De jongen onder water

door Adam Baron

Voor de waarheid moet je soms kopje onder…

Timon Titus (ja, zo heet hij echt!) heeft nog NOOIT gezwommen. Echt nooit. Niet één keer. Maar hoe moeilijk kan het zijn? Hij heeft de borstcrawl gegoogeld en de oude zwembroek van zijn vader gevonden. Hij is er helemaal klaar voor.
Nou, niet dus. Na het fiasco in het zwembad blijkt er een groot familiegeheim te zijn dat alleen Timon en zijn vrienden kunnen oplossen. Dit mysterie zet zijn leven op zijn kop…

Vertaald door Anneke Bok.

Recensie

‘Een boek om heerlijk in te duiken…’ zegt Simon van der Geest op de achterflap van dit boek. ‘Een hartverwarmend verhaal, met een hilarische held…’ – nog een aanprijzing op het omslag. Tel daar nog de prachtige cover bij op, met gouden letters en een geweldige, geheimzinnige illustratie van Benji Davies en je wilt dit boek toch METEEN lezen?!

Zodra je begint met lezen, word je beloond met een ontzettend grappig geschreven verhaal, verteld door de negenjarige Timon, die jou als lezer regelmatig aanspreekt. Echt een heel fijn leesboek, inderdaad. Maar… dan blijkt het verhaal toch wat minder gezellig te zijn dan je in eerste instantie misschien had gedacht.

Op dit punt van het verhaal vraag ik me af wat jij in Lezersland denkt. Misschien: Ach, dat arme kind. Hij was toch al niet zo rijk bedeeld met ouders en nu heeft hij er niet ÉÉN meer. (blz. 55)

Wat is er namelijk aan de hand? Timons moeder raakt zo overstuur van het feit dat haar zoon heeft geprobeerd te zwemmen, dat ze de ochtend daarna weg blijkt te zijn. Langzaam bekruipt je het gevoel dat dit boek toch niet zo ‘heerlijk’ is om in te duiken. De gezelligheid is steeds verder te zoeken, als er meer serieuze problemen ter sprake komen: een jongen die thuis een blauw oog geslagen krijgt, een jongen die door zijn stiefvader gepest wordt om zijn naam en een neef en nicht die zwaar ongelukkig zijn met hun moeder die je zou kunnen omschrijven als een aan drank verslaafde ‘desperate housewive’.

Gelukkig blijft het verhaal prettig leesbaar door de vertelstijl van de lieve, naïeve Timon. Ook zijn mooie, slimme en succesvolle klasgenootje Veronica brengt lucht in het verhaal. Het verhaal is geheimzinnig en spannend – waarom is Timons moeder ineens verdwenen en waarom doet iedereen hier zo mysterieus over?! – maar zit ook vol humor.

Ook in de klerenkast zat niets bijzonders, behalve jassen en jurken, waaronder het ene jurkje van de tweedehandswinkel dat ze niet meer draagt. Of was er toch iets? Ik stak mijn hand uit en kreeg het koud. Verder reikend kreeg ik het nog kouder en eenmaal in de klerenkast voelde ik iets onder mijn voeten, iets zachts en knapperigs. Toen ik me vooroverboog en tussen de jurken van mijn moeder door keek, zag ik een lantaarnpaal.
Grapje. (blz. 133/134)

Of kinderen bovenstaand grapje begrijpen, is wel erg afhankelijk van hun literatuurkennis… en zo zijn er meer elementen in het verhaal die doen twijfelen of dit niet meer een boek is voor (jong)volwassenen. Zo eindigt het verhaal met wel heel wijze woorden over verbindingen. Maar de voornaamste reden voor de twijfel is wel de enorme dreun die dit verhaal uitdeelt aan het einde van het boek. De ontknoping deed mij letterlijk naar adem snakken.

Het woord ‘hilarisch’ op de achterkant van het boek zet de lezer wat dat betreft op het verkeerde been, want aan het einde van het verhaal valt er weinig meer te lachen. Hartverwarmend is het wél, maar dit verhaal is vooral heel aangrijpend. Dit boek maakt werkelijk een verpletterende indruk, waarvan je je kunt afvragen of je deze al bij kinderen wilt achterlaten. Waanzinnig goed geschreven, heel fijn leesbaar, spannend én vol humor, maar ongelooflijk heftig.

Lestips

Voor gevoelige kinderen is dit boek wellicht iets teveel van het goede. Als kind heb ik ooit een vergelijkbaar verhaal gelezen en het beeld dat dat verhaal destijds opriep, staat nu nog steeds op mijn netvlies gebrand. Klein trauma.

Toch kan ik me ook zo een paar kinderen voor de geest halen, waarvoor dit verhaal juist iets heel bijzonders kan betekenen. Ik kan me voorstellen dat kinderen die een soort emotionele muur hebben opgetrokken, door dit boek tóch geraakt zullen worden. Ik denk dat dit boek echt heel veel kan ‘doen’ voor deze kinderen. Juist de combinatie van de rauwe, verdrietige situaties en humor zal hen aanspreken en het verhaal kan hen zo in contact brengen met hun eigen gevoel.

De aanprijzing van Simon van der Geest is wat dat betreft ook wel passend, want het boek is qua stijl en drama goed te vergelijken met zijn boek Spinder. Liefhebbers van dat boek zullen dit verhaal zonder twijfel ook geweldig vinden.

Je kunt het boek promoten door het voorlezen van het eerste hoofdstuk; de schrijfstijl pakt direct. Toch is een kleine waarschuwing dus wel op zijn plaats. Bereid kinderen erop voor dat het verhaal echt niet alleen maar grappig is – integendeel. Vertel dat het zwemfiasco (‘de volslagen driedubbele ramp’ – blz. 9) het begin is van een groot familiedrama, waarbij Timons moeder terechtkomt in een ziekenhuis, omdat ze letterlijk gek is geworden van verdriet. Hoe dat zo is gekomen, daar gaan Timon en zijn vrienden achter proberen te komen… en je kunt zelf al wel bedenken dat dat nooit een vrolijk verhaal kan worden.

Moderne kunst

Je zou het niet direct verwachten, maar kunst(educatie) is ook goed vertegenwoordigd in dit verhaal. Op een gegeven moment gaat Timon met zijn klas op excursie naar de Tate Gallery (het verhaal speelt zich af in Londen), waar hij een schilderij moet kiezen om na te maken.

Timon weet veel van kunst, want zijn moeder is kunstenares en geeft workshops. Toch is zijn kijk op kunst lekker nuchter:

Lijn-krabbel-zwiep-klodder: klaar. Je kunt echt zien waarom kunstenaars geen oude mensen meer schilderen, en als ik op een dag kunstenaar ben, word ik echt een moderne. (blz. 99)

Tegelijkertijd maakt het verhaal heel mooi duidelijk hoe ontspannend schilderen kan zijn en wat de waarde is van moderne kunst: het draait immers meestal om de emotie. De schilder die specifiek genoemd wordt, is Jackson Pollock. Als je hem of moderne kunst in de klas behandelt, is dit dan ook een heel mooi fragment om voor te lezen. Vertel dat de hoofdpersoon met zijn klas op excursie is in een museum voor moderne kunst.

We moesten een (…) is echt geweldig’. (blz. 98/99)

Natuurlijk is het ook mooi om vervolgens kunst van Jackson Pollock te bekijken. Dit kun je mooi doen op de website van de Tate Gallery.

Uitgeverij Billy Bones, 2018