De ridders van de ronde keukentafel

door Mark Tijsmans

In het land Brittannië trekt koning Uther ten strijde tegen de Saksen. De kinderen worden in veiligheid gebracht in het afgelegen kasteel Camelot. De achterhoede van het koninklijke leger zal weldra komen om hen te beschermen.

Maar de soldaten komen niet. De oude tovenaar Merlijn, de enige volwassene (zeg gerust bejaarde) op het kasteel, heeft het veel te druk om de leiding op zich te nemen. En dus moeten de kinderen zelf een leider kiezen…

Het verhaal van koning Arthur, al is hij in dit boek nog maar een prins, is een van de beroemdste verhalen ter wereld. Eeuwenoud, reeds honderden malen verteld. Telkens weer opnieuw, telkens weer verschillend en altijd weer een beetje anders. Maar ook in dit boek lees je over Gwynevere, Lancelot, Tristan, Isolde, Arthur en nog zo vele anderen.

Cover uit 2010.

Eerste druk: 2010. Dit boek is in 2018 heruitgegeven ter ere van de musical die van het boek gemaakt is.

Recensie

Als je denkt dat je door het lezen van dit boek de legende van Koning Arthur leert kennen, kom je bedrogen uit. Mark Tijsmans heeft zich duidelijk laten inspireren door de legende, maar in dit boek is het verhaal wel héél anders. Waarschijnlijk is het boek dan ook leuker als je de legende al kent. Je zult dan namelijk allerlei personages en gebeurtenissen herkennen en tevens wordt dan direct duidelijk dat de titel van het boek ook niet zomaar uit de lucht komt vallen. De meest duidelijke (en ietwat flauwe) verwijzing naar de legende is dat Arthur het zwaard uit de steen trekt. Al is die steen in dit boek een hoop stront. Juist. Dat niveau.

De humor van Mark Tijsmans moet je liggen en zeker in zijn laatste boeken slaat de weegschaal (te) vaak door naar wel érg flauwe onderbroekenlol. Dit boek heeft hij echter al geschreven in 2010 en is duidelijk serieuzer van toon dan zijn nieuwste boeken. Tijsmans heeft grotendeels een goede balans weten te vinden tussen een serieus verhaal en goede grappen.

Londen, dat niet alleen de politieke maar ook de culturele hoofdstad was, was the place to be. Dat is Engels voor ‘de plek waar je moet zijn’. Jullie verstaan dat misschien nog niet, maar in Brittannië spraken ze Engels, dus in hun geval waren die paar Engelse woorden niet zo’n probleem. (blz. 8)

Toch is het boek qua emoties soms wat onevenwichtig. Op de achterkant van het boek staat geschreven dat het boek je vaak aan het lachen maakt, dat het soms ernstig is en ‘hier en daar ook een beetje droevig’. Dat is wel een heel grote understatement. Het verhaal is af en toe echt heel aangrijpend en ook behoorlijk heftig. De overgang van flauwe grappen naar zoiets ernstigs en weer terug, vraagt nogal wat van de lezer. Misschien werkt dit in het theater of op televisie goed (Tijsmans is zelf een ervaren acteur), maar in een boek is de omschakeling wel erg groot.

De eerste helft van het 444 pagina’s tellende boek gaat over de gang van zaken op het kasteel Camelot, waar alle kinderen van de Britse strijders zich verzameld hebben. Arthur wordt de leider nadat hij een zwaard uit ‘de hoop’ trekt en iedereen zoekt zijn plekje in de rangorde. Het is mooi om te zien dat Arthur zich daarbij niets aantrekt van rangen en standen. Vele bekende namen komen voorbij: Gwynevere, Merlijn, Tristan, Isolde, Gallahad en Gawain… Ook Lancelot doet zijn intrede en wordt de beste vriend van Arthur. Met z’n allen stellen ze de wetten op van de ridders van de ronde keukentafel. Keukentafel ja, want ze krijgen de grote tafel de keuken niet uit.

Het boek kenmerkt zich door uitvoerige, humoristische dialogen en in eerste instantie een heel traag tempo van de gebeurtenissen. Het boek leest weliswaar heel gemakkelijk, maar vraagt door het lage tempo wel wat doorzettingsvermogen. Pas in het tweede deel komt er spanning in het verhaal. Er ontstaat rivaliteit en jaloezie en Mordred, de halfbroer van Arthur, doet zijn intrede. Vanaf dat moment gaat er van alles fout. Als Parcival, nóg een halfbroer van Arthur, vervolgens in het verhaal opduikt, neemt het verhaal weer een nieuwe wending. Het zorgt er vanaf dat moment zeker voor dat je dit bijzondere verhaal tot de laatste bladzijde zal willen uitlezen.

Lestips

Wat heel sterk is aan het verhaal, is dat er veel aandacht is voor gelijkheid tussen mensen. Arthur is niet onder de indruk van rangen en standen en beoordeelt iedereen naar zijn persoonlijkheid. Ook komt het verschil tussen meisjes en jongens in dit boek regelmatig ter sprake – in de riddertijd waren zij immers nogal ongelijkwaardig. In dit verhaal zeker niet!

In het volgende fragment komt dit goed naar voren: de kinderen moeten een leider kiezen. Het fragment zit vol vooroordelen en kleine grapjes.

Het was lang (…) om zijn mond. (blz. 78 t/m 86)

Het fragment eindigt met een verwijzing naar ‘de hoop’. Hiermee wordt dus de mesthoop bedoeld waaruit Arthur uiteindelijk het zwaard trekt. Eigenlijk gaat het fragment een eindje verderop in het verhaal verder: de kinderen gaan proberen het zwaard uit de hoop te trekken. Ook nu spelen rangen en standen weer een grote rol.

‘Ziedaar…’ ‘De hoop (…) weer niet lukt.’ (blz. 91 t/m 97)

Bovenstaande fragmenten kun je ook prima gebruiken als boekpromotie. Het geeft immers vrij goed weer waar het boek over gaat.

Als je echter een iets korter fragment wilt voorlezen, kun je ook kiezen voor het volgende stuk: daarin lukt het Arthur om het zwaard uit de mesthoop te trekken en wordt hij de leider van de kinderen in het kasteel. Lees voordat je dit fragment voorleest eerst het zwartgedrukte stuk tekst op de achterflap voor.

Gawain stond aan (…) van de omstanders. (blz. 107 t/m 110)

Musical

Zoals gezegd, is van dit boek een musical gemaakt, waarin Mark Tijsmans zelf Merlijn speelt.

Uit bovenstaand filmpje blijkt al dat je het verhaal niet ál te serieus moet nemen. Er zijn daarnaast diverse filmpjes gemaakt van ‘achter de schermen’ waardoor je een beter gevoel krijgt van het type humor en de intentie waarmee Tijsmans dit geschreven heeft. Het eerste filmpje zie je hier; de rest kun je gemakkelijk vinden op YouTube.

Dyslexie-uitgave

Van het boek is door uitgeverij Zwijsen overigens een sterk ingekorte dyslexie-variant gemaakt, met korte zinnen en een aangepaste namen (Arthur wordt bijvoorbeeld Artuur). Je kunt hier een inkijkexemplaar bekijken. Veel van de grappen en grollen zijn er door de verkorting wel uitgehaald.

Uitgeverij Van Halewyck, 2018