Boreas en de vijftien vrienden - Leesbevordering in de klas

Boreas en de vijftien vrienden Boreas en zijn ouders zijn al ruim 600 dagen met hun zeilboot onderweg. In dit deel reist hij van Hawaii naar… huis! Hij beleeft onderweg weer allerlei spannende avonturen en ontmoet weer nieuwe vrienden. Kirsten bijvoorbeeld, die meezeilt van Hawaii naar Tahiti en samen met hem Polynesisch navigeren invoert aan boord. Onderweg schrikken ze van al het plastic dat ze tegenkomen. Boreas is vastbesloten daar iets aan te doen – met al zijn vrienden! Terwijl hij verder zeilt via Nieuw-Zeeland, Australië, Bali, Madagaskar en Zuid-Afrika bedenkt hij hoe hij alle mensen die hij ontmoet heeft tijdens zijn reis, in kan zetten om iets tegen de plastic soep te doen. Maar zijn het nog wel zijn vrienden nu hij ze al zo lang niet hebt gezien…?

Dit is het vierde en laatste deel in de serie over de wereldreis van Boreas. Op zich is het boek zelfstandig te lezen, maar dan mis je wel veel voorkennis (over het zeilen; over de mensen die hij ontmoet heeft). Om de hele wereldreis mee te beleven, moet je de andere delen – in de juiste volgorde – ook lezen: Boreas en de zeven zeeën, Boreas en de duizend eilanden, Boreas en de vier windstreken.

Recensie

Nadat Boreas in drie eerdere delen al de halve wereld over is gezeild, is hij terechtgekomen op Hawaii, waar dit boek begint. Sterker nog: op de eerste bladzijde is te lezen dat hij maar liefst een half jaar op Hawaii is gebleven en het boek begint op de dag voor vertrek. De reis in dit boek is beduidend langer dan in de voorgaande delen: vanuit Hawaii zeilt hij in één boek de andere helft van de wereld over! Jammer… waarom wordt de serie ineens zo snel afgerond?

Ook de keuze voor de titel is wat vreemd. Waarom wordt er zo de nadruk gelegd op de vrienden van Boreas? Zou dat geweest zijn vanwege de Kinderboekenweek 2018 met het thema vriendschap – zodat het boek er goed bij zou passen? In het boek spelen de vrienden van Boreas helemaal niet zo’n grote rol als de titel doet vermoeden. Een titel als ‘Boreas en 923 dagen onderweg’ had meer tot de verbeelding gesproken, want jee… stel je eens voor: ruim 2,5 jaar op reis! Dát is wel iets waar je over wilt lezen!

Tijdens die lange reis beleeft Boreas net als in het voorgaande deel weer vrij extreme avonturen. Van een reddingsoperatie door de Flying Doctors tot een heuse vulkaanuitbarsting! Er wordt verder geschreven over zielige kangoeroes in Australië, over zielige buffels op Bali en diverse malen over de enorme plastic soep. Onderwerpen die op zichzelf staand heel boeiend zijn, maar zo kort op elkaar komt het wel wat gekunsteld over. Daarbij komt dat bepaalde keuzes in dit boek lastig zijn te begrijpen: na twee jaar varen zijn ze in Nieuw-Zeeland en gaat Boreas’ vader niet van boord vanwege een kip. In Australië blijft zijn moeder aan boord. ‘Geeft niks, zegt ze. Ze heeft een deadline.’ (blz. 95) Geeft niks?! Zou je echt zo murw worden van het reizen dat zo’n land je niet meer boeit? Het zou interessant zijn geweest om daarover te lezen.

Natuurlijk is het wel goed dat in dit boek de plastic soep ter sprake komt. Boreas ziet het met zijn eigen ogen en iedereen die foto’s van Balinese stranden heeft gezien, snapt direct hoe serieus en ernstig de situatie is. Toch had zijn plan van de ‘Strijders tegen plastic’ nog wel iets beter uitgewerkt kunnen worden. Nu schakelt hij al zijn vrienden in om de vervuiling te stoppen: hij vraagt of ze hem willen helpen. Maar waarmee dan precies? Hoe dan??

Iets over de helft van het boek komt het verhaal weer helemaal in de juiste flow terecht: dan draait het verhaal echt weer om het zeilen en wordt de lezer net als in de eerdere delen zo het verhaal ingezogen – mee de oceaan op!

De boot duikt met haar punt de ene na de andere golf in. Golven breken over het dek en rollen bruisend over de gangboorden de kuip in. Bij iedere golf sta ik tot halverwege mijn knieën in het water tot de zelflozers in de bodem van de kuip het water weer opgeslurpt hebben en terug de zee in spugen. De wind trekt mijn natte haren alle kanten op. Ondanks de buiskap die we over de kajuit hebben geïnstalleerd, striemt de regen in mijn gezicht. En het is heerlijk! (blz. 159)

En dan wordt het verhaal pas echt interessant, want Boreas mag alleen gaan zeilen. Net als zeilmeisje Laura (die ook in het boek genoemd wordt) zeilt hij in het laatste deel van het boek in zijn eentje over de oceaan. Dát is pas echt een avontuur. Hoe geweldig is het om over een jongen van veertien te lezen, die alleen op reis is?! Wat een tot de verbeelding sprekend rolmodel voor jonge lezers! Zo sluit dit laatste deel van de serie op een heel mooie manier af. Het laat je achter met een hoofd vol dromen over reizen die jij als lezer hopelijk nog zal kunnen gaan maken!

Lestips

Er gebeurt weer vanalles in dit boek! Toch springt er één stuk wel bovenuit qua spanning en dat is als Boreas en zijn ouders te maken krijgen met piraten. Eigentijdse, echte piraten!

Op het moment dat dit gebeurt, is Boreas aan het skypen met zijn vriend Cap.

Cap vrolijkt me (…) orde. Denk ik. (blz. 139 t/m 142)

Je kunt bovenstaand fragment gebruiken om het boek te promoten, maar vertel er dan wel bij dat er nog drie delen zijn. Dit is slechts een van de vele avonturen op zee die Boreas meemaakt. Mocht dit kinderen aanspreken, raad ze dan aan om bij het begin (Boreas en de zeven zeeën) te beginnen!

Door de diverse plaatsen die Boreas aandoet, zijn er bovendien tal van fragmenten die je kunt gebruiken om je wereldoriëntatielessen mee te verrijken. Je kunt stukken voorlezen om informatie over te brengen, maar je kunt de fragmenten ook gebruiken om je lessen te verlevendigen.

Australië en de Flying Doctors

In Australië gaat Boreas kamperen met zijn vader en twee (nieuw verworven) vrienden in de outback. Vlak voor de zon opkomt, besluiten ze de omgeving te gaan verkennen en beleven ze een spannend avontuur, met een kangoeroe die verstrikt is geraakt in het prikkeldraad (foto op blz. 114).

‘Noord, oost, zuid (…) van de grond. (blz. 112)

Bali (Indonesië)

Een grappig fragment over de Indonesische cultuur: Boreas rijdt met een aantal kinderen die hij op het strand heeft ontmoet mee de berg op… op een brommer! Met z’n vijven!

Op het erf (…) op een brommer. (blz. 120 t/m 122)

Opvallend zijn ook de bijzondere namen in dit fragment: Mahalo, Kleine Banaan, Saté Ajam, Ketut… Het is goed om vóór het voorlezen te vertellen dat Mahalo de kip van Boreas is (zijn huisdier eigenlijk). Mahalo is een Hawaïaans woord en betekent ‘dank je wel’. Ook de andere namen worden uitgelegd in het boek. Kijk hiervoor op blz. 118.

Iets verderop in het verhaal komt de vulkaan tot leven. Om een les over een vulkaanuitbarsting te ondersteunen met een fictief verhaal, is het volgende fragment zeer geschikt:

Dan trilt de (…) modder en as. (blz. 126 t/m 129)

Overigens komt de vulkaan in dit boek niet écht tot uitbarsten, maar blijft het beperkt tot rook en stoom.

Op de Indische Oceaan

Het eerder genoemde fragment over piraten vindt plaats op de Indische Oceaan. Daar zwerven blijkbaar veel piraten rond, vooral in de richting van het Suezkanaal. Even googelen laat zien dat er inderdaad veel piraten uit Somalië zijn. Hoe piraten worden bestreden, wordt uitgelegd in dit Klokhuis-filmpje.

Verder vertelt Boreas ook nog iets over Kersteiland (blz. 130) en de Cocoseilanden (blz. 133) , die ze onderweg tegenkomen.

Madagaskar

Op ontdekkingstocht op het eiland Madagaskar komt Boreas de gekste dieren tegen:

ik heb ooit (…) die vinger uit. (blz. 154 t/m 157)

Polynesisch navigeren

Navigatie, kaartlezen, ontdekkingsreizen… al deze onderwerpen komen voorbij in het basisschoolcurriculum. Daar past dit boek ook erg goed bij, want Boreas heeft zich samen met zijn vriendin Kirsten verdiept in het Polynesisch navigeren: navigeren zonder hulpmiddelen. In het boek wordt uitgelegd hoe dat werkt(e). Je kunt er een kort stuk over voorlezen, waarin Boreas deze uitleg geeft of een wat langer, verhalend fragment:

Heel vroeger was (…) de binnenste ring!): (blz. 40 t/m 43 – alleen uitleg)

‘Hij past!’ roep (…) de binnenste ring!): (blz. 33 t/m 43 – met verhaal)

Plastic soep

Hoe erg het gesteld is met de plastic soep, ziet Boreas als hij over de Grote Oceaan vaart:

We moeten nog (…) Eén grote vuilnisbelt. (blz. 48/49)

Het is moeilijk om je een voorstelling te maken van de plastic soep, ondanks deze beschrijving. Je kunt via Schooltv.nl filmpjes opzoeken, maar er zijn ook vele informatieve boeken over te vinden, met foto’s. Beelden zeggen in dit geval meer dan woorden…

Keuzes maken / vriendschap

Het eerste deel van deze serie was niet alleen heel erg goed vanwege de zeilreis die gemaakt werd, maar ook doordat heel duidelijk werd gemaakt wat het betekent om op wereldreis te gaan. In dit laatste deel komt dat weer terug: Boreas denkt na over wat het betekent om zo lang op reis te zijn.

Wat zijn vrienden eigenlijk? Kirsten kan wel zeggen dat we voor altijd vrienden zullen zijn, maar is dat ook waar? Ben je nog vrienden als je elkaar heel lang niet hebt gezien? (blz. 54/55)

Toch zijn Boreas’ overpeinzingen over vriendschap niet zijn grootste zorg: hij denkt vooral na over wat hij wil met zijn leven: reizen of ergens settelen.

Ik weet niet hoe dat kan, dat ik tegelijk terug naar mijn ouders wil én verder wil zeilen. Heb jij dat weleens? Dat je twee dingen wil die precies het tegenovergestelde zijn van elkaar? (blz. 223)

Wat een prachtige inleiding voor een klassengesprek over het maken van keuzes!