Misjka - Leesbevordering in de klas

Misjka Wanneer Roya en haar familie een huis krijgen in Nederland, zijn ze heel blij. Maar er ontbreekt nog iets, vindt Roya. Bij een huis hoort een huisdier. Het wordt een schattig wit dwergkonijntje, en ze noemt het Misjka. De hele familie is dol op hem. Roya vertelt Misjka over de vlucht uit haar land, maar op een dag is Misjka opeens verdwenen.

Winnaar van de Boon voor Kinder- en Jeugdliteratuur 2023.

Recensie

‘Hoi,’ zei ik tegen hem. ‘Ik ben Roya en ik ben negen. Ik ben geboren in Afghanistan. We hadden een huis in de hoofdstad, met rozen in de tuin en duiven op het dak, maar ik weet er niet zoveel meer van. (blz. 13)

Dit verhaal van Roya en haar familie is gebaseerd op een waargebeurd verhaal. Het is mooi om die achtergrond te weten, want dan krijgt het boek nóg meer betekenis. Edward van de Vendel schreef in 2008 het boek De gelukvinder, gebaseerd op het levensverhaal van Anoush Elman. Ze hielden contact en zo hoorde Van de Vendel over het verhaal van dwergkonijntje Misjka, en wat dit pluizige huisdiertje voor de familie heeft betekend. Daaruit ontstond dit prachtige, gevoelige boek, dat als geen ander verhaal laat voelen hoe belangrijk het is om ergens thuis te kunnen zijn.

Het was een dwergkonijntje. Toen we binnenkwamen was hij overeind gekomen.
Hij keek op alsof hij ‘hé’ dacht. En ik dacht ook ‘hé’. Maar meteen erachteraan dacht ik ‘JAAAA’, omdat het dwergkonijntje ook ‘JAAAA’ dacht. Ik zag het en ik hoorde het in mijn hoofd. (blz. 8)

Edward van de Vendel heeft zo’n eigen manier van schrijven: lekker direct en toch poëtisch, toegankelijk en met veel humor. (‘Oewie oewie,’ zei papa tegen Misjka, misschien dacht hij dat dat dwergkonijnentaal was.) Roya kiest dus een pluizig, wit dwergkonijntje uit als huisdier en noemt hem Misjka. De hele familie – ook Roya’s grote, stoere broers – zijn direct verliefd op het konijntje. De vertederende illustraties van Annet Schaap versterken het warme gevoel dat dit verhaal oproept: de hele familie, knuffelend met zo’n donzig klein diertje…

Roya neemt Misjka in vertrouwen en vertelt over haar leven. Zo hoor je dus haar verhaal: dat ze naar Nederland gevlucht zijn, daar eerst niet mochten blijven, stiekem in een flatje gingen wonen, en toen uiteindelijk toch asiel kregen. Roya zit inmiddels al op haar vijfde school (!) en is gewend geraakt aan afscheid nemen…

Op een dag lag mama op de bank. Dat deed ze als ze last had van hoofdpijn of van herinneringen. (blz. 31)

Tussen de regels door voel je het trauma dat de familie heeft opgelopen door de oorlog in Afghanistan en hun vlucht. Roya kan zich niet zoveel meer herinneren: ook al heeft de vlucht een half jaar geduurd, ze was nog erg jong. En omdat zij Misjka er niet over kan vertellen, doen haar broers dat. En zo kom je dus, net als Roya, steeds meer te weten…

Het is geen uitgebreid verhaal over de vlucht, maar het licht er juist details uit die er echt toe doen, die betekenis hebben (gehad) voor de familie van Anoush Elman. Het maakt dit verhaal heel puur, heel menselijk en heel echt. Ook de situaties in de klas van Roya zijn heel realistisch. Van de Vendel snapt kinderen en hoe ze denken. Het voelt daardoor van begin tot einde als een verhaal van binnenuit.

Het verhaal krijgt een interessante wending als Misjka uit haar hok is ontsnapt. De broers en Roya zetten alles op alles om het konijntje te vinden. De ‘vlucht’ van het konijntje maakt een hoop los: angst, afwijzing, het gevoel van verlies… Het maakt je als lezer ook zeer bewust hoeveel verborgen trauma’s er bij jonge vluchtelingenkinderen aanwezig moeten zijn. Dit mooie, compacte boek is dan ook prachtig om kinderen te laten voelen hoe het moet zijn geweest om te moeten vluchten, maar vooral hoe sterk het verlangen is naar geborgenheid en hoe fijn het is om ergens thuis te komen.

Lestips

Wat zullen kinderen geraakt worden door dit prachtige verhaal. De liefde die uit het verhaal spreekt – niet alleen voor Misjka, maar vooral ook voor elkaar – is hartverwarmend. Met een verhaal als dit kun je zoveel begrip voor vluchtelingen losmaken. Dat is extra mooi als er een vluchtelingenkind bij jou in de klas zit, maar houd er wel rekening mee dat dit verhaal tevens allerlei onverwerkte trauma’s kan losmaken bij dat kind in je klas.

Het boek is erg geschikt en heel mooi om voor te lezen, maar wil je het alleen promoten, dan kun je eerst een stukje van de achterkant voorlezen, tot en met noemt het Misjka. Lees dan onderstaand fragment voor:

Ik lag op (…) is mijn vinger!’ (blz. 13 t/m 16)

Vertel vervolgens dat Roya Misjka nog meer gaat vertellen over de vlucht uit haar land, maar dat ze er eigenlijk niet meer zoveel van weet en dat haar broers dan dingen gaan vertellen. Maar dan, op een dag, is Misjka opeens verdwenen… En wat dat voor Roya betekent, mogen de kinderen dan zelf gaan lezen…

Het verhaal sluit vooral heel mooi aan bij de belevingswereld van kinderen in groep 5 en 6, maar oudere kinderen zullen zeker ook nog geraakt worden door dit mooie boek. Zij (of jij!) zullen dan waarschijnlijk ook wel nieuwsgierig worden naar het boek De gelukvinder, dat het verhaal vertelt van Hamayoun (ofwel: Anoush Elman zelf). Maar let op: dit boek is bedoeld voor 12+ (of zelfs 15+) en zit een stuk complexer in elkaar. Het gaat bovendien meer over de heftige gebeurtenissen in Afghanistan en de aangrijpende vlucht zelf en wordt verteld door een 16-jarige jongen in 4 havo. Je kunt het boek via de online bibliotheek lezen of beluisteren en zo misschien eerst zelf even checken of het überhaupt geschikt is voor kinderen in jouw groep.

Wil je meer weten over de achtergrond van dit verhaal, dan kun je ook luisteren naar de Grote Vriendelijke Podcast, waarin Edward van de Vendel vertelt over beide boeken die hij met Anoush Elman schreef.

Em. Querido’s Uitgeverij, 2022

Bekijk bij bol: