Het meisje dat door India fietste

door Aletta André

De 15-jarige Jyoti woont met haar familie in een van de armste deelstaten van India. Haar vader werkt honderden kilometers verderop als e-riksjachauffeur. Wanneer hij gewond raakt, wordt Jyoti naar de grote stad gestuurd om voor hem te zorgen. Voor het eerst in haar leven hoort en ziet ze dingen die ze niet voor mogelijk hield.

Maar dan breekt er een dodelijk virus uit: corona. Alles gaat dicht. Niemand kan de huur meer betalen. In de stad blijven is geen optie. Jyoti is vastbesloten om naar huis te gaan en regelt een fiets. Met haar vader achterop begint ze aan een lange, loodzware fietstocht… dwars door India.

Maar als ze thuiskomt, wil haar moeder haar uithuwelijken. Doet ze wat er van haar verwacht wordt, of kiest ze haar eigen weg?

Gebaseerd op het waargebeurde verhaal van Jyoti Kumari, die in mei 2020 een onwerkelijke fietstocht van 1200 km maakte.

Recensie

Als het verhaal van Jyoti niet in de kranten had gestaan, zou je misschien niet eens geloven dat dit boek van correspondent Aletta André (NOS, Trouw, Het Financieele Dagblad) gebaseerd is op een waargebeurd verhaal. Maar de foto’s op de laatste schutbladen laten het zien: op een simpele stadsfiets, met voorop een mandje, fietste Jyoti 1200 km, met een volwassen man achterop. De route die ze fietste, kun je terugvinden op de voorste schutbladen. Aan het begin van elk hoofdstuk kun je zien hoeveel kilometer Jyoti heeft afgelegd.

‘Zullen we?’
Jyoti kijkt naar haar vader, die met de zwarte sporttas op schoot op de bagagedrager zit. Het kost hem duidelijk moeite zijn linkerknie, nog altijd in het verband, licht te buigen, zodat zijn voet op het steuntje kan rusten. Maar hij kijkt vastberaden en knikt.
‘Oké.’ Jyoti haalt diep adem en plaatst haar rechtervoet op de trapper. Met haar linkervoet zet ze zich af tegen het asfalt en begint te trappen. Voor hoelang? Dat weet ze niet. Het enige wat telt, is dat ze thuiskomen. (blz. 9)

Door middel van flashbacks lees je hoe Jyoti bij haar vader in Gurgaon, 1200 km van huis, terecht is gekomen. Tijdens de fietstocht haalt Jyoti veel herinneringen op. Ze denkt regelmatig terug aan haar beste vriendin Aditi – die was nergens bang voor. Jyoti haalt daar tijdens haar moeilijke tocht veel kracht uit. Je leest ook dat Aditi op een dag verdwenen is. Waar is ze gebleven? Weggelopen met haar vriendje of ‘opgeruimd’ door haar broer? Tot het einde blijft het spannend wat er met haar is gebeurd…

In het nawoord lees je dat Aditi een fictief personage is – Aletta André heeft haar verzonnen om te laten zien dat niet alle meisjes zoals Jyoti zijn. Jyoti denkt namelijk nog vrij traditioneel en is geneigd om te doen wat haar ouders goed voor haar vinden. Dit boek is dan ook fantastisch om meer te leren over de Indiase cultuur en de manier van leven in het arme deel van India. Je leest over het Indiase kastensysteem, de achtergestelde positie van meisjes, het hindoeïsme en andere geloven in India, het landschap, de Taj Mahal, Gandhi en… de gevolgen van corona voor het leven in India.

‘Ik werkte in Agra in een schoenenfabriek. Ik was meteen mijn baan en salaris kwijt toen de fabriek vanwege dat virus dicht moest. Denk je dat de huisbaas dat iets interesseerde? Eerst sloot hij het licht af en zaten we in het donker. En krap een week nadat de huur betaald had moeten worden, smeet hij ons op straat. Met vier kleine kinderen!’ (blz. 92)

Bijzonder is ook dat Jyoti haar vader eigenlijk nauwelijks kent: ‘zolang ze zich kan herinneren, woont hij in de stad en zij in het dorp.’ Het is dan ook een verhaal om ademloos te lezen: zó anders is het leven in India dan bij ons; het is gewoon bijna niet voor te stellen. Wat een kracht en doorzettingsvermogen laat Jyoti in dit boek zien! En dan te weten dat dit ook nog eens echt is gebeurd… Echt een verrijking om te lezen, want dit plaatst ons leven in West-Europa in een totaal ander perspectief. Aangrijpend, inspirerend en ontzettend interessant.

Lestips

Door de opzet met de vele flashbacks, is dit (12+)-boek niet een heel gemakkelijk boek om te lezen, maar voor goede lezers én als voorleesboek is dit boek absoluut een aanrader voor de bovenbouw van de basisschool.

Als je het boek promoot, is het leuk om direct de foto’s achterin het boek te laten zien: dan zien kinderen direct dat dit verhaal (grotendeels) waargebeurd is. Ook kun je de kaart laten zien, waarop te zien is hoe ver Jyoti heeft moeten fietsen. Het helpt om daarbij te vertellen dat 1200 km net zo ver is als van Nederland naar Zuid-Frankrijk!

Verder is het goed om duidelijk te maken waarom Jyoti is gaan fietsen: dat ze bij haar vader in de stad was om hem te verzorgen; hoe anders het leven in India is dan bij ons en welke gevolgen het coronavirus heeft gehad in India. Geen steunmaatregelen, geen geld, geen eten…

Als je het eerste hoofdstuk voorleest ter promotie, kun je meteen iets uitleggen over de opbouw van het boek, met alle flashbacks.

‘Zullen we?’ (…) aan te denken. (blz. 9 t/m 13)

India

Wat leer je hier ongelooflijk veel van over India! Je leest over de verschillen tussen het leven in de steden en de dorpen, het landschap, de taal, het geloof en natuurlijk over het kastensysteem, dat officieel is afgeschaft, maar intussen gewoon nog steeds bestaat. Interessant is bijv. het feit dat iemands achternaam vertelt uit welke kaste je komt! Jyoti is een Dalit (zie ook de uitleg op blz. 216) en dat kan haar flink in de problemen brengen.

Babu-ji’s toon klinkt bozer als hij zegt: ‘Besef je dan niet wat voor risico je hebt genomen door die agenten zo toe te spreken? Wat als ze om onze naam of ons identiteitsbewijs hadden gevraagd? Die man heette Sharma, en wij Paswan! Ze hadden ons kunnen arresteren, of mishandelen!’ (blz. 49)

Ook heel interessant is hoofdstuk 5, waarin je veel leest over het traditionele dorpsleven. De manier waarop de hindi denken over het huwelijk en de rol van de vrouw doet enorm denken aan het verhaal dat Fatima vertelt in Het boek van Fatima over het dorpsleven van de moslims in Afghanistan.

Tijdens haar fietstocht denkt Jyoti veel na over haar traditionele leven: is dat wat ze wil? Emancipatie speelt een zeer belangrijke rol in het boek en laat ook de lezer goed nadenken over wat belangrijk is in het leven.

‘Je moet realistisch zijn, Jyoti. Het is het beste voor iedereen als je zo snel mogelijk trouwt. Het is je plicht.’
Het is je plicht. Babu-ji’s woorden blijven de rest van de dag nagalmen in Jyoti’s hoofd. (blz. 152)

Luitingh-Sijthoff, 2021