De zweetvoetenman

door Annet Huizing, Margot Westermann

over rechtszaken & regels (en een hoop gedoe)

Dit boek gaat over het recht. Over rechtspreken, wetten, raadsheren en raadsmannen, de rechtbank en dat soort dingen.

Maar het boek gaat óók over een koninklijke hond, een kreupel paard, een lokfiets, een weesfiets, een gesprongen waterleiding, een koffer met een dubbele bodem, Geert Wilders, zeilmeisje Laura, rapper Typhoon, een taart vol rattengif, een dom briefje, een ontvoerde baby, een mislukte overval, melkpoedermisdaad en een seriemoordenares die dat helemaal niet was. Oh ja, en over zweetvoeten natuurlijk.

Recensie

Ga er maar aan staan: hoe leg je het Nederlands rechtssysteem uit aan kinderen? En dan ook nog zodanig dat ze het écht snappen en niet in slaap vallen? Want poe… wat zit dat systeem ingewikkeld in elkaar: met een rechtbank, een gerechtshof en een Hoge Raad… met raadsheren die ook vrouw kunnen zijn, maar raadsmannen die dat niet kunnen zijn… met strafrecht, civiel recht en bestuursrecht… en dan die onmogelijke taal in die wetboeken! Het is best begrijpelijk dat er tot nu toe weinig boeken over het recht zijn verschenen, anders dan taaie studieboeken en dikke naslagwerken. Een boek over het recht: dat is niet makkelijk. Maar Annet Huizing en Margot Westermann durfden het aan en zijn daar fantastisch in geslaagd.

Makkelijk is het boek niet. Zoals de makers zelf schrijven:

Als dit boek in Tadzjikistan zou verschijnen, zouden we failliet gaan. (blz. 9)

In Tadzjikistan kunnen journalisten namelijk een boete krijgen als ze moeilijke woorden gebruiken. En die staan er nogal veel in dit boek.

Nou ja, we zeggen liever: interessante woorden. Cassatie. Legaliteitsbeginsel. Lokaalvredebreuk. Arrest. Octrooi. Dagvaarding. (…) Moeilijke woorden zijn best geinig. (blz. 9)

En zo is het ook. Geinig is ook dat Huizing al begint met haar uitleg in het colofon. Dat staat immers ook al vol met recht: copyright! Een ijzersterk begin, waardoor je meteen nieuwsgierig bent naar meer. Maar ook dankzij de prikkelende titels, dynamische illustraties en heel veel verhalen over smeuïge of schokkende rechtszaken is dit een boek waar je voor je plezier induikt. Met plezier lezen over het rechtssysteem – dat kan dus echt.

Sterker nog: hoe meer je leest, hoe liever je verder gaat. De ene rechtszaak is nog ongelofelijker dan de andere en ons ingewikkelde, maar ingenieuze rechtssysteem zal elk kind fascineren. Dit wordt mooi weergegeven door ‘de stem van het kind’, die in het boek regelmatig voorbij komt en opmerkingen plaatst of vragen stelt over datgene wat net is verteld.

‘Nu snap ik er niets meer van.’
‘Niet zo ongeduldig.’
‘Is een dier nu wel of geen ding?’
‘Ik was nog niet klaar met de uitleg.’ (blz. 53)

Die uitleg van Annet Huizing is erg goed en volledig en wordt nog eens verduidelijkt door de vele illustraties en schema’s van Margot Westermann. Midden in het boek is daarnaast nog een aantal uitklapbare pagina’s toegevoegd, waarin het recht in schema’s visueel wordt gemaakt en in tekst wordt uitgelegd. Zo zie je welke stappen worden doorlopen binnen een rechtszaak, hoe een rechtbank er van binnen uit ziet of hoe een wet wordt gemaakt.

Die uitklappagina’s en het dikke papier dat is gebruikt, zorgen ervoor dat De zweetvoetenman een lijvig boek is geworden. Het zou echter zonde zijn om je te laten afschrikken door de dikte; je vliegt werkelijk door de 230 pagina’s heen en het boek laat zich ook prima voorlezen! Welk kind wordt er immers niet nieuwsgierig van een hoofdstuktitel als Mag je ‘f*ck de koning!’ roepen? of Kom je weg met ‘dat wist ik niet’?. Boeiende vragen… die allemaal voortkomen uit waargebeurde verhalen. En de titel van het boek? Ook die komt voort uit zo’n waargebeurd verhaal: ‘over een man met stinkende voeten die tot het uiterste ging om zijn recht te halen. Hij schoot er niets mee op. Wij wel.’ (blz. 13) Wij kunnen nu een boek lezen met deze fascinerende titel. Doen!

Lestips

Wat een aanwinst voor je schoolbibliotheek! Een kinderboek over het recht! Hoewel… eigenlijk is dit boek ook heel geschikt voor volwassenen om inzicht (en interesse!) te krijgen in ons rechtssysteem.

Het is erg leuk om uit dit boek voor te lezen in de klas (groep 7/8). Dat hoeft natuurlijk niet in één keer. Je kunt het boek er af en toe bijpakken en weer eens een paar rechtszaken met de kinderen bespreken, afhankelijk van wat er leeft in de klas of het nieuws bijvoorbeeld.
* Is er net een fiets gestolen? -> Mag je je gestolen fiets terugstelen?.
* Heb je het over discriminatie? -> Wat als Typhoon een lijk in zijn kofferbak had verstopt?
* Criminelen in het Jeugdjournaal? -> Waarom haalden de advocaten van Robert M. alles uit de kast?

Er zullen vanzelf interessante gesprekken ontstaan naar aanleiding van dit boek. Over normen en waarden, over rechtvaardigheid, over regels, over onze democratie en vrijheid van meningsuiting… Dit boek biedt talloze mogelijkheden!

Handig is dat elke hoofdstuktitel ook een ondertitel heeft, waaruit blijkt waar het hoofdstuk over gaat. Je moet er alleen wel rekening mee houden, dat er een opbouw in het boek zit, waardoor je bepaalde informatie over het rechtssysteem mist als je midden in het boek begint. Zo wordt het woord gerechtshof in het eerste hoofdstuk uitgelegd en daarna niet meer (wel op te zoeken in de woordenlijst of de schema’s in het midden van het boek). Lees het zeker zelf, voordat je het de kinderen in je klas aanraadt.

Om het boek te promoten, hoef je eigenlijk maar een heel klein stukje voor te lezen: de inleiding van het hoofdstuk over de zweetvoetenman en de bladzijde daarna. Je kunt dan direct uitleggen hoe het boek is opgebouwd: met veel leuke voorbeelden, maar bijvoorbeeld ook met heel veel moeilijke citaten uit de wetboeken. De kinderen zullen vast wel willen weten hoe het afloopt met de zweetvoetenman!

Kun je een boete (…) van de Mens. (blz. 13/14)

Het is ook interessant om nog even te kijken naar onderstaand filmpje. Het is gemaakt naar aanleiding van de nominatie voor de Woutertje Pieterse Prijs 2018. Annet Huizing en Margot Westermann vertellen zelf over de totstandkoming van hun boek.

Update rechtszaken en wetten

De zweetvoetenman kwam uit in september 2017. De meeste rechtszaken die Annet Huizing erin beschreef waren toen al afgerond. Maar van drie zaken liep nog een hoger beroep of cassatie bij de Hoge Raad. Op haar website lees je de laatste arresten. Ook houdt ze je op de hoogte van veranderingen in wetten die in het boek worden genoemd, zoals het wetsartikel over het beledigen van de koning. Superfijn!! Zo blijf je helemaal up-to-date!

Uitgeverij Lemniscaat, 2017