Het oude Rome

door Jonathan W. Stokes

HANDBOEK VOOR HISTORIEHOPPERS

WAT & #HOEDAN

Iedereen leert natuurlijk over de oudheid, maar wanneer heb je daar nu echt iets aan? Precies! Tijdens je tijdreisvakantie!

Ontdek het Romeinse leven uit de oudheid en lees alles over de vechtlust van die oude Romeinen. Je komt erachter waarom Julius Caesar zo fameus is en waarom het oude Egypte óók in dit boek is opgenomen. En SUPERhandig: je krijgt heel veel tips om te voorkomen dat je wordt vergiftigd, onthoofd of uit elkaar gereten wordt door een woedende menigte. Avontuur gegarandeerd!

Vertaald door Anne Douqué.

Dit is niet het enige Handboek voor historiehoppers. Er is al een deel over Het oude Griekenland en in januari 2020 verschijnt een boek over De middeleeuwen.

Recensie

Science fiction en historische non-fictie inéén! Dit handboek is ongetwijfeld een van de grappigste manieren om meer te weten te komen over de tijd van de Romeinen. Verpakt als reisgids uit 2163 (‘Het oude Rome – wat en #hoedan’) spreekt het boek de lezer als tijdreiziger aan. Het boek is namelijk ‘geschreven in de toekomst’ – waarin tijdreizen mogelijk is geworden – en ‘per ongeluk in ons tijdperk achtergelaten’. Je leest dus eigenlijk een boek dat nog uitgegeven moet worden en dat idee wordt meerdere keren in het boek op zeer humoristische wijze uitgewerkt. Zo staat er in de copyrightregel: ‘©2163, Chrono BV. Het is niet toegestaan terug te reizen naar 2162 en dit boek te publiceren voordat het werd geschreven.’ En wat denk je hiervan:

Inmiddels zijn de meeste wetenschappers ervan overtuigd dat er maar één tijdlijn bestaat, die we beter niet kunnen verpesten. Als je terugreist in de tijd en jezelf overhoopschiet vóór het moment dat je zou gaan tijdreizen, creëer je een paradox die zo gekmakend ingewikkeld is dat je graag zou terugreizen in de tijd om jezelf overhoop te schieten. (blz. 17)

Maar uit bovenstaande blijkt ook al wel… het boek is niet gemakkelijk! Het is kenmerkend aan deze serie: de humor is behoorlijk volwassen (veel ironie) en kinderen hebben een flinke woordenschat nodig om het boek volledig te begrijpen. Ook de continue verwijzing naar de toekomst vanuit het verleden vraagt wel wat van het voorstellingsvermogen van kinderen. Maar de manier van vertellen en de smeuïge details in het boek, zullen er zeker voor zorgen dat je de geschiedkundige kennis niet snel vergeet.

De nadruk van het boek ligt wel duidelijk op strijd. Nadat je eerst kort hebt gelezen over de gevaren in het oude Rome (overstroming, brand, ziekten etc.), de hipste looks (‘Het lastigste element van tijdreizen is niet de multidimensionale natuurkunde, maar de juiste kledingkeuze.’), de Romeinse haarmode, eten en drinken en de openbare toiletten, gaat het boek al snel over op het ultieme Romeinse vermaak: gladiatorengevechten. En van daaruit gaat het al snel verder naar ontelbare veroveringen, afslachtingen en veldslagen. Je kunt er flink wat ingewikkelde en lugubere rekensommetjes aan verbinden om uit te rekenen hoeveel mensen er in die tijd werden vermoord.

Wees gewaarschuwd: als je optrekt met Caesars leger kan het een bloederige boel worden. Neem schone kleren mee, of draag gewoon rood. Van de 370.000 Helvetiërs jaagt Caesar er 200.000 over de kling. Maar laten we eerlijk zijn: de alpenbewoners waren begonnen. (blz. 60)

Als je het boek moet geloven, dan deden de Romeinen weinig anders dan vechten of vrouwen versieren. Maar mocht je je al verbazen over het Romeinse huwelijk; wat de farao’s in Egypte deden, was helemaal bizar. Aangezien Caesar het aanlegde met Cleopatra (even opletten welke van de zeven!) staat er ook veel informatie over haar (familie) in dit boek. De uitleg over Cleopatra’s stamboom (die nog veel verder gaat dan hieronder) is werkelijk hilarisch! Zowel de schrijver als de vertaalster moeten ongelooflijk veel lol hebben gehad in het schrijven van dit boek. Het plezier spat werkelijk van de pagina’s af.

Cleopatra’s ouders zijn neef en nicht van elkaar, en haar grootouders zijn broers en zussen. Dit betekent dat ze maar één paar overgrootouders heeft, in plaats van 4. De stamboom van Cleopatra is meer een stamstronkje. Aan de andere kant hoeft ze niet zoveel cadeaus te kopen voor de feestdagen, zullen we maar zeggen. (blz. 89)

Al met al is dit dus een vrij pittig, maar zeer vermakelijk boek over met name de Romeinse keizers en hun veroveringsdrang. Daarnaast laat het je ook nog eens fantaseren over de ongekende mogelijkheden die tijdreizen zou bieden (‘Gekkigheid kent geen tijd!’). Een fantastisch, uitdagend non-fictieboek over de oudheid én de toekomst dus!

Lestips

Dit boek is natuurlijk geweldig om te gebruiken tijdens een project of les over de oude Romeinen. Vanwege het pittige taalgebruik kun je hier prima teksten uithalen en bespreken volgens de close reading aanpak! Zowel op taalniveau als op inhoudsniveau is dit boek erg interessant.

Om het boek te introduceren kun je het voorwoord voorlezen. Het kan op dat moment al best nodig zijn dat je even toelicht hoe dit boek in elkaar zit (gepubliceerd in de toekomst, achtergelaten in het heden en opnieuw uitgegeven door een Amerikaanse uitgever en vertaald in het Nederlands). Een tijdlijn op het bord kan helpen!

Tijdreizen

Los van de informatie over het oude Rome, is er ook een Inleiding over tijdreizen te vinden in dit boek. Er staat ook een mooi ontwerp in voor een tijdreismachine.

Naar welk tijdperk zouden de kinderen graag willen reizen? Hoe zou hún tijdreismachine er dan het beste uit kunnen zien?

Leuk om te weten: door het boek heen vind je allerlei suggesties om naar andere tijdperken of plaatsen te reizen:

Alexandrië is de mooiste stad van zijn tijdperk. Eigenlijk had je beter onze compleet verzorgde tijdreis naar Alexandrië kunnen nemen, in plaats van deze naar Rome. Tja, …’ (blz. 87)

Tijd van Grieken en Romeinen

In dit boek kun je allerlei informatie over het oude Rome vinden:

• Gevaren in de stad (o.a. bouwstijl)
• Kleding en haarmode
• Korte informatie over het dagelijks leven (vervoer, eten en drinken, toiletten)
• Romeinse keizers, met name Caesar
• Caesar en zijn relatie met Cleopatra
• Veldslagen en veroveringen
• Gladiatorengevechten en dierenjachten
• Hannibal
• Overgang van democratie (Senaat) naar dictatuur (keizerrijk)

Uitgeverij De Fontein heeft een uitgebreide lesbrief laten maken bij het boek. Daarin vind je zeer diverse opdrachten, zoals het ontwerpen van een pruik, een maken van een folder of het uitzoeken van Latijnse namen.

Rekenen / wiskunde

Het taalniveau van het boek ligt al vrij hoog, maar je kunt je ook flink uitleven met rekenen in dit boek! Ik zei het al: er zijn flink wat (lugubere) rekensommetjes te maken met alle veldslagen die er gevoerd worden. Verhaaltjessommen krijgen zo een geheel nieuwe betekenis (letterlijk).

Hannibal veegt de vloer aan met het Romeinse leger. Alleen al in de eerste 20 maanden doodt hij 150.000 Romeinse soldaten. Dat is ongeveer 20 procent van de Italiaanse mannelijke bevolking. Niet slecht. (blz. 115)

-> Vraag: Hoeveel mannen telde de Italiaanse bevolking?

Erg leuk voor groep 8 is ook om ‘De omgekeerde wet van de olifant’ (blz. 116) te bespreken en alvast in te gaan op wiskundeformules.

Nog een leuke link tussen taal en rekenen:

Crassus straft zijn soldaten met decimering: hij doodt een tiende van zijn eigen leger. (blz. 77)

Zien de kinderen dat DECImering en DECImeter iets met elkaar te maken hebben? En wat is dan precies ‘een tiende’? Waarom heet dat decimering?

Hoe dit trouwens in zijn werk gaat, wordt weer uitgelegd op blz. 136.

---

Lees ook:

---

Uitgeverij De Fontein, 2019

Bekijk bij bol:

---