De vlucht van Omid

door Lysette van Geel

De Iraanse Omid moet op zijn tiende naar Nederland vluchten. Hij heeft een leverziekte die in zijn geboorteland niet goed behandeld kan worden. Hij laat vrienden, konijn en zelfs zijn vader achter. Met goede moed gaat Omid het avontuur aan, maar al snel blijkt dat het een gevaarlijke reis wordt. Tijdens de vlucht mag Omid met niemand praten en wordt hij in een overvolle vrachtwagen gezet. Zal het hem lukken om veilig in Nederland aan te komen?

Recensie

Dit boek vertelt over de waargebeurde vlucht van Omid Aghondi, van Iran naar Nederland. Lysette van Geel, naast schrijfster ook verslaggeefster en presentatrice van het Jeugdjournaal, hoorde het verhaal van Omid en nam contact met hem op. Op 32-jarige leeftijd vertelde hij haar zijn verhaal. En dat merk je in het boek: het zijn échte ervaringen; herinneringen van een 10-jarige.

Het verhaal begint met een omschrijving van het leven van Omid in Iran. Het is interessant om te lezen hoe anders het leven daar is dan in Nederland. Het maakt duidelijk hoe groot de cultuurschok moet zijn voor mensen die uit die regio naar ons land komen. Omid weet ook niet wat hem allemaal overkomt: de reis naar Nederland komt voor hem als een complete verrassing. Hieraan merk je goed dat het verhaal door zijn ogen wordt verteld: je komt tussen de regels wel iets te weten over de reden van de vlucht en de moeilijkheden die erdoor kunnen ontstaan, maar net als voor Omid, blijft het voor de lezer enigszins onduidelijk hoe groot de dreiging nu precies is.

Het gaat in dit boek vooral om de ervaring van het vluchten: hoe het is voor een vluchteling om zo’n reis te maken. In eerste instantie lijkt het allemaal nog niet zo erg: Omid, zijn moeder, zussen en twee vrienden van zijn vader reizen met het vliegtuig naar Rusland. Ze komen aan in Moskou en het lijkt wel vakantie! Van daaruit gaan ze echter – na een vrij lange tijd – door met de trein naar Minsk. En dan begint de echte ellende: samen met een heleboel andere vluchtelingen worden ze achterin een vrachtwagen gepropt en naar Duitsland vervoerd. Als ze vervolgens in Nederland op het tochtige station van Sneek aankomen, begrijp je wel hoe angstig zo’n ervaring moet zijn. Vooral het besef dat Omid zijn oma en vader misschien wel nooit meer zal zien, is aangrijpend.

Dit is dan ook precies wat Omid met het vertellen van zijn verhaal voor ogen had: hij wil kinderen laten voelen hoe het is om als kind alles achter je te laten en naar een land te vluchten waar je niemand kent. In het nawoord is te lezen dat hij gelukkig zijn vader nog wel heeft gezien. Ook verder lopen de gebeurtenissen in het verhaal relatief goed af. Daardoor is dit boek wat minder heftig dan bijvoorbeeld het soortgelijke boek Een helse tocht. Desondanks is het een ontroerend en boeiend verhaal, dat veel kinderen aan het denken zal zetten over vluchtelingen en hun ervaringen.

Lestips

Het boek is op verschillende manieren te gebruiken in de les. Het mooiste zou zijn om het hele boek voor te lezen: zo is het natuurlijk ook bedoeld – om kinderen het volledige verhaal van een vluchteling te vertellen: zijn achtergrond (deel I in het boek); de vlucht zelf (deel II) en de eerste jaren in Nederland (deel III).

Je kunt er echter ook voor kiezen om fragmenten uit het boek te gebruiken.

Iran

Het volgende fragment vond ik bijzonder interessant: het vertelt over een schooldag in Iran. Natuurlijk wel met de kanttekening dat dit een ervaring is van Omid van 22 jaar geleden… Ik weet niet of dit nog steeds zo gebeurt! Maar ik weet wel dat dit 22 jaar geleden in Nederland zeker níet zo ging. Twintig pagina’s huiswerk betekent dat de leerkracht nog áárdig is! Misschien beseffen de kinderen in je klas door dit fragment dat ze het in Nederland helemaal zo slecht niet hebben…

‘Omid, kijk naar (…) het schoolbord schoon. (blz. 33 t/m 36)

Vluchten

In het volgende fragment legt de vader van Omid heel kort uit waarom de familie stiekem naar Nederland moet gaan en hijzelf niet mee kan:

‘Papa, waarom moeten (…) vandaag goed gebruiken. (blz. 55-56)

De korte hoofdstukken Vrachtwagen en Ons geheim vertellen hoe Omid en zijn familie in de vrachtwagen werden gepropt – het maakt direct duidelijk hoe onmenselijk deze omstandigheden waren. Zoals Omid zelf zegt (in het hieronder genoemde krantenartikel): “Je voelt je net vee.” Het fragment is ook heel geschikt voor boekpromotie.

Het kraakte zachtjes (…) heel lang volhouden. (blz. 90 t/m 94)

Asielzoekers

Hoewel Omid nog niet zeker wist of hij in Nederland mocht blijven, moest hij toch naar school. Hij verbleef met zijn moeder en zussen op een boot – een drijvend asielzoekerscentrum – in Sneek. Daar viel hij nogal op, als donkere buitenlander tussen de blonde Friezen. Het volgende fragment vertelt over zijn eerste schooldag. Koos was de begeleider in het asielzoekerscentrum; Ati en Arezoo zijn zijn zussen.

De meester tikte (…) van het zweet. (blz. 129 t/m 132)

Bovenstaand fragment is zeker waardevol als je een nieuw kind in de klas erbij krijgt. Wat kan de klas doen als er een nieuwkomer in de groep bijkomt? Julius in het verhaal zorgde ervoor dat Omid zich welkom voelde in de klas. Bespreek eens met je leerlingen hoe hij dat deed.

In het artikel Op de vlucht van Teheran naar Groningen, in het Dagblad van het Noorden, is het verhaal achter het boek nog eens te lezen.

Lees ook:

Meer boeken over vluchtelingen uit Iran:

Uitgeverij Moon, 2017