Kinderen van het drijfzand

door Efua Traoré

Simi heeft nog nooit zo tegen de zomervakantie opgezien: twee maanden logeren bij haar oma die ze nog nooit heeft gezien, in een afgelegen dorpje zonder internet en elektriciteit, midden in het oerwoud van Nigeria.

Haar oma waarschuwt Simi niet het oerwoud in te gaan. Maar een vreemde melodie lokt haar het verboden pad op, de dichte jungle in, tot ze bij een dromerig rood meer wegzinkt in het drijfzand en een vreemde, verborgen wereld ontdekt. Een gevaarlijke wereld, van goden, mythen en boze geesten… Een wereld waar ze absoluut niets over mag weten van haar moeder. Maar waarom? Waar probeert Simi’s moeder haar tegen te beschermen?

Vertaald door Tjalling Bos.

Recensie

De schitterende, kleurige cover laat met het portret dat opdoemt als heuvels in een kleurrijk landschap al heel mooi zien dat dit verhaal zich in Afrika afspeelt. Daar wordt Simi tijdens de zomervakantie bij haar oma in een klein dorpje aan de rand van het oerwoud gedropt. Ze komt zelf uit de grote stad Lagos (Nigeria) en voor haar is het primitieve leven in het rode stof, zonder elektriciteit, net zo onbekend als voor ons. Maar ook haar oma is haar volledig onbekend; tot voor kort wist de 13-jarige Simi niet eens dat ze bestond. Het eerste hoofdstuk, waarin Simi in een naar geiten stinkende taxi wordt gezet, maakt dan ook zo nieuwsgierig, dat je direct dit geheimzinnige verhaal in wordt gezogen. Wat staat Simi allemaal nog te wachten?

Links en rechts drong het oerwoud op tot aan de weg. Grote bomen en struiken, die dichter waren dan Simi in de buurt van Lagos ooit had gezien, zorgden voor schaduw en afkoeling. Maar het oerwoud, dat hoog boven hen oprees, was ook dreigend. (blz. 10)

Hóe dreigend het oerwoud is, ervaart Simi vrij snel na aankomst. Als lezer ga je samen met haar op ontdekking – Geweldig! Ze had het gevoel dat ze voor National Geographic werkte en de echte natuur opzocht – maar de avontuurlijke tocht krijgt al gauw een gevaarlijke ondertoon. Simi wordt door een betoverend lied meegevoerd naar een dromerig rood meer…

Het roodachtige water leek te leven – het was dik en kolkte met slangachtige golven. Al haar zintuigen schreeuwden dat ze terug moest gaan, maar ze liep verder. (blz. 34)

Toch verloopt het verhaal volledig anders dan je naar aanleiding van de flaptekst zou verwachten: Simi wordt weliswaar meegevoerd naar een verborgen wereld, maar keert daar ook heel snel weer van terug. Het boek speelt zich dus vrijwel volledig af in de echte wereld. Toch is het een zeer raadselachtig en geheimzinnig verhaal. Er verdwijnen kinderen en Simi’s oma lijkt er meer van te weten. Zij gelooft in meerdere goden – heel anders dan de christelijke opvoeding volgens ‘de school van de witte man’ die Simi heeft gekregen. Langzaam wordt duidelijk waarom haar moeder en oma geen contact meer hadden…

Het lezen van dit boek is een fantastische manier om meer te leren over de Nigeriaanse cultuur en kennis te maken met een totaal andere manier van leven dan wij gewend zijn. Het is werkelijk prachtig hoe het je meevoert naar tropische streken! Het maakt het extra leuk dat dit voor Simi net zo’n ontdekking is als voor de lezer. Het verhaal is bovendien heerlijk vlot, in korte hoofdstukken verteld en weet de geheimzinnige spanning tot het einde toe vast te houden. Dit boek zuigt je net als het drijfzand in de titel volledig op! Wat een betoverend verhaal!

Lestips

Als je de flaptekst van dit boek voorleest om kinderen meer over dit boek te vertellen, zullen ze waarschijnlijk het idee krijgen dat dit boek zich vooral afspeelt in een mysterieuze, verborgen wereld. Het is echter juist een boek dat zich afspeelt in de echte wereld en een heel eigentijds beeld van Afrika geeft. De 13-jarige Simi is een meisje waarmee jonge pubers zich waarschijnlijk heel goed kunnen identificeren. Want hoe zou jij het vinden om in een stinkende taxi naar je oma in het oerwoud te worden gestuurd, terwijl je haar niet eens kent?! En dat naar een dorpje in the middle of nowhere zonder elektriciteit, stromend water of telefoon?

Wat dat betreft is het volgende fragment een goed boekpromotiefragment:

De rit naar Ajao (…) Ze waren er. (blz. 10 t/m 14)

Maar om kinderen nog nieuwsgieriger te maken naar het boek, kun je ook nog vertellen dat het oerwoud waar Simi terechtkomt veel gevaarlijker en geheimzinniger is dan ze kon vermoeden. Lees het volgende fragment dus ook nog voor… dan wil je wel verder lezen!!

Het begon als (…) naar het meer. (blz. 31 t/m 33)

Overigens is het boek ook zeer geschikt om voor te lezen: korte hoofdstukken, vlot taalgebruik, veel cliffhangers en ook nog eens ontzettend interessant.

Fantastisch in een project over vakantie (alleen al door de geweldige 1e hoofdstuktitel: Vakantie aan het andere eind van de wereld), maar zeker ook als je het hebt over Afrika of geloof en spiritualiteit.

De koloniale tijd

De oma van Simi heeft het af en toe over de kerk of de school ‘van de witte man’. Op heel natuurlijke manier wordt in het verhaal uitgelegd wat daarmee wordt bedoeld (al is er wellicht wat uitleg nodig over woorden als missionaris en bekeren). Het maakt echter mooi duidelijk dat het geloof van Simi’s oma oorspronkelijker is voor Nigeria. Tegelijkertijd laat Efua Traoré beide manieren van geloven in hun waarde.

Wie had het nou nog over ‘de kerk van de witte man’? De koloniale tijd waarin de Britten het land overheersten en de witte missionarissen de mensen bekeerden, was zestig jaar geleden geëindigd. Er waren geen witte missionarissen meer. (blz. 79/80)

Nigeria en de Yoruba

Hoe authentiek dit verhaal is, licht de schrijfster toe in het nawoord: de streek waar zij zelf als kind woonde, is de inspiratiebron geweest voor dit boek. Het verhaal gaat over het geloof en leefwijze van de Yoruba. Achter in het boek vind je ook nog een woordenlijst waarin allerlei woorden uit het Yoruba (de taal) worden toegelicht.

Vooral als het gaat over het trommelfeest (blz. 115), vind je veel schuingedrukte woorden in de tekst: allerlei muziekinstrumenten die worden omschreven in de woordenlijst. In onderstaand filmpje herken je er misschien wel een paar!

Verschil platteland en de stad

In Nederland is het leven in de stad al heel anders dan op het platteland, maar de contrasten in Nigeria zijn nog véél groter! Dat besef je extra goed als je na het lezen van dit verhaal bijv. dit scrollverhaal van de NOS over Lagos bekijkt. Een stad met 21 miljoen mensen. 21 miljoen!! Dat zijn meer mensen dan in Nederland! Dan snap je ook wel dat Simi’s moeder niet wilde dat Simi alleen thuis bleef tijdens de zomervakantie…

Let op: het verhaal wordt op SchoolTV aangeraden voor 13+ (kijkwijzer AL). De beelden zijn ongelooflijk interessant en zeer indrukwekkend (zeker van de drijvende sloppenwijk), maar verbreken de betovering van het verhaal wel een beetje. Ze laten niet bepaald de mooiste kant van Lagos zien (zoals wel vaker in het nieuws)… Maar dat is op zich ook interessant om te bespreken: uit Kinderen van het drijfzand krijg je een heel ander beeld van Lagos. Blijkbaar is het dus heel afhankelijk van wie erover vertelt.

Leopold, 2022