Was de aarde vroeger plat?

door Bette Westera, Sylvia Weve

Waren mensen vroeger apen?
Is bevroren water nat?
Gaan de sterren ’s morgens slapen?
Was de aarde vroeger plat?

Kinderen zitten vol met vragen. Die zijn niet altijd even makkelijk te beantwoorden. Gelukkig vragen niet alle vragen om antwoorden – sommige vragen om versjes!

In deze dichtbundel filosofeert Bette Westera over tijd, ruimte en ontstaan. In 36 gedichten, met grote illustraties van Sylvia Weve.

Recensie

Wat een waanzinnig goed boek!! Als je nog niet zo’n fan van poëzie was, lees dan dit boek en je bent óm. De humoristische, informatieve, filosofische en ongelofelijk spitsvondige gedichtjes zijn werkelijk geniale vondsten. En wat een geweldig concept om dit soort moeilijk te beantwoorden vragen te ‘beantwoorden’ met een versje! Op deze manier geeft het boek geen antwoorden, maar brengt het de vragen juist nog meer tot leven – geeft het de vragen nóg meer inhoud. Want de versjes vragen er gewoon weer om om over door te vragen!

Bette Westera won al eerder een Gouden Griffel met een dichtbundel (Doodgewoon) en dit boek zou zomaar een volgende winnaar kunnen worden. Zowel qua inhoud als qua taal is dit boek een genot om te lezen: het verrast, vermaakt, prikkelt en zet aan tot denken over zeer existentiële vragen zoals: Wanneer begint iets? of Waar blijft de tijd?

Sommige gedichten doen je door de fantastische waterval van woorden schateren van het lachen, zoals Wat was er eerder, de kip of het ei? 

‘Ik?’ zei de kip.
‘Ja jij,’ zei het ei.
‘Je zat in een ei, maar je zat niet in mij.’

‘Wat sip,’ zei de kip.
‘Dus jouw ei,’ zei het ei,
‘moet er eerder geweest zijn dan wij allebei.’

‘Dan wie?’ zei de kip.
‘Dan wij,’ zei het ei.
‘Jij had nooit een kip kunnen zijn zonder mij.’
(fragment)

Maar de gedichten blinken niet alleen uit in mooie taal; ook de filosofische en informatieve inhoud is bewonderenswaardig knap verwoord. In zo weinig woorden, zóveel weten te zeggen… Elk gedicht weet je gedachten te prikkelen en zal kinderen verwonderen. De versjes gaan echt de diepte in, zoals bij de vraag Wanneer begin je met bestaan? waarin kinderen in 3 korte strofen leren dat het eitje en zaadje waaruit je bent ontstaan al veel langer bestonden dan die negen maanden in de buik.

Met heel veel humor bespreekt Westera het verschil tussen wetenschap en geloof in bijvoorbeeld het gedicht Waar komen de mensen vandaan? En wat denk je van deze briljante vondst?

Uit: Was er al iets voor de aarde bestond?

Alles was nog donker
Alleen maar zwart heelal
En toen kwam
god weet waar vandaan
de allereerste knal…

De gedichtenbundel is vormgegeven als een groot formaat prentenboek, met illustraties van Sylvia Weve die de versjes nog meer betekenis geven en qua creativiteit net zo divers zijn als de gedichten. Jammer dat dit niet beter naar voren komt op de cover, die erg doet denken aan het boek Boven in de groene linde zat een moddervette haan. Dat wekt verkeerde verwachtingen voor wat betreft de inhoud. Met een mooie, sfeervolle illustratie zouden het thema en de diepgang van deze bundel beter naar voren zijn gekomen.

Hoe dan ook, dit is een boek om eindeloos vaak te bekijken, te lezen en over te filosoferen.
Wat een juweeltje.

Lestips

Dit boek moet je eigenlijk gewoon aanschaffen voor in je klas. Wat een aanwinst! Het boek is op zoveel manieren prachtig en inspirerend. Je kunt het bovendien inzetten op heel veel verschillende manieren! In je poëzie-onderwijs, voor filosofielessen, maar ook voor wereldoriëntatie.

Veel gedichten uit deze bundel zijn heel mooie uitgangspunten voor een gesprek of les over een interessant onderwerp. Fantastische ‘pakkende binnenkomers’ voor projectlessen!

Heel simpel: neem de vraag als uitgangspunt voor je les, lees het gedichtje voor en praat erover met je leerlingen.
Vervolgens kun je overstappen op de lesstof die je wilt overbrengen.

Hieronder staat een aantal voorbeelden van projecten of lessen met de vragen die je daarbij kunt gebruiken:

Ruimte & tijd

* Hoe weet je dat de tijd bestaat? #5
* Kun je langzamer zijn dan de tijd? #11
* Kun je door de tijd reizen? #20
* Waar blijft de tijd? #26

Sterren & planeten

* Waar blijft het licht als het donker wordt? #3
* Houdt de ruimte ergens op? #6
* Hoe groot is het heelal? #16
* Hoeveel weeg je op de maan? #27

Ontstaan van het leven

* Wanneer begin je met bestaan? #4
* Wat was er eerder, de kip of het ei? #7
* Waarom ben ik mijn broertje niet? #12
* Waar komen de mensen vandaan? #25

Poëzie & spelen met taal

* Heeft papier een binnenkant? #13
* Kun je dieper slapen dan de zee? #28
* Hoe groot is een school vissen? #29

Tja..en zo kun je de overige 21 versjes ook heel gemakkelijk een plekje geven in je onderwijs. Non-fictie in filosofische dichtvorm. Geniaal.

Schrijver in de klas

Je kunt Bette Westera via de Schrijverscentrale boeken voor een schrijversbezoek. Zo breng je het boek nóg meer tot leven, want niemand leest gedichten beter voor dan de dichter zelf! Bovendien is een bezoek van haar interactief, informatief en in elke groep anders. De kinderen mogen meedenken, meezingen, meespelen en vragen stellen.

Voor de Kinderboekenweek 2019 heeft ze een speciaal programma rondom dit boek bedacht, met als thema ‘Reizen door ruimte en tijd’. Op deze pagina vind je meer informatie!

Uitgeverij Gottmer, 2017

Inmiddels is de cover aangepast! Hoewel het insect op de cover nog steeds niet helemaal weergeeft waar het boek over gaat, past de vormgeving nu wel beter bij de inhoud!