Het wonder van jou en je biljoenen bewoners

door Floor Rieder, Jan Paul Schutten

Wist je dat je uit zo’n 206 botten, 86 miljard hersencellen en zo’n 20 biljoen andere cellen bestaat? En dat je daarbij ook nog eens biljoenen bacteriën in en op je lijf hebt die je gezond en fit houden?

Dit boek gaat over je lichaam. Over cellen in je lijf die nog spectaculairder in elkaar zitten dan de ruimteschepen van Star Wars. Over stofjes in je hoofd die er zelfs voor kunnen zorgen dat je je kamer wilt opruimen. Over hoe je slimmer eet, lekkerder slaapt en sterkere spieren krijgt. Maar ook over hoe je ontstaan bent, over virussen die vergelijkbaar zijn met ninja-robots en over waarom roken eigenlijk heel zielig is.

Kortom, dit boek gaat over het interessantste onderwerp ooit: over jou.

Recensie

Iemand die bedenkt dat je virussen wel een beetje kunt vergelijken met ninja-robots, scoort punten. Maar dat is lang niet de enige opmerkelijke vergelijking in dit boek. Weet jij waarom pubers vaker op de eerste hulp terechtkomen dan bibliothecarissen (blz. 47)? Of waarom het hart van een muis ratelt als een mitrailleur (blz. 81)? Dit boek zit vol met stellingen waar je ontzettend nieuwsgierig van wordt. En dat niet alleen: Jan Paul Schutten spreekt de lezer als verteller continu aan en motiveert je om verder te lezen:

Nu snap je al een beetje waarom je bijzonder bent. Maar na het volgende hoofdstuk val je pas echt van je stoel van verbazing… (blz. 17)

Nou is dit maar een klein onschuldig voorbeeld; er zijn veel ergere voorbeelden. Daar lees je verderop meer over. (blz. 49)

Doe eens gek. Ja echt, doe maar. Maak eens heel snel allerlei rare bewegingen. En nog een paar. Ik wacht wel even. (blz. 136)

Hoewel dit een non-fictieboek is (feiten!), waarvan je echt vreselijk veel leert, klinken de vele tussenkopjes erg onzinnig en grappig. ‘Waarom je kunt denken dat het hoofd van je vrouw een hoed is.’ (blz. 52), ‘Waarom je jezelf tegenkomt in de stofzuiger.’ (blz. 116), ‘Waarom je kwallen nooit gewichten ziet heffen.’ (blz. 136)… en ga zo maar door. De uitleg die volgt, is echter volkomen wetenschappelijk onderlegd. Dat zorgt voor verwondering en creëert een enorme honger naar kennis. Meer interessante feitjes! Kom maar op!

Niet zo vreemd, want zoals Schutten al direct in de (ijzersterke) eerste alinea opmerkt:

Maar gelukkig is er nu ook dit boek. Het boek met het beste onderwerp ooit, want het gaat over… jou. (blz. 12)

Hoe kun je daar nou niet iets over willen weten? Met dit boek krijg je ieder kind dus wel aan het lezen, zou je denken.. toch? Nou… misschien hebben ze in eerste instantie een zetje nodig, want het boek is wel vrij lijvig. 155 pagina’s kennis is best beangstigend voor sommige kinderen. Hoewel het boek vol staat met fantastische illustraties van Floor Rieder – humoristisch, beeldend en kunstwerkjes op zich – overheerst de tekst.

Pas als je gaat lezen, merk je hoe gemakkelijk dit gaat. Schutten schrijft alsof hij vertelt; het boek leest dan ook alsof iemand tegen je aan het praten is en daarbij legt hij alles echt heel goed uit. Stap voor stap neemt hij je mee door het menselijk lichaam, waarbij werkelijk álles aan bod komt. Het boek is opgedeeld in 10 delen en elk deel bestaat uit een aantal hoofdstukken, die steeds twee pagina’s beslaan. Elk hoofdstuk bestaat uit een aantal stellingen.

Een voorbeeld:
DEEL 4: Hoor, wat klopt daar
IN HET KASTEEL VAN GRAAF DRACULA (Enig idee waar dit over gaat?! Even goed nadenken!)
– Waarom elke bloedcel een regelrechte held is
– Waarom er beter bloed door je lijf kan stromen dan bessensap
– Waarom een bloedcel weleens moe wordt
(blz. 72/73)

Door deze opbouw is het dus ook helemaal niet nodig om dit boek van A tot Z in één keer door te lezen (hoewel dat eigenlijk bijna vanzelf gaat…); je kunt prima een onderwerp naar keuze opzoeken en daar iets over lezen. Het register achterin het boek maakt heel overzichtelijk waar dit boek allemaal over gaat. Voor kinderen is dat register echter helemaal niet zo interessant. Er is waarschijnlijk geen kind dat denkt: ha, laat ik eens iets gaan lezen over receptoreiwitten of endorfine. Maar als ze het boek eenmaal gelezen hebben, zullen ze waarschijnlijk wel denken: ‘Wow! Wat is wetenschap cool!’ (Ook al zijn wetenschappers aanstellers, zoals je kunt lezen in het eerste hoofdstuk).

Als je het boek uit hebt, weet je in ieder geval echt alles over het menselijk lichaam. Maar wat je van dit boek zeker ook leert: hoe leuk lezen kan zijn!

Lestips

Dit boek hoort thuis in elke schoolbibliotheek. En het zou zonde zijn om het alleen uit de kast te halen in een project of les over het menselijk lichaam. De schrijfstijl is zo prikkelend en enthousiasmerend, dat dit boek ook zorgt voor veel leesplezier. Lekker uit voorlezen dus (weer eens heel iets anders dan een fictief verhaal!) en dan vragen wie er ook in wil lezen.

Welk hoofdstuk je eruit pikt voor het voorlezen van een fragment, maakt eigenlijk niet uit. Je kunt bij het begin beginnen (ik kreeg meteen zin om verder te lezen!), maar hoofdstuk 2 (De race van je leven) is ook een aanrader. Een andere goede optie is het volgende fragment. Dit maakt heel duidelijk hoe Jan Paul Schutten enorm ingewikkelde materie beeldend en begrijpelijk kan uitleggen:

Maar goed, ik (…) vensterbank heeft staan. (blz. 23/24)

Maar je kunt het fragment natuurlijk ook aanpassen aan het moment.

* Zo is tijdens een griepepidemie het hoofdstuk ALARMALARMALARMALARMALARMALARM!!! (blz. 28) een topper.

* Wil je kinderen meegeven dat ze niet moeten gaan roken? Lees dan de stelling Waarom roken eerder zielig dan stoer is voor (blz. 91). Vooral de ‘lijst met voordelen’ is ontzettend grappig (en wáár!).

* Wat ook een heel sterk geschreven stuk is, is het stukje over racisme: Waarom racisme zo dom is (blz. 115)

Tja.. het gaat te ver om alle onderwerpen en geweldige fragmenten op te noemen waar je dit boek voor kunt gebruiken in de klas.

Daarom een korte opsomming van de hoofdthema’s:

• geboorte & seksualiteit
• puberteit & hormonen
• anatomie (spieren, hersenen, organen etc.)
• moleculen & atomen
• bacteriën, ziektekiemen & virussen
• vroeger onderzoek aan menselijk lichaam (Vesalius)

Dit boek is perfect te gebruiken om verdieping te geven aan je lessen over bovenstaande onderwerpen!

Lees ook:

Het wonder van jou en je biljoenen bewoners is de opvolger van Het raadsel van alles wat leeft en de stinksokken van Jos Grootjes uit Driel. Afgezien van ‘de prijs voor het boek met de langste titel’ (niet echt) won dit boek in 2014 de Gouden Griffel (wel echt). Illustrator Floor Rieder won voor ditzelfde boek bovendien de Gouden Penseel.

Het raadsel van alles wat leeft gaat over de evolutie en alles wat daarbij hoort. Als je het nog niet kent… lezen!

Uitgeverij Gottmer, 2015