Het zeeboek

door Sarah Devos

Naar zee gaan, dat is altijd een beetje magie. En weet je wat zo’n dag nog specialer maakt? Ontdekken wat er allemaal leeft en verstopt zit onder water en op het strand!

Dankzij dit boek veranderen ‘kustvogels’ in tureluren, strandlopertjes en kokmeeuwen. ‘Schelpen’ worden plotseling wenteltrapjes, kokkels en muiltjes. Strand en zee krijgen ineens verrassend veel laagjes, zelfs voor absolute beginners. Want als je één strandvondst kan herkennen, dan wil je alleen maar méér. Gelukkig kun je het allemaal vinden in dit boek.

Recensie

Schrijfster Sarah Devos is eigenlijk helemaal geen typisch zeemens. Lekker ‘zonnekloppen’ op het strand zul je haar niet snel zien doen. Eigenlijk wilde ze ook helemaal geen boek over de zee schrijven, zo schrijft zij in het voorwoord van dit prachtig vormgegeven boek. Vervolgens vertelt ze echter zó aanstekelijk enthousiast over het schrijven van dit boek, dat je het meteen wilt lezen.

Wat voor bizarre, fascinerende dingen kwam ik te weten! Hoe ontzettend indrukwekkend is de zee! (blz. 12)

Het is duidelijk: om een zeemens te zijn, hoef je helemaal niet van de zon te houden. Sterker nog: om een zeemens te zijn, hoef je ook helemaal niet van water te houden. Want houd je van speuren naar bijzondere vondsten en van beestjes met gekke namen… dan is dit absoluut een boek voor jou. Met dit boek ontdek je niet alleen de zee, maar vooral dat wat de zee en het strand herbergen: schelpen, diertjes, planten, vogels, vissen… zelfs paddenstoelen! En als je eenmaal weet wat voor bijzondere vondsten je op het strand kunt doen, zul je – net als Sarah Devos – misschien wel enorm van de zee gaan houden. Ze waarschuwt dan ook aan het begin van het boek:

een strandwandeling zal nooit meer hetzelfde zijn na het lezen van dit boek! (blz. 15)

Behalve de wonderbaarlijke inhoud, maakt de manier van vertellen dit boek zeer lezenswaardig. Devos heeft een heel speelse vertelstijl, waardoor deze encyclopedie van zee- en strandbewoners allesbehalve saai is, maar juist heel lekker wegleest. Neem bijvoorbeeld de ‘gewone zeester’:

Raadseltje: waarom vindt een mossel een zeester niet tof? Omdat een zeester hem lastigvalt en vervolgens opeet, that’s why. (blz. 99)

In het boek staan opvallend veel van dit soort Engelse termen of woorden (Natuur is een coole chick, blz. 134), maar ook het Vlaams is opvallend aanwezig. Niet gek, want de schrijfster is een Vlaamse. Toch is dit duidelijk een boek voor zowel Belgische als Nederlandse kinderen. Zowel de Vlaamse als de Nederlandse kust worden besproken – van De Panne tot de Wadden. Ze bespreekt ook meteen dat het Nederlandse woord ‘wadden’ in het Vlaams ‘slikken’ zijn. Twee woorden die hetzelfde betekenen. Weer wat geleerd!

Dit boek is dan ook ontzéttend leerzaam. In het eerste deel lees je alles over de zee: over golven, getijden, zeestromen en zeewater. Maar dus ook over wadden (of slikken), kwelders (of schorren), zand, strand en duinen. Dit leest allemaal heel gemakkelijk en als een logisch verhaal. Vervolgens krijgt het boek een meer encyclopedisch karakter, met een enorme opsomming van schelpen, slakken, zeewieren, planten, krabben, kreeften, vogels, vissen… zelfs de reuzenhaai staat erin (Hi!). (En daarmee is dit boek nog lang niet volledig, volgens de schrijfster zelf.) Als tussendoortjes komen er nog spreekwoorden over de zee voorbij en kun je een fijne strandbestemming uitkiezen (ook leuk in de herfst of winter dus).

©2019 Manteau, illustratie van Sarah Devos uit Het zeeboek

Makkelijk is het taalgebruik trouwens niet altijd. Sarah Devos gebruikt regelmatig woorden die kinderen waarschijnlijk niet zullen kennen. Een extra reden om deze teksten met elkaar te lezen en uit te pluizen. Let ook zeker op de vogelgeluiden die uitgeschreven bij elk vogeltje staan! Supergrappig om na te doen.

Drieteenstrandloper
Oh my, hoe schattig zijn drieteenstrandlopertjes. Foeragerend op het strand lijken het net speelgoedjes die je moet opwinden en dan loslaten. Daarbij rennen ze hyperkinetisch over en weer, mee met de golven – en dan snel weer terug. Heel grappig om te zien! (blz. 142)

De tekeningen zijn bedoeld om de dieren, planten, vondsten en aanspoelsels zo herkenbaar mogelijk te laten zien. Devos heeft ze zelf getekend en dat is haar zeer goed gelukt! De grote hoeveelheid illustraties is bovendien verzameld op een mooie, tweezijdige poster die bij het boek hoort. Hoef je dus niet het hele boek mee te slepen als je het strand opgaat. Maar de poster zal het ook erg goed doen in de klas! (Tip: op een ruit plakken, zodat je beide zijden kunt zien!). Kortom: een prachtig boek voor liefhebbers van strand en zee, maar vooral ook heel geschikt om iedereen enthousiast te maken voor een actieve strandwandeling!

Lestips

Vanzelfsprekend is dit een prachtig boek om te lezen tijdens projecten over strand, duinen of de Noordzee. Je kunt er enorm veel informatie uithalen over dieren, planten en het strand- en duinlandschap, maar zoals gezegd is het ook vermakelijk om te lezen. De manier waarop sommige dingen lekker nuchter worden uitgelegd, is ook heerlijk verfrissend:

Waarom loopt een krab zijwaarts?
Tja, euh, gewoon… Daarom. Wij stappen meestal vooruit, een krab kruipt meestal zijwaarts. Daar zijn onze lichamen nu eenmaal voor gebouwd.
(blz. 105)

Doordat de tekst vol staat met uitdrukkingen, vergelijkingen en pittige woorden is het boek niet altijd heel gemakkelijk te begrijpen, ook al leest het zo lekker weg. Mooie teksten om met een close reading aanpak te lijf te gaan dus! Nog een voordeel: de stukjes tekst zijn kort en het is dus heel gemakkelijk om fragmenten te selecteren die je daarvoor kunt gebruiken. En als je er een aantal samen hebt gedaan, kunnen de kinderen het natuurlijk mooi zelf proberen met een paar andere tekstjes! Laat ze deze ook vooral zelf uitkiezen: waar willen ze graag over lezen? Goed voor de leesmotivatie!

Wat ook een leuke opdracht is: ga eens op zoek naar dieren, planten of schelpen met gekke namen. Welke naam vind jij de gekste?
Wat denk je bijvoorbeeld van de muizenkeutel ( = een schelp), de gestippelde dieseltreinworm (ik verzin het niet) of de snotolf (een vis – ja, echt)?
– Maak er een woordzoeker van!
– Speel galgje met de bijzondere namen uit het boek.

Het allerleukste is natuurlijk als je een keer met de klas écht naar de zee kunt gaan om schelpen, planten en dieren te gaan spotten. Wil je alvast een paar mooie foto’s zien? Kijk dan eens op de website van Sarah Devos: zondagzeedag.be – dan wil jij ook op pad. En als je de foto’s aan de kinderen in je klas laat zijn, worden zij vast ook enthousiast! Wist je dat je als schoolreisje ook best een keer kunt gaan wadlopen? Ik heb er toevallig ervaring mee en kan het zeker aanraden! Met een boek als dit bereid je zo’n excursie/schoolreis dan natuurlijk perfect voor.

Uitgeverij Manteau, 2019