Jona woont met haar familie in Sterrenlicht: een van de enorme flats in Radovar. De inwoners van deze stad zijn in de greep van de ‘familiescore’. Wie hard werkt, verdient veel punten en klimt snel op. Maar wie niet in het systeem past of protesteert, kan diep vallen en Ondergronder worden – of zelfs in een Onderwijk eindigen.
Jona voelt zich gevangen in de stad. Alleen in de uithoeken van Sterrenlicht kan ze even ontsnappen aan het systeem. Zalman, de vreemde klusjesman van het gebouw, lijkt de enige die haar begrijpt. Alles verandert als Jona de geheimzinnige Kilian tegenkomt. Hij laat haar de inktzwarte kanten van de stad zien. Samen met hem en een groepje Ondergronders gaat ze in verzet, ook al brengt ze daarmee zichzelf en haar familie in groot gevaar.
Recensie
De duistere voorkant van dit boek geeft goed de onheilspellende sfeer van dit verhaal weer: in de stad Radovar, in het land Radovia, heerst een verschrikkelijke dictatuur, waar mensen in het systeem worden geperst door een ingenieus puntensysteem. De verdieping waar je woont, bepaalt wie je bent en welke privileges je krijgt. Doe je je werk goed, halen de kinderen goede cijfers op school en zet je je extra in voor de maatschappij? Dan mag je verhuizen – omhoog op de ladder, omhoog in de flat. Doe je echter iets verkeerd, dan krijg je minpunten en zo kun je dus – letterlijk – in het afvoerputje van de maatschappij terechtkomen.
Jona wordt gek in de flat: je mag er niet uit; het hele leven speelt zich af binnen het gebouw. Mensen die onder de grond wonen, kunnen niet eens naar buiten kijken. De angst om Ondergronder te worden is groot. Die angst zorgt ervoor dat iedereen zich houdt aan het puntensysteem en dat is tevens de kracht van dit verhaal: bij het kleinste beetje verzet, merk je dat de mensen dit zelf tegenwerken.
Je kunt mensen niet zomaar beroven van hun enige houvast. Als ze als nieuweling de stad binnenkomen, hebben ze vaak niets meer. Radovar geeft ze niet veel, maar wel de kans om te groeien en klimmen. (blz. 105)
Marloes Morshuis beschrijft het ‘gevangenschap’ in het puntensysteem zo goed, dat je je ook als lezer af en toe afvraagt hoe hier ooit nog verandering in kan gaan komen. Er zitten echter een aantal interessante en geloofwaardige wendingen in het verhaal, die de spanning flink opvoeren en het verhaal heel boeiend maken. Het verhaal over Jona, Kilian, Zalman en hun verzet tegen president Starkin is erg spannend, maar de wetenschap dat er in China momenteel een gelijksoortig sociaal puntensysteem wordt ingevoerd, maakt het boek pas écht interessant en zelfs behoorlijk griezelig. Het verhaal geeft een goed inzicht in hoe maatschappelijke systemen werken, al zullen het vooral middelbare scholieren en volwassenen zijn, die deze link leggen.
Voor basisschoolkinderen is dit echter ook een bijzonder boek, al is het door de omvang (300 blz), pittige woordenschat en complexiteit vooral een boek voor de goede lezers. Een mooi boek voor groep 8 (en lang daarna), dat je met zijn stevige maatschappijkritische inslag flink aan het denken zet!
Lestips
Dit fascinerende verhaal wordt eigenlijk nóg intrigerender als je voorafgaand aan het lezen informatie verzamelt over het puntensysteem in China. Zo ontdekt Ruben Terlou in de laatste aflevering van de documentaire ‘Door het hart van China’ dat Chinezen strafpunten kunnen krijgen voor overtredingen, waardoor hun bepaalde privileges worden ontzegd. Heftig.
Ook de NOS kwam met een item over dit onderwerp, inclusief bijbehorende game.
Door de kennis van de gebeurtenissen in China krijgt dit boek extra diepgang en betekenis, maar natuurlijk is het ook zonder deze kennis al interessant.
Lees bijvoorbeeld maar eens onderstaand fragment voor in de klas. Ik denk dat kinderen al heel goed voelen hoe beklemmend de situatie is waarin Jona zich bevindt. Als je vervolgens vertelt dat zij in dit boek in verzet gaat tegen het systeem, zullen er best wel kinderen zijn die het boek willen lezen!
39.187. De cijfers (…) ‘Kunnen we gaan?’ (blz. 12 t/m 17)
Het boek bevat voldoende spanning om ook interessant te zijn als voorleesboek! Bovendien kun je dan direct de situaties in het verhaal met de klas bespreken, waardoor het waarschijnlijk nog meer gaat leven. Dit is typisch een boek waar in de pauzes nog even over wordt nagepraat door de kinderen: het boek neemt je in zijn greep en laat je niet meer los! Het boek bestaat uit 45 hoofdstukken, van soms slechts enkele bladzijden. Ideaal voor een voorleeskwartiertje dus.
Schrijver in de klas
Het is ook heel interessant om Marloes Morshuis zelf uit te nodigen in de klas, om haar te laten vertellen hoe zij tot dit boek is gekomen. Tijdens een schrijversbezoek raken leerlingen meestal dusdanig gemotiveerd dat ze álle boeken van een schrijver willen lezen! Zeker bij dit boek is het dus mooi om het te linken aan de actualiteit en als je dit zelf lastig vindt, kan Morshuis het voor je doen! Meer informatie hierover vind je op de website van De Schrijverscentrale.
Uitgeverij Lemniscaat, 2018
Bekijk bij bol:Onderwerpen: 2018, Bestuur, Dictatuur, Familie, Onderdrukking, Politiek, Tip van Mila, Toekomst, Verzet, Vluchtelingen & vrijheid