De rijke uren van Jacominus Gainsborough

door Rébecca Dautremer

In twaalf scènes vertelt Rébecca Dautremer het verhaal van Jacominus Gainsborough. Kleine dingen, grote momenten, vreugde, verdriet, twijfels, beproevingen… De held van dit boek is niet de grootste of de sterkste. Hij is misschien zelfs een beetje zwakker dan de anderen, als je goed kijkt. En toch is zijn leven de moeite van het vertellen waard.

Vertaald door Edward van de Vendel.

Recensie

Bijna jaarlijks verschijnt er een prentenboek van Rébecca Dautremer. Haar enorm grote prentenboeken zijn ware kunstwerken; haar illustratietechniek is werkelijk verbluffend. Ook dit is weer een prachtig voorbeeld van een boek waar je je keer op keer aan kunt vergapen. Het konijntje op de cover van dit boek is zo aaibaar getekend, dat je bijna automatisch over het boek gaat wrijven om hem te voelen. Verwacht echter geen zoet verhaaltje, integendeel! Zodra je het boek openslaat, zul je direct de kenmerkende stijl van Dautremer herkennen.

Het zachte konijntje lijkt ook niet te passen bij de moeilijke titel van dit boek: De rijke uren van Jacominus Gainsborough. Wat betekent dat? En wat is dit voor rare naam? Gelukkig ziet Dautremer dat zelf ook in; sterker nog… ze heeft dit alles met een weloverwogen reden gedaan. In het voorwoord spreekt ze de lezer daarover aan:

Als je klein bent, dan zul je sommige gedeeltes van het boek misschien een beetje geheimzinnig vinden. Maak je geen zorgen: je mag er rustig over nadenken, en er af en toe een beetje naar raden. Trouwens: de woorden vertellen niet alles. Als je er een paar tegenkomt waarvan je de betekenis nog niet kent, dan is er vast wel een groot mens in de buurt die ze aan je kan uitleggen. Des te beter! Dit boek is bedoeld om samen te bekijken en samen te lezen.

Ondanks de beperkte hoeveelheid tekst, is dit niet een boek dat je even snel tussendoor leest. Er is namelijk heel veel te ontdekken in dit boek, maar gemakkelijk is het niet. Neem alleen al de vele personages! Je vindt ze op het schutblad, genummerd en al. De tekst is af en toe wat raadselachtig en het hele boek is behoorlijk filosofisch. Dit boek gaat absoluut niet over schattige konijntjes! Sterker nog: het gaat eigenlijk niet eens over dieren. Weliswaar staan er alleen maar dieren in afgebeeld, maar dit zijn eigenlijk gewoon mensen. De belangrijkste vraag is echter: waarom gaat dit boek over Jacominus? Waarom HIJ?

Eh, omdat, wat Jacominus zelf ook zegt, zijn leven het waard was om geleefd te worden. Dus vind ik het ook de moeite waard om verteld te worden. En nu hoor ik je zeggen: ‘Wat is dat dan, een leven dat de moeite waard is om geleefd te worden?’

Tja.. en daar krijgt de lezer dus geen direct antwoord op; daarvoor moet je dit boek zelf bestuderen en bekijken. En dan is er heel veel moois uit het boek te halen.

Lestips

Geen gemakkelijk boek voor jonge kinderen, maar ook voor oudere kinderen en volwassenen is dit zeker geen hap-slik-weg-verhaal. Dat Dautremer het boek echter ook voor hen heeft gemaakt, blijkt ook uit het voorwoord:

Als je een groot mens bent, dan denk je misschien dat dit boek niet voor jou is, omdat het vol staat met plaatjes. Maar wat is dat voor vreemde gedachte? Natúúrlijk heb ik dit boek ook voor grote mensen gemaakt!

Beter kan ik het niet verwoorden! Natúúrlijk is dit een boek voor kinderen in de bovenbouw! Juist! Maar ze hebben waarschijnlijk wel wat begeleiding bij het lezen (en kijken) nodig. Het is echter lastig dit boek klassikaal te bespreken, omdat het boek – ondanks de grote bladzijden (34 x 30 cm) – niet geschikt is om klassikaal te bekijken. Daarvoor staan er veel te veel details op de bladzijden. Het is voor een kind bovendien veel fijner om in eigen tempo door het boek te kunnen bladeren. Zoals Dautremer al schrijft: het is een boek om rustig over na te denken.

Filosofie

Voordat je dit boek aan een kind in de klas geeft, kun je het thema wel klassikaal voorbespreken. Stel de vraag: ‘Wanneer is een leven de moeite waard?’ en laat kinderen daar eens over filosoferen. Er hoeft natuurlijk geen ‘goed’ antwoord uit te komen. Iedereen kan en mag hier verschillend over denken.

Vervolgens introduceer je dit boek. Vertel dat dit boek over Jacominus Gainsborough gaat. Wie dat is? Het konijntje op de voorkant. Je vertelt dat dit een boek over zijn leven is.
Je zou kunnen uitleggen wat ‘de rijke uren’ betekent, maar dat hoeft niet. Dit doet Dautremer namelijk al zelf in het voorwoord. Je kunt ervoor kiezen dit voor te lezen, maar misschien is het voldoende om kinderen erop te wijzen dat ze dit zeker even moeten lezen.

Je kunt een kind dat dit boek gaat bekijken ook nog een denkvraag meegeven. Namelijk de vraag die Dautremer zelf ook al gedeeltelijk beantwoordt: ‘Waarom is het leven van Jacominus Gainsborough de moeite van het vertellen waard?’.

©2018, Davidsfonds | Infodok, illustratie van Rébecca Dautremer uit Jacominus Gainsborough

Maakt het verder uit dat Jacominus een konijntje is? Nee, dit is absoluut geen verhaal over dieren; de personages zijn weliswaar als dieren afgebeeld, maar het hadden net zo goed mensen kunnen zijn. Heel mooi in dat opzicht is de bladzijde met portretten van dieren die Jacominus ontmoette. Daar staat bijv. het zinnetje ‘Sommige die op hem leken…’, maar de hond en de kat die daar staan afgebeeld, zijn natuurlijk geen konijntjes! Hoe kunnen ze dan op hem lijken?! Ook meteen een mooi gesprek waard!

Uitgeverij Davidsfonds | Infodok, 2018