Ik heet Reinier en ons huis is afgebrand

door Joke van Leeuwen

De avond dat het huis van Reinier afbrandt, verandert zijn leven voor altijd. Zijn moeder, zijn vader en hijzelf zijn helemaal heel gebleven, maar verder zijn ze alles kwijtgeraakt. Alles. Ook de dingen waarvan ze vergeten waren dat ze ze hadden.

In dit dagboek schrijft hij over hoe het daarna was, en wat hij te weten komt over wie er lang vóór hem iets met dat huis te maken hadden.

Recensies

Ik dacht dat het een gewone nacht zou worden. Dat ik gewoon in slaap zou vallen en de volgende ochtend gewoon wakker zou worden. Dat ik gewoon zou ontbijten en gewoon naar school zou gaan. Maar als je door de dakgoot moet kruipen is niks meer gewoon. (blz. 5)

Op verrassende en humoristische wijze vertelt Joke van Leeuwen met haar typerende naïeve kinderstem het verhaal van Reinier. Hij beschrijft in zijn dagboek hoe hij op een nacht wakker werd terwijl zijn huis in brand stond. Gelukkig kon hij ontvluchten via de dakgoot en ook zijn familie bleef ongedeerd. Alleen alle spullen zijn weg. En zijn hamster Zwabbertje is dood.

Ik mis Zwabbertje wel honderd keer meer dan mijn lievelingsbroek. (blz. 10)

Dat zou een ontzettend dramatisch boek kunnen opleveren, maar dat is het ondanks de ingrijpende gebeurtenis niet. Dit is een boek van Joke van Leeuwen! Dus dat betekent een boek vol grappige tekeningen, stripjes, associaties en zijsprongetjes. De lezer wordt continu geprikkeld en visueel verrast.

Het is leuk om te zien dat Van Leeuwen – die inmiddels al meer dan 40 jaar (!) kinderboeken maakt – nog steeds op zoek gaat naar nieuwe mogelijkheden. Zo heeft ze in dit boek flink wat illustraties met de computer gemaakt, maar ook de hele vormgeving heeft ze naar eigen zeggen ‘op de computer in elkaar geknutseld’.  Het dagboekverhaal is afgedrukt in een (digitale) schrijfletter op de lijntjes van een schrijfschrift en elke spread heeft weer een andere achtergrond.

Maar het verrassendst zijn de donkere bladzijden met de witte letters, want daarop lees je het verhaal van drie meisjes die ook in het afgebrande huis hebben gewoond. De brand is namelijk niet eens het hoofdthema van dit boek: het gaat meer over het bewaren van herinneringen en over welke dingen echt van waarde zijn. En niet alleen Reinier, maar ook het verbrande huis zelf bevatte herinneringen…  Kleine dingen die in het huis waren achtergelaten: een ansichtkaart, een ring en letters die in het hout gekrast stonden.

Daar zitten drie bijzondere verhalen achter, waar Reinier via een geestverschijning of droom achter komt: een verhaal over het naoorlogse leven in de jaren ’50; een verhaal van een Joods meisje dat tijdens de Tweede Wereldoorlog in het huis zat ondergedoken (heftig!) en een verhaal van een meisje dat rond 1900 leefde en tegen haar zin als dienstmeisje werkte in het huis. Stuk voor stuk zeer boeiende verhalen, die een heel goed beeld geven van die tijd.

Het boek is slechts 104 pagina’s dik en leest door de vlotte schrijfstijl en vele illustraties ook nog eens heel makkelijk weg. Daarmee is het weer een heel mooi ‘Joke-van-Leeuwen-boek’: speels, luchtig en ontzettend creatief, maar tegelijkertijd met een verhaal dat je doet beseffen wat je hebt en wat echt belangrijk is in het leven.

Lestips

Dit verhaal kan wel een goede boekpromotie gebruiken! Op het eerste gezicht schrikt de titel en de cover misschien wat af: een boek lezen over een huis dat afbrandt is behoorlijk beangstigend (al dan niet de grootste nachtmerrie van veel mensen!). Dan is het dus goed om te laten zien dat dit boek helemaal niet zo eng of heftig is.

Lees de eerste bladzijde voor en laat vervolgens de volgende spread zien. Blader aansluitend ook vooral door het boek heen om te laten zien hoeveel illustraties er in het boek staan en hoe het is vormgegeven.

Ik heet Reinier (…) Dat is veel. (blz. 5)

Je kunt dit ook door Joke van Leeuwen zelf laten doen, met onderstaand filmpje! Ze vertelt daarin ook dat de brand in het verhaal écht is gebeurd! Begin met kijken bij 1.03 (t/m 4.15).

Gebouwen / herinneringen

Het feit dat je in het boek verhalen leest over geschiedenis, zie je niet af aan de cover of de titel, terwijl dat kinderen juist ook heel erg kan aanspreken. Misschien wonen zij zelf ook wel in een oud huis. Dit verhaal zal hen dan echt wel laten filosoferen wat er allemaal in dat huis gebeurd zou kunnen zijn! Als je het boek voorleest, is het natuurlijk ook leuk om hier klassikaal over te praten.

Tijd van televisie en computers

In dit boek ga je dus terug in de tijd. Allereerst vertelt Ietje een verhaal over het leven in de jaren ’50 (blz. 31 t/m 37). Interessant is ook hoe je leest hoeveel invloed de Tweede Wereldoorlog nog heeft in die tijd. Van Leeuwen weet duidelijk waar ze het over heeft: ze is zelf in deze tijd geboren.

Tijd van wereldoorlogen

Heftig is het verhaal van Mitzi (blz. 63 t/m 69): hoe zij zich af en toe onder de vloer moest verstoppen en hoe ze afscheid heeft moeten nemen van haar ouders, omdat het veiliger zou zijn om gescheiden van elkaar onder te duiken.

Maar ik voel me niet veiliger. Ik zou me veel veiliger voelen als ze nog bij me waren. (blz. 65)

Tijd van burgers en stoommachines

Eigenlijk speelt dit verhaal zich al in de 20^e eeuw af, maar dan nog maar nét. Het is een verhaal over kinderarbeid: Henke is nog maar 13 jaar en de beste van haar klas. Maar in plaats van door te leren, wordt ze door haar ouders gedwongen om te gaan werken. Mooi is hoe het standenverschil en tijdsbeeld wordt geschetst in slechts enkele bladzijden (blz. 83 t/m 91).

Ik moet er altijd netjes uitzien en mijn schort moet wit blijven, ook als ik vuil werk doe. Altijd. En ik moet een onnozel mutsje op, want mijn mevrouw zegt dat zo’n mutsje deftig staat. (blz. 85)

Schrijver in de klas

Het is ontzettend leuk om Joke van Leeuwen zelf over haar boek te horen vertellen. Je kunt haar ook uitnodigen in de klas! Dat doe je via de Schrijverscentrale. Je kunt haar boeken via haar auteurspagina.

Doe je dit vóór juli 2021, dan kun je wellicht ook nog subsidie krijgen voor het bezoek en kost het je niets! Kijk hier voor meer informatie.

Em. Querido’s Uitgeverij, 2020