Hart van staal

door Simon van der Geest

Ravi kan zijn oren niet geloven: op het eiland waar hij woont wordt muziek verboden! Wat moet hij zonder zijn gitaar? Hij begrijpt ook niet dat zijn ouders het eens zijn met het verbod. Maar als hij ontdekt dat ze slapen met hun ogen open en dat er blauw licht uit hun oren schijnt, vermoedt hij dat er meer aan de hand is…

Als Zina zingt, komt het recht uit haar hart. Hoe kan zingen nou gevaarlijk zijn, zoals de Gouverneur beweert? Wanneer ze Ravi hoort praten over het blauwe licht, kan ze zich er niets bij voorstellen. Tot ze het ook bij haar eigen vader ziet…

Ravi en Zina zijn niet de enigen die vreemde dingen ontdekken. Op een geheime plek in het bos ontmoeten ze Blinker en Mink, die hun de schokkende waarheid vertellen. Hun ouders zijn hun ouders niet meer, maar … robots.

Eerste deel van een tweeluik over de kracht van muziek, zoevende zweefboards en knarsende robotkaken.

Dit boek is ook beschikbaar als verrijkt audioboek op Storytel. Alle liedjes uit het boek zijn te beluisteren via Spotify: zoek naar het album Hart van staal van De Rebellen.

Recensie

Simon van der Geest slaat met dit boek een compleet nieuwe richting in: Hart van staal is een spannend, futuristisch verhaal, met Ravi die op een zweefboard staat en Zina met een polsofoon, die daarmee een ziekenzoever belt. Aan zijn soepele schrijfstijl is echter niets veranderd; het verhaal staat vol vlotte dialogen en leest heerlijk weg.

©2023, Querido illustratie van Martijn van der Linden uit Hart van staal

Het verhaal wordt vanuit twee perspectieven verteld – dat zie je tegenwoordig steeds vaker in kinderboeken; afwisselend zijn Ravi en Zina aan het woord. Ravi en Zina zitten bij elkaar in de klas, maar kennen elkaar nog niet zo goed. Dat verandert snel als ze er allebei achterkomen dat er iets vreemds met hun ouders aan de hand is. Als lezer weet je door de flaptekst al lang wat er aan de hand is, maar toch is het feit dat hun ouders robots blijken te zijn, heftiger dan je misschien in eerste instantie zou denken. Want: als hun ouders robots zijn… waar zijn dan hun échte ouders??

‘Ik vraag me steeds af: waarom?’ zegt hij zacht. ‘Waarom heeft iemand mijn ouders… vervangen?’
‘Dat is precies de vraag waar wij al een hele tijd op zitten te broeden,’ knikt Blinker. (blz. 68)

©2023, Querido illustratie van Martijn van der Linden uit Hart van staal

Met ongelooflijk veel vaart bouwt Simon van der Geest de spanning goed op! Het verhaal is niet alleen raadselachtig, maar ook lekker stoer. Ravi en Zina besluiten samen met Blinker en Mink op onderzoek uit te gaan en verzetten zich tegen het muziekverbod van de Gouverneur. Sterker nog: ze besluiten met muziek in opstand te komen.

‘Wat voor soort lied moet het worden?’ vraagt Mink.
Zina begint door de ruimte te ijsberen. ‘Een lied dat alle kinderen van de stad waarschuwt. Een lied dat iedereen beetpakt en door elkaar schudt: “Trap er niet in! Je ouders zijn je ouders niet. Ze lijken wel, maar zijn het niet!” Zoiets. (blz. 171)

Het boek staat vol met songteksten. Altijd lastig (voor)lezen, want als lezer heb je geen idee welke melodie erbij kan horen. Dat is voor dit boek echter geweldig opgelost, want bij elke songtekst is muziek geschreven! De liedjes zijn te beluisteren via Spotify en zijn echt goed. Muziek is bovendien zo belangrijk voor het verhaal, dat het beluisteren van de nummers tijdens het lezen een fantastische totaalbelevenis geeft. Je wordt op die manier helemaal het verhaal in gezogen.

©2023, Querido illustratie van Martijn van der Linden uit Hart van staal

De illustraties van Martijn van der Linden, aan het begin van elk hoofdstuk, zijn tevens interessant om op te letten: ze gaan elke keer over een belangrijk detail uit de tekst. Ook de coverillustratie vertelt veel over het verhaal, al wordt dat pas echt duidelijk nadat je het boek hebt gelezen.

Het verhaal is ontzettend creatief en soms ook erg grappig, vooral als Blinker hun mammobot-moeder heeft gehackt. Het verhaal heeft echter ook een heel serieuze kant en kruipt steeds meer onder je huid. Het boek gaat namelijk voor een groot deel over onderdrukking en wat dat doet met mensen: sommige komen in opstand (rebellen), andere zijn bang en doen daardoor niets. Ook Ravi en Zina reageren heel verschillend op de situatie, waardoor je automatisch gaat nadenken wat je zelf zou doen.

‘Het is mooi dat jullie dat zeggen. Maar soms zijn gevaren te groot om ertegen te kunnen vechten.’
Ravi houdt zijn hoofd schuin. ‘Wat een onzin […]
‘Wij weten ook wel dat sommige gevaren heel groot zijn […] Maar dat betekent niet dat we er niks tegen kunnen doen.’ (blz. 321)

Het verhaal werkt naar een geweldige climax toe, maar eindigt vrij abrupt! Het avontuur is duidelijk nog niet ten einde! Gelukkig werkt Simon van der Geest op dit moment aan een vervolg, maar een beetje frustrerend is het wel. Hoe gaat dit verhaal aflopen?! We zullen nog even geduld moeten hebben…

Lestips

Dit boek was echt de grote verrassing tijdens diverse boekpromoties. De cover sprak de meeste kinderen op het eerste gezicht niet aan, maar nadat ik meer had verteld over het boek, wilde bijna de hele klas het lezen. Zéker nadat ik een van de liedjes had laten horen!

Om het boek te promoten, kun je eerst gezamenlijk naar de cover kijken (zie ook hieronder, bij Illustraties). Daarna lees je de achterkant van het boek voor en evt. nog een kort fragment uit hoofdstuk 7, waarin Ravi echt ontdekt dat zijn ouders geen mensen zijn:

Midden in de nacht (…) Als een staart. (blz. 36 t/m 38)

Verder kun je onderstaande videoclip gebruiken: het is een clip die bij de titelsong is gemaakt, met behulp van AI. Dat geeft dus zelfs nog een extra betekenis aan het verhaal: ook voor het maken van deze clip zijn mensen vervangen door robots; dit kan een computer dus maken. Maar… dan kun je ook meteen een kritische noot geven: Simon van der Geest is helemaal niet zo blij met de clip! De beelden sluiten namelijk wel aan bij de tekst van het liedje, maar niet per se bij het verhaal in het boek. Zo had hij zich de hoofdpersonen heel anders voorgesteld en laat de clip geen beelden uit het verhaal zien.

Maar zie dat als een kans! Dat is dus meteen iets om te bespreken in de klas: in hoeverre kan AI verbeelden wat iemand bedoelt? In hoeverre moet je ervan uitgaan dat beelden die je ziet, kloppen?

Illustraties

Ik vond het opvallend dat zoveel kinderen de cover niet aantrekkelijk vonden. Misschien omdat ze niet goed keken? Wat zíe je eigenlijk? Welke elementen staan er op de tekening? Wat zou dat kunnen vertellen over het verhaal?

Juist dat goed naar dingen kijken, komt ook terug in het verhaal! Een mooie manier dus om het boek te introduceren en nog eens te benadrukken dat je soms wat verder (of wat langer) moet kijken om dingen te zien zoals ze zijn.

Lesbrief

Bij het boek is een mooie lesbrief gemaakt, met zeer diverse opdrachten. Je kunt deze hier downloaden.
In de lesbrief vind je:

• Een woordzoeker met futuristische woorden (ook leuk als boekpromotie, want alle woorden vind je terug in het boek!)
• Een opdracht over geluiden en het maken van een thuis-soundtrack
• Een opdracht over het schrijven van een protestlied
• Een filosofieles over robots en de toekomst

Zina

In enkele klassen werd er erg veel gegniffeld toen ik het over Zina had. De kinderen konden me niet goed uitleggen waarom (nog meer gegiechel). Blijkbaar betekent deze naam in het Arabisch ‘overspel’ en wordt het in de straattaal gebruikt voor meisjes die er erg goed uitzien (schoonheid). Niets mis mee dus, maar goed om te weten – dan ben je voorbereid.

Em. Querido’s Uitgeverij, 2023