De spin en de sleutel

door Anna Woltz

Elena vlucht naar het einde van de wereld.
Altas wacht op het einde van de wereld.
En dan ontmoeten ze elkaar…

Een bloedhete zomer. Elena moet een hele maand logeren bij het nieuwe gezin van haar tante, want niemand anders wil haar hebben. Vlak voordat ze aankomt, gooit ze haar telefoon weg en knipt ze haar lange haar af.

Op de boerderij leert ze Atlas kennen. Hij heeft de ramen van zijn slaapkamer dichtgetimmerd, elke nacht verdwijnt hij uren in het donker en zijn zusje zegt dat hij de school in brand heeft gestoken.

De laatste keer dat Elena iemand probeerde te helpen, ging het compleet mis. Maar hoe kan ze een maand tussen zoveel geheimen wonen, zonder iets te doen?

Recensie

Anna Woltz flikt het gewoon weer: De spin en de sleutel is een heerlijk leesboek; zo’n verhaal dat binnenkomt in je hoofd en waarvan je eigenlijk niet wilt dat het stopt. Zo’n fijne broeierige, zomerse setting, lekker raadselachtig en vol interessante wendingen en gebeurtenissen.

Anna Woltz’ vertelwijze is enerzijds heel herkenbaar en tegelijkertijd heel verrassend. Ze weet in feite precies de juiste gedachten te verwoorden, maar het zou niet in je hoofd komen om dat zó op te schrijven – dat maakt haar boeken zo prikkelend om te lezen, afgezien van de zeer uitgesproken, bijzondere personages!

Boven mijn hoofd verschijnt een denkwolk met een reusachtige W en een T en een F erin, maar Atlas ziet het niet. (blz. 42)

Want Elena en Atlas – die afwisselend aan het woord komen – zijn niet bepaald doorsnee. Elena is zo’n stads influencer-tiepje met een MENING en Atlas sluit zich juist graag volledig af van mensen. Bovendien is hij ook een prepper: hij bereidt zich voor op het ergste. Dan is er ook nog Atlas’ zusje Kennedy (11 jaar), die lekker vrolijk lijkt, maar ondertussen wel een lijst met problemen bijhoudt en niets liever wil dan dat alles weer eens ‘normaal’ wordt.

Elena, die na de zomer ‘naar de 2e’ zal gaan, komt tijdelijk logeren bij de 14-jarige Atlas (en haar tante) en vanaf de eerste bladzijde word je overspoeld door raadsels: Elena knipt haar haren af en gooit haar telefoon weg; Atlas heeft last van ‘De Pijn’ en haar tante loopt met een stok. Wat is er allemaal aan de hand? Je raakt enerzijds net zo overdonderd als Elena en tegelijkertijd word je ook steeds nieuwsgieriger naar háár achtergrond. Het wisselende perspectief werkt perfect in dit intrigerende boek en de dynamiek tussen Elena en Atlas maakt het verhaal nog eens extra interessant…

Elena heeft nog steeds haar wijde spijkerbroek aan, maar de grijze trui is weg. Ze draagt een kort, wit hemdje dat hangend over een stoel volstrekt oninteressant zou zijn.
Maar zo dicht in de buurt van Elena ziet het hemdje er niet saai uit. (blz. 39)

Het verhaal is ontzettend eigentijds. Niet alleen door het taalgebruik, maar ook doordat long-covid en social media een grote rol spelen in het verhaal. Anna Woltz laat je nadenken over angsten en het omgaan met volgers en haters. Ze geeft met dit verhaal een duidelijk statement af: zelf blijven nadenken en niet te snel oordelen over andere mensen. En wat die spin en die sleutel daarmee te maken hebben… daar kom je vanzelf achter. Dat past mooi in dit verhaal vol geheimen.

Lestips

Het verhaal is zo goed opgebouwd, dat als je eenmaal in dit boek begint, je als vanzelf verder leest. Voor een boekpromotie moet je dan ook echt bij het begin beginnen. Ik zou de eerste vier hoofdstukken voorlezen (de eerste twee hoofdstukken bestaan uit slechts een korte bladzijde): dan snappen kinderen dat het perspectief wisselt tussen Elena en Atlas en leren ze beiden nét genoeg kennen om waarschijnlijk héél nieuwsgierig te worden naar de rest!

Voordat ik mijn (…) wie ik ben. (blz. 5 t/m 11)

Elena en Atlas zitten allebei al op de middelbare school, waardoor dit een fantastisch boek is voor de onderbouw van het VO. Maar ook voor veel kinderen uit groep 8 zal dit een boeiend verhaal zijn, waar ze nog lang over na kunnen denken.
Kinderen in groep 7 en begin groep 8 hebben wel dezelfde leeftijd als Kennedy in het verhaal, die (door Elena, dus helemaal begrijpelijk) toch wel een beetje wordt neergezet als het naïeve, kleine zusje. Dat schuurt wellicht een beetje. Kijk vooral dus goed naar je klas: als er al flink wordt gepuberd en veel gebruik wordt gemaakt van telefoons, dan is dit een geweldig boek om voor te lezen of te promoten.

Social media en telefoons

Het boek gaat voor een groot gedeelte over de enorme betekenis die social media en onze smartphones hebben in ons huidige leven. Dat begint al in een van de eerste hoofdstukken: Elena verbaast zich erover dat Atlas de weg weet zonder op zijn telefoon te kijken. Als je dit boek voorleest, geeft het verhaal dus veel aanknopingspunten om met je leerlingen te praten over de betekenis van de telefoon in hun leven. Hoe afhankelijk zijn zij van hun telefoon?

En ook een goede vraag: Elena mist in het verhaal haar telefoon (blz. 52), maar kún je een telefoon echt missen?
Wat mis je dan eigenlijk precies?

Ook Atlas vraagt zich iets af in het boek, wat een prachtige aanleiding kan zijn voor een groepsgesprek:

Ik probeer me voor te stellen hoe het moet voelen als zo veel mensen je haten. Is het erger dan dertig klasgenoten die je negeren? Of is het minder erg, omdat je de haters niet kent en hun opmerkingen alleen maar nullen en enen zijn in een kolossaal datacenter? (blz. 72)

Verschil stad en platteland

In de stad ruiken zomeravonden naar warme vuilniszakken. Ze klinken als de scooters van flitsbezorgers, ze plakken van het stof.
Hier voelt de avond als een nieuw begin. (blz. 47)

Het is maar een klein (prachtig) citaat, maar het maakt wel duidelijk hoe bepalend het kan zijn waar je woont en hoe je je daar voelt. Waar staat jouw school? Waar wonen de kinderen? Ervaren zij verschil tussen de stad en het platteland? Waar zouden zij liever wonen?

Em. Querido’s Uitgeverij, 2023