Laat me gaan!

door Ruben Prins

Duik in het leven van Pier! Geen school of hobby’s, maar keihard werken in een vieze fabriek.

Het is het jaar 1900. Pier woont in een klein huisje op het platteland. Zijn zusje is doodziek, maar er is geen geld voor medicijnen. Dan geeft een onbekende man de familie geld. In ruil daarvoor moet Pier met hem mee naar Den Haag om daar te werken. Pier vindt het geweldig in de grote stad. Totdat blijkt dat hij moet werken voor een wrede baas. Pier wordt gedwongen om in een fabriek te werken, twaalf uur per dag, zeven dagen per week. Hoe kan hij ontsnappen?

Deel uit de serie Duik in de tijd van…, passend bij het tijdvak Burgers en stoommachines.

Recensie

In 2020 is deze geschiedenisserie van Zwijsen verschenen, met verhalen die passen bij verschillende tijdvakken en vensters van de canon van Nederland. Dat concept kennen we natuurlijk wel van de bekende historische verhalenbundels van Arend van Dam, maar het grote verschil daarmee is dat de verhalen in deze serie beduidend langer zijn. Elk tijdvak heeft zijn eigen boek(en) – in totaal zullen er tien verschijnen.

Ruben Prins nam in dit deel het tijdvak Burgers en stoommachines voor zijn rekening. In de informatieve inleiding lees je dan ook over de leefomstandigheden in de 19^e eeuw en hoe ‘het kinderwetje van Van Houten’ verandering moest brengen in het leven van kinderen.

Ondanks de wet bleef kinderarbeid na 1874 nog bestaan. (…) Maar uiteindelijk verdween kinderarbeid toch uit Nederland. Dat had te maken met een bijzonder ongeluk. En over dat ongeluk gaat dit verhaal. (blz. 5)

Het boek is mooi verzorgd vormgegeven, met heldere kleuren, een overzichtelijke opmaak en een prettig formaat. Na de inleiding volgt een spread waarin wordt uitgelegd hoe een kind rond 1900 leefde en daarna begint het verhaal, rijkelijk en aantrekkelijk geïllustreerd door Juliette de Wit.

Het verhaal over Pier, die in de stad gaat werken om geld voor zijn moeder en zieke zusje te verdienen, doet een beetje denken aan het verhaal van Oliver Twist: een arme jongen wordt door een bullebak gedwongen om voor hem te werken en weet door een gelukkig toeval uiteindelijk te ontsnappen. Knap is dat er in slechts 65 bladzijden een sterk verhaal wordt neergezet, dat flink wat spanning en emoties oproept.

©2020 Zwijsen, illustratie van Juliette de Wit uit Laat me gaan!

‘Moet … moet ik in die ketel?’ stamelde Pier. Het was al warm in de fabriekshal, maar nu brak het zweet hem helemaal uit. ‘Dat ding is hartstikke heet.
‘Stel je niet aan, dwaas’, zei de man met de overall. ‘Hij is allang afgekoeld. Nou, schiet op, mafkees.’ (blz. 45)

Hoewel het verhaal zonder twijfel fictief is, heeft Prins er veel feiten in verwerkt. Niet alleen het ongeluk dat in de inleiding genoemd wordt, is waargebeurd, ook spelen (het Kinderwetje van) Samuel van Houten en zijn zus en kunstenares Sina Mesdag-van Houten een rol in het verhaal. Het verhaal is geschreven op AVI M6-niveau, maar je hebt geen moment het gevoel dat de tekst speciaal is aangepast. Integendeel: dit is een zeer geslaagd verhaal, dat veel kinderen geboeid zullen lezen!

Lestips

Het leuke van deze serie is dat er al lestips in het boek zelf verwerkt zijn! Zo vind je achterin ‘tips voor je boekbespreking’ die je natuurlijk ook kunt gebruiken voor je boekpromotie!

Als voorleesfragment zou ik echter een ander stukje kiezen; niet over Piers ontsnapping, maar juist over hoe hij aan het werk wordt gezet.

‘Doorlopen!’ De dikke (…) schiet op, mafkees.’ (blz. 42 t/m 45)

Lees ook zeker even de toelichting (voor) van de makers van dit boek. Het is erg leuk om te lezen dat Juliette de Wit zich echt heeft verdiept in de tijd van het verhaal, om ervoor te zorgen dat de tekeningen kloppen. En Ruben Prins geeft duidelijk aan waarom hij absoluut niet in de 19^e eeuw had willen leven!

Vanzelfsprekend kun je dit boek prachtig gebruiken tijdens een project over de tijd van burgers en stoommachines. Je kunt dit boek gebruiken om het thema kinderarbeid of het Kinderwetje te introduceren, maar je kunt het boek na behandeling van het thema ook aanreiken aan kinderen die meer over het thema willen weten.

Op de website van de canon van Nederland vind je natuurlijk meer informatie en beeldmateriaal.

Zelf was ik ook wel benieuwd in hoeverre dat ongeluk nu echt was gebeurd. Hier vind je meer informatie!

Kinderarbeid

Het verhaal van Pier doet niet alleen denken aan de leefomstandigheden van Oliver in het boek Oliver Twist, het doet – helaas – ook denken aan het verhaal van Devi in het boek Zeg maar dat je vijftien bent. En dat verhaal speelt zich helemaal niet zo lang geleden af, maar laat zien dat kinderarbeid in landen als India nog steeds bestaat. Het is erg interessant om de verbanden tussen deze twee boeken te bespreken in de klas!

Uitgeverij Zwijsen, 2020