandje ligt. Jan weet zeker dat hij later visser wil worden, net al veel mannen in het dorp. Maar op een dag hoort Jan bij toeval iets waar hij erg van schrikt: ene meneer Leeghwater wil het grote Beemstermeer droogmalen. Jan begrijpt meteen dat hij zijn toekomstplan dan wel kan vergeten. Als de mannen van het dorp hem hulp vragen om de drooglegging te dwarsbomen, aarzelt hij niet – al komt hij hierdoor zelfs in de gevangenis. De strijd om de Beemster is begonnen…
Recensie
In dit boek wordt een interessant stuk Nederlandse geschiedenis verteld! Zoals op de achterkant van het boek te lezen is, heeft de strijd om het Beemstermeer echt plaatsgevonden en hoort dit onderwerp tot de Nederlandse canon. Ook is te lezen dat Noord-Holland in de tijd dat Jan Janse leefde heel smal was: bij Uitgeest en Haarlem was het land maar vijf kilometer breed en het water was gevaarlijk. Helaas is hier geen duidelijk overzichtskaartje van in het boek opgenomen. Wel staat er een oude kaart uit 1607 van Willem Jansz. Blaeu (ook in de canon!) in, waarop het Beemstermeer en de Schermer (vroeger ook een meer!) goed te zien zijn.
Dit is dan ook gelijk de kracht van dit boek: het is ontzettend interessant om te lezen wat er gebeurd is. Het is tegenwoordig maar moeilijk voor te stellen dat er een open verbinding met (de Zuider)zee was, waar nu talloze koeien grazen! Helaas is het boek behoorlijk taai. Het leest niet heel gemakkelijk en zal voor basisschoolkinderen een behoorlijke kluif zijn om doorheen te komen. Het taalgebruik is vrij pittig, ondanks het feit dat sommige ouderwetse woorden achterin het boek worden uitgelegd. Het boek is daarom wellicht meer geschikt voor de leerkracht zelf – als naslagwerk over de gebeurtenissen in die tijd. Qua onderwerp is dit boek vrij uniek en dat maakt dit een heel waardevol boek voor in de school!
Lestips
Je kunt dit boek goed gebruiken in een les over de Beemster. Bekijk eerst eens met de klas de aflevering van Het Klokhuis over De Beemster. Hierin wordt vooral ingegaan op het daadwerkelijke leegpompen van het Beemstermeer en de positieve gevolgen ervan (landbouwgrond). Het is daarom erg waardevol om na het kijken van de aflevering het boek erbij te pakken en ook de fase die eraan voorafging met de klas te bespreken.
Je laat nog een keer het kaartje van het Beemstermeer zien (in het Klokhuisfilmpje komt het kaartje ook voorbij!). In het boek staat dit kaartje zoals gezegd voorin het boek. Je vertelt dat veel mensen in die tijd leefden van de visserij. De kinderen kunnen zich vast wel voorstellen wat het voor hén betekende dat het meer drooggelegd werd… Vertel dat dit boek gaat over de strijd van de vissers tegen de drooglegging. Hoofdpersoon Jan wil ook graag visser worden.
Lees vervolgens onderstaand fragment voor:
Jan had gedacht (…) beslist onrecht mee. (blz. 20 t/m 23)
Bespreek vervolgens met de klas wat in dit fragment besproken wordt: de aanleiding van de drooglegging, de gevolgen en het begin van de strijd… Het is natuurlijk het leukste als je het boek zelf gelezen hebt en vervolgens kort kan samenvatten! Achterin het boek is te lezen dat het verzet van de vissers en de onderdrukking van hun protest op feiten is gebaseerd (blz. 123). In De Rijp staat bovendien een (heel bijzonder) standbeeld van Jan Janse (Weltevree).
Uitgeverij Holland, 2009
Het boek werd eerder – in 1996 – uitgebracht onder de titel Jan Janse Weltevree bij Uitgeverij Leopold.
