Zoekwoord: rivierhaai

door Marc ter Horst

Dat heeft Joep weer. Net nu hij een spreekbeurt moet houden, mag het van juf Evelien niet meer over dieren gaan. Dus ook niet over zijn lievelingsdier, de haai…

Hij besluit dan maar iets te gaan vertellen over de rivier de Waal. Gelukkig heeft hij de herfstvakantie om zijn spreekbeurt voor te bereiden. Dan komt hij erachter dat er een haai is gezien in de Waal! Daar mag hij toch wel over vertellen?! Of zou het misschien niet waar zijn? Joep gaat op onderzoek uit!

Recensie

Dit vlot geschreven verhaal maakt deel uit van de serie Lees je digiwijs. Die serie bestaat uit 8 delen, waarvan er vier bedoeld zijn voor kinderen van 8-10 jaar en de andere vier voor kinderen van 10-12 jaar. Dit deel hoort thuis in die eerste groep en dat is te zien aan het grotere lettertype en beperkte omvang: het verhaal beslaat slechts 88 pagina’s. Achterop het boek is te zien over welk onderdeel van digitale geletterdheid het boek gaat. In dit geval zijn dat informatievaardigheden en het onderwerp nepnieuws.

Dat dit boek overduidelijk geschreven is met het doel om kinderen iets te leren, blijkt wel uit de opzet van de serie. Overal in het boek vind je informatieve weetjes en het boek begint direct met een uitgebreide begrippenlijst, waaruit duidelijk wordt welke deelonderwerpen in het boek aan bod komen. In dit deel: bronnen, nepnieuws, zoekmachine en zoekwoord, maar ook VR, virus, downloaden, pixels en resolutie. De begrippenlijst staat overigens ook nog een keer op de achterste schutbladen.

Ondanks al die schoolse elementen ziet het boek er zeer aantrekkelijk uit! De mooie, verzorgde kaft ligt lekker in de hand en het boek staat vol kleurrijke illustraties van Caroline Ellerbeck. De smartphone die je op de voorkant van het boek ziet, komt overal in het boek terug, met daarop weetjes over informatievaardigheden. Zo lees je in dit boek over nepnieuws, maar ook over het voorbereiden van een spreekbeurt. Daar gaat het verhaal namelijk vooral over!

Marc ter Horst ken je misschien wel van zijn fantastische informatieve boeken, maar in dit boek heeft hij dus een fictief verhaal geschreven. Toch is het verhaal duidelijk uit het leven gegrepen en heel herkenbaar voor kinderen: Joep moet een spreekbeurt houden. De invaljuf besluit vlak voordat hij aan de beurt is dat de spreekbeurten niet meer over dieren mogen gaan.

‘Luister. Ik vind het heel leuk om van alles over dieren te horen. Dat konijnen lange oren hebben. Dat goudvissen kunnen zwemmen. Dat hamsters hamsteren. Dat papegaaien papegaaien. Dat hanen kraaien. Dat poezen spinnen. Dat spinnen acht poten hebben. Dat apen vlooien. Dat vlooien kriebelen. Maar daar word ik niet veel wijzer van. Kunnen we niet eens een keer een spreekbeurt zónder dieren doen? En dat iedereen dan wél oplet? (blz. 7)

Gelukkig heeft juf Evelien ook een goede tip: ‘Bedenk gewoon iets waar je zelf ook nieuwsgierig naar bent, en zoek dan uit hoe het zit.’ Dat betekent dat Joep op zoek moet naar een nieuw onderwerp. Hij is te verlegen om er iets van te zeggen…

Het verhaal staat vol dialogen en leest heel erg vlot door. De weetjes die je tussendoor kunt lezen, sluiten goed op het verhaal aan. Daardoor is het ook niet storend om het verhaal af en toe te onderbreken. Joep komt tijdens het verhaal via een app-berichtje op het spoor van een rivierhaai in de rivier de Waal. Hij speurt het water af met zijn goede vriend Omar, maar kan niets vinden. Opvallend is hoe Omar diréct in het nieuws gelooft. Het feit dat er weinig over bekend is, bewijst volgens hem juist dat het waar is.

‘Ik ben nog steeds boos,’ zegt Omar.
‘Waarover?’
‘Over alles. Over gisteren, over dat ze zelfs in een echt museum net doen alsof er geen haaien in de Waal zitten. Het is één groot complot.’ (blz. 76)

Grappig en ongelooflijk actueel is deze verwijzing naar complottheorieën! Ook de Amerikaanse verkiezingen (met Trump) worden in het boek genoemd als voorbeeld van nepnieuws. Interessant is ook dat verteld wordt waarom er nepnieuws wordt verspreid. De boodschap van dit boek komt zeker over en dat komt mede doordat deze verpakt is in zo’n aantrekkelijk jasje! Daardoor is dit niet alleen een heel leerzaam verhaal, maar ook nog eens fijn om te lezen. Een dikke aanrader voor elk kind in groep 5 en 6 dat een spreekbeurt of werkstuk moet gaan voorbereiden!

Lestips

Het is absoluut een aanrader om dit boek te laten lezen door kinderen in groep 5 en 6! Ze leren er heel veel van en het verhaal leest nog lekker weg ook.

Wil je het boek promoten, laat dan zien hoe het boek is opgebouwd (met alle informatieve stukjes en illustraties erin), lees de achterkant voor en een kort fragment uit het boek:

Ping! Ping! Ping! (…) achter zich dicht. (H. 10: blz. 48 t/m 50)

Op de webite van Zwijsen vind je aanvullend materiaal bij het boek: een checklist nepnieuws, sociale media en wachtwoorden, plus een grote woordzoeker (bij de hele serie). Ook vind je er een inkijkexemplaar, maar als kinderen lid zijn van de bibliotheek kunnen ze het boek zelfs in zijn geheel online lezen: via de online bibliotheek!

De Rijn

Joep wil zijn spreekbeurt gaan houden over de Waal en komt erachter dat die rivier onderdeel is van de Rijn. Hij vindt in de bibliotheek ‘een dun boekje over de Rijn’ (blz. 40). Daar wordt zonder twijfel dit informatieboekje over de Rijn mee bedoeld! Handig om dit boekje aan te reiken als kinderen nieuwsgierig worden naar het onderwerp! Uit dezelfde Junior Informatie-serie is er trouwens ook een boekje over nepnieuws beschikbaar!

Leuk is ook dat kinderen in hoofdstuk 8 – ‘Tussen de boeken’ – leren hoe ze boeken kunnen zoeken en vinden in de bibliotheek. Je kunt kinderen ook nog verwijzen naar de website Jeugdbibliotheek.nl. Ze vinden daar heel veel informatie voor spreekbeurten en werkstukken. Ook kunnen ze meteen zien of het boek over De Rijn ook in hun eigen bibliotheek staat. Dat geldt natuurlijk ook voor het boek Zoekwoord: rivierhaai!

Lees ook:

Voor oudere kinderen kan het boek Nep ook nog interessant zijn! Ook in dit boek gaat het over nepnieuws en googelen.

Uitgeverij Zwijsen, 2020