Vandaag komen we niet meer thuis

door Enne Koens

Wanneer de tienjarige Mirza uit school komt, staat zijn vader hem bij het hek op te wachten. Als Mirza hun volgepakte auto ziet, beseft hij dat er meer aan de hand is. Ze rijden Nederland uit, maar zijn vader zegt niet waarom. Waar gaan ze naartoe? En waarom? In het nieuwe land voelt Mirza zich verschrikkelijk. Het is er anders, hij verstaat er niemand en op school lijkt hij alles verkeerd te doen. Mirza verlangt maar naar één ding: hij wil terug naar huis. Dan ontdekt hij wat zijn vader voor hem verborgen heeft gehouden en beseft hij dat er geen weg terug meer is…

Als je één keer kunt vluchten, kun je het een tweede keer,’ zegt papa.
‘Zijn we gevlucht?’
‘Ja, Mirza.’

Impressie

©2024, Luitingh-Sijthoff, illustratie van Maartje Kuiper uit Vandaag komen we niet meer thuis

Mirza wordt in Vandaag komen we niet meer thuis halsoverkop door zijn vader meegenomen. Naar het thuisland van zijn vader, blijkt uiteindelijk, maar tijdens de rit heeft Mirza geen idee wat hem overkomt of wat zijn vader van plan is.

De onmacht en verwarde gevoelens van Mirza zijn dit hele boek voelbaar. Enne Koens heeft in dit boek een eigen land bedacht, dat zich ergens op 2 dagen en 2 nachten rijden van Nederland bevindt. Ze bedacht zelfs een eigen taal, die geen enkele lezer dus volledig zal begrijpen (al zijn er duidelijke kenmerken van andere talen in te herkennen). Ook daardoor snap je precies hoe het moet zijn om in een vreemd land te komen, met mensen die je niet verstaat en een cultuur die niet de jouwe is. Slim (en knap) om het op deze manier te doen, want zo zal elke lezer – welke achtergrond je ook hebt – deze ervaring hebben.

Mirza’s vader is duidelijk niet van plan om terug te keren naar Nederland; hij is eindelijk ‘thuis’. Maar snapt hij dan niet dat Mirza zijn thuis juist heeft moeten achterlaten? Alles wat Mirza kent en had is hij kwijt, hij zal zijn beste vriend misschien wel nooit meer zien. Hij moet naar school in een vreemd land, terwijl hij in Nederland een middelbare school aan het kiezen was… Wat zullen kinderen in groep 7 en 8 goed aanvoelen hoe moeilijk dit voor Mirza moet zijn!
Als je wilt uitleggen wat het woord ‘ontheemd’ betekent, hoef je alleen maar dit boek voor te lezen!

Niemand reageert. Ik lijk onzichtbaar. Vandaag houd ik het bijna niet meer vol. Ik wil het uitschreeuwen, zodat ze me zien. Ik ben hier. Mirza. Hier sta ik. Maar ik weet niet meer hoe ik me moet gedragen. Ik denk bij alles wat ik doe dat het niet klopt. Ik weet niets. Ik kan niets. (blz. 124)

Mirza praat in zijn hoofd met Lucas, zijn beste vriend; je leest hun ‘gesprekken’ en weet op die manier wat er allemaal gebeurt. Het benadrukt Mirza’s eenzaamheid, want hij kan verder met niemand praten: hij kent de taal immers niet. Zijn vader lijkt ook ineens een vreemde voor hem. Door de gesprekken met Lucas lees je wat er allemaal door Mirza heen gaat. Lucas treedt op als een soort mentor, klankbord en vriend natuurlijk. Een houvast.

©2024, Luitingh-Sijthoff, illustratie van Maartje Kuiper uit Vandaag komen we niet meer thuis

Allerlei details zorgen voor de perfecte sfeer; ze spreken een gevoel van herkenning aan, waardoor je echt in het verhaal kunt kruipen. Ook de mooie, zachte potloodillustraties van Maartje Kuiper dragen bij aan de sfeer. Het verteltempo van het boek ligt vrij laag, maar het verhaal maakt wel allerlei emoties los. Spectaculair-spannend is het niet, maar onrustig-spannend zeker wel. Je zult je tot het einde afvragen hoe en óf Mirza zich gaat redden in dit nieuwe land… Een belangrijk thema dat veel begrip voor nieuwkomers kan creëren.

Tips voor boekpromotie

Dit is een prachtig boek om voor te lezen als je het over migratie of vluchten hebt. Hoe is het om als buitenstaander in een nieuw land te komen? Hoe zorg je ervoor dat je je daar thuis gaat voelen? Wat dit boek anders maakt dan vele andere boeken over vluchten, is dat Mirza juist van Nederland naar een ander land vlucht; een land waar zijn vader zich thuis voelt, maar waar hij niet vandaan komt.

Je kunt om het boek te promoten eerst de achterkant voorlezen. Lees vervolgens een of twee fragmenten voor uit deel 1 (Onderweg) om de sfeer goed over te brengen. Het gevoel van onmacht en onwetendheid zullen de kinderen direct snappen als je het volgende fragment voorleest.

Mijn hoofd ligt (…) op school moeten zitten. (blz. 15 t/m 17)

Aansluitend kun je ook een fragment uit deel 2 (Het huis op de berg) voorlezen: het deel waarin Mirza zich moet zien te redden in het nieuwe land. Zijn vader vraagt hem hoe het op zijn nieuwe school gaat – iets waar kinderen zich vast ook gemakkelijk in kunnen verplaatsen.

‘En?’ vraagt hij dan. (…) stoer mannetje.’ Hij glimlacht. (blz. 91 t/m 93)

Bovenstaande fragmenten geven al heel veel gespreksstof om over te praten met je klas! Het is een verhaal dat enorm veel empathie zal oproepen.

Om het boek te promoten kun je ook gebruikmaken van de dagopening van Langlevelezen.
Luister hem hier:

Meer lestips

Mocht je het verhaal in de klas hebben voorlezen, besteed dan ook zeker nog aandacht aan de prachtige uitspraken die voor in het boek staan (blz. 5, naast het colofon).

Een vreemde taal leren

Naar aanleiding van dit verhaal kan het erg leuk zijn om de kinderen uit te dagen een vreemde taal te leren. Je zou het Levaarse woordenboek (blz. 232 t/m 237) kunnen gebruiken – dan leert iedereen dezelfde nieuwe taal – maar misschien is het juist ook leuk om de kinderen te laten kiezen uit bestaande vreemde talen. Kies dan voor talen die hen volledig vreemd zijn, zodat ze ervaren hoe moeilijk het is als je helemaal niets herkent.

Wellicht zitten er kinderen in jouw klas met een andere thuistaal. Hoe mooi zou het zijn als de andere kinderen in de klas ook wat meer van deze taal leren? Dat sluit ook nog eens heel goed aan bij het thema van dit boek, want het zal ervoor zorgen dat de kinderen met die betreffende thuistaal zich meer gezien en gewaardeerd voelen. Kijk ook maar eens naar dit filmpje van SchoolTV, waarin NBD Biblion jeugdspecialist van het jaar 2022 Toos van den Beuken uitlegt waarom het zo belangrijk is om anderstalige kinderboeken in te zetten in je klas.

Luitingh-Sijthoff, 2024