Sammie en opa

door Enne Koens

Sam woont doordeweeks bij zijn opa. Die was vroeger vrachtwagenchauffeur en daarvoor zeeman en vertelt daar de wonderlijkste en smerigste avonturen over. Met opa is het nooit saai! Of de verhalen echt zijn gebeurd, daar denkt Sam niet teveel over na. Over andere zaken wel. Zeker als opa in het ziekenhuis belandt… Wordt hij wel weer beter?

Recensie

Wat is het toch heerlijk om een opa of oma te hebben die prachtige verhalen kan vertellen. Enne Koens weet dit heel goed over te brengen in dit ontroerende verhaal. Sammie brengt ontzettend veel tijd met zijn opa door, want als zijn alleenstaande moeder werkt, woont hij bij hem in huis. De band tussen de twee is dan ook ijzersterk. Des te verdrietig is het dan ook als opa ziek wordt. Kinderen zullen ook erg schrikken van de dood van de poes; de schok die dit teweegbrengt, is echter nog maar een voorbode van wat gaat komen… Als opa dood gaat, is de leegte die hij achterlaat goed voelbaar.

Toch is dit niet alleen een verdrietig verhaal; integendeel! De stoere verhalen van opa zijn spannend en erg leuk om te lezen. Daarnaast geeft opa wijze levenslessen en helpt hij de tobberige Sammie als hij gepest wordt of moeite heeft met de nieuwe vriend van zijn moeder.

Daar heb ik later nog vaak aan gedacht: dat opa zei – volgens mij zei hij dat echt – dat niet-leuke dingen toch mooi kunnen zijn, omdat ze bij het leven horen. (blz. 108)

Sammie en opa is een prachtig boek over familie, afscheid en fantasie.

Lestips

Dit boek was een van de kerntitels van de Kinderboekenweek 2016. Het is een goed voorleesboek: korte hoofdstukken, geschikt voor zowel jongens als meisjes en vol met emotie en stoere verhalen. Kinderen zullen zich prima kunnen inleven in de hoofdpersoon. Bereid je als je gaat voorlezen wel even voor en lees het boek eerst zelf – ik kreeg zelf bij sommige passages echt een brok in mijn keel!

Verhalen vertellen

Om het boek te promoten kun je kiezen uit twee fragmenten; afhankelijk van waar je de nadruk op wilt leggen. Het eerste fragment vertelt over de opa van Sammie en een van zijn stoere zeemansverhalen.

Ik gooi mijn (…) en gedronken vandaag?’ (blz. 10 t/m 15)

Dit fragment past dus ook in een project over verhalen vertellen. Heeft een kind uit de klas ook een opa of oma die zo goed kan vertellen? Nodig hem of haar dan eens uit in de klas!

Toerist spelen

Een ander leuk fragment is het volgende. Hierin gaat opa met Sammie op pad met de trein. Ze doen net alsof Nederland het buitenland is en ze spreken de hele dag in een vreemde taal. Het fragment benadrukt de avontuurlijke kant van de opa van Sammie.

‘Ik heb een idee (…) Sahara. Alles kan. (blz. 17 t/m 21)

Je kunt dit fragment prima gebruiken als introductie voor leuke activiteiten! Onderstaande activiteiten schreef ik voor de Kinderboekenweek 2016, maar ze zijn natuurlijk ook prima te gebruiken in een project over vakantie.

Activiteit: Ga met de klas op excursie in de wijk en doe alsof jullie toeristen zijn. Geef uitleg over wat je ziet in een zelfbedachte taal of in het Engels. De kinderen spelen het spel natuurlijk mee, door vragen te stellen – ook in een andere taal. Helemaal leuk is het als er digitale camera’s zijn om foto’s mee te maken. Terug in de klas bespreek je wat is opgevallen – dat kan natuurlijk wel weer in het Nederlands!
Mocht het lastig zijn om met de hele klas op pad te gaan, dan kun je dit ‘spel’ ook in de klas spelen. Spreek met z’n allen een lesuur lang in een andere taal en kijk of jullie elkaar begrijpen.

Activiteit 2: Hebben de kinderen ook een avontuurlijke opa of oma? Laat ze een opstel schrijven over een uitstapje dat ze met hun grootouder(s) hebben ondernomen. Kinderen die geen grootouders meer hebben of grootouders die niet meer zo actief zijn, mogen iets schrijven over een uitstapje met hun ouders of ander familielid.

Leuk om te weten is dat de schrijfster de opa van Sammie deels heeft gebaseerd op haar eigen avontuurlijke opa. In twee interviews vertelt Enne Koens over haar opa: in het tijdschrift Lezen (nummer 3, 2016) en op de site van Leesplein.

Omgaan met pesten

Sammie heeft rood haar en wordt daarmee gepest. Eén hoofdstuk gaat hier specifiek over. Opa maakt het niet mooier dan het is: hij vertelt dat grote mensen elkaar ook nog steeds pesten en dat het bij het leven hoort. En dat je er daarom maar beter mee kunt leren omgaan.

Even later staat (…) jij en ik.’ (blz. 78 t/m 83)

Uitgeverij Moon, 2013