Het Geheime Boek van Sinterklaas

door Floortje Zwigtman, Sassafras De Bruyn

Wanneer kinderen oud genoeg zijn om het geheim van Sinterklaas te kennen, is de tijd rijp om in de boeiende achtergrond van de goedheiligman te duiken.
Want waar komt die tot de verbeelding sprekende Sint-Nicolaasfiguur eigenlijk vandaan? Hoe wordt hij gezien ten opzichte van buitenlandse tradities zoals de Kerstman of de Italiaanse heks Befana? Wat leert de geschiedenis ons over de pietendiscussie? En waarom zetten we eigenlijk onze schoen voor een man die op een stoomboot arriveert?

Recensie

©2019 Van Halewyck, illustratie van Sassafras De Bruyn uit Het Geheime Boek van Sinterklaas

Het is in de bovenbouw best even zoeken hoe je invulling gaat geven aan het sinterklaasfeest. Afgezien van het maken van surprises en een bezoekje van de ‘rommelpieten’ gaat het feest toch vaak een beetje aan de hoogste klassen voorbij. Het feest is immers één groot verzinsel voor kleine kinderen, toch? Nou, toch niet! Dit boek laat zien hoe interessant het sinterklaasfeest eigenlijk is. Hoe ongelooflijk diepgeworteld het feest in onze cultuur zit en hoe uniek het is. Hoewel… uniek? Uit dit Geheime Boek van Sinterklaas blijkt dat er heel wat landen zijn die vergelijkbare feesten hebben, alleen worden ze allemaal net een beetje anders gevierd. En die Kerstman… die is ook meer dan alleen maar een soort ‘verre neef’ van de Sint! Hoe dat allemaal in elkaar zit, vertellen Floortje Zwigtman en Sassafras De Bruyn je precies in dit prachtige boek.

Dit is nu echt een naslagwerk om van te smullen. Wat een research moet eraan vooraf zijn gegaan om dit boek te schrijven! Floortje Zwigtman gaat, overzichtelijk verdeeld over vijf hoofdstukken, in op wie Sinterklaas nu eigenlijk was (Nicolaas van Sion, Nicolaas van Myra of Nicolaas de Pelgrim?), wat de Kerstman met Sinterklaas heeft te maken, hoe het zit met al dat lekkers zoals pepernoten, borstplaat en ‘appeltjes van oranje’, waarom Sinterklaas eigenlijk met een stoomboot aankomt en cadeautjes door een schoorsteen gooit, én ze vertelt uitgebreid over de helper van Sinterklaas.

©2019 Van Halewyck, illustratie van Sassafras De Bruyn uit Het Geheime Boek van Sinterklaas

©2019 Van Halewyck, illustratie van Sassafras De Bruyn uit Het Geheime Boek van Sinterklaas

Het is ongelooflijk interessant om te lezen hoe deze helper zich heeft ontwikkeld tot de Piet zoals we die nu kennen. Zwigtman gaat ook nog in op de huidige pietendiscussie en hoe deze discussie de sfeer rond het feest heeft veranderd. Maar eigenlijk laat dit boek heel duidelijk zien hoe het sinterklaasfeest al eeuwen verandert. Mooi is ook de opmerking over schoolmeester Jan Schenkman uit de 19e eeuw:

Als je erover nadenkt, is het eigenlijk wel grappig: Jan Schenkman vernieuwde het sinterklaasfeest. Maar zijn vernieuwingen zijn nu traditie: alsof ze er altijd al zo zijn geweest. (blz. 133)

De tekeningen van Sassafras De Bruyn zijn daarbij onmisbaar in dit boek. Ze laten precies zien wat Zwigtman vertelt, maar voegen ook nog eens humor en betekenis toe. Zo zie je de baret van Piet ineens ook op het hoofd van Rembrandt (heel normaal in de 17e eeuw!) en snap je direct wat nu eigenlijk een tabberd is. Maar de grote hoeveelheid tekeningen maken dit boek ook heerlijk om doorheen te bladeren en te lezen. Er is zoveel te zien en zoveel te leren!

©2019 Van Halewyck, illustratie van Sassafras De Bruyn uit Het Geheime Boek van Sinterklaas

Zo weet je bijvoorbeeld na het lezen van dit boek waarom Sinterklaas eigenlijk uit Spanje komt, wat het verschil is tussen speculaas en speculoos (en wat peperkoek daar verder nog mee te maken heeft), waarom Piet zo’n gekleurd pak aan heeft en wat het verschil is tussen het sinterklaasfeest in Vlaanderen en Nederland. Daarnaast staan er ook nog veel praktische dingen in het boek: recepten voor taaitaai, banketletters en (alcoholvrije) bisschopswijn bijvoorbeeld! En wat ook geweldig is, is het Sinterklaasliedjes-woordenboek, waarbij oude uitdrukkingen en woorden worden vervangen door nieuwe taal. Handig!

©2019 Van Halewyck, illustratie van Sassafras De Bruyn uit Het Geheime Boek van Sinterklaas

Sassafras De Bruyn weet het precies te verwoorden op het laatste schutblad: het is gewoon jammer als dit boek uit is! (“En nu achterstevoren!”) Wat een fantastisch en compleet boek over het sinterklaasfeest en ook nog eens prachtig vormgegeven – met een rood leeslintje, mooi dik papier en een reliëf op de cover. Cultuureducatie van de bovenste plank, maar vooral ook: een heerlijk leesboek voor in de sinterklaastijd!

Lestips

Het is ontzettend leuk om het sinterklaasfeest meer betekenis te geven in de bovenbouw door te vertellen over de legendes van Sinterklaas of de ontwikkeling van het sinterklaasfeest. Als leerkracht van de bovenbouw deed ik dit altijd al met zelf-verzameld materiaal: een schilderij over Sint Nicolaas, een verhaal dat ik ergens op internet had gevonden en ik had – net als Zwigtman in dit boek! – een begrijpend-leesles gemaakt over een sinterklaasliedje. Wat ontzettend fijn dat dat nu allemaal gebundeld staat in één boek! Wat heb je hier een schat aan informatie om inhoudelijke lessen over Sinterklaas te geven!

Ook kun je na het (zelf) lezen van dit boek antwoord geven op allerlei mogelijke vragen over Sinterklaas:
– Waarom rijdt hij eigenlijk op een wit paard?
– Waarom die optocht?
– Hoezo een schoen zetten?
Zwigtman gaat uit van deze vragen en heeft alle antwoorden helder voor je opgeschreven! (vanaf blz. 131)

Ja, en het spreekt voor zich: kinderen zullen dit boek dus zelf ook interessant vinden om te lezen! Het is weliswaar een flink boek, maar de teksten zijn heel helder opgeschreven, de bladspiegel is ruim en er staan talloze illustraties in, waardoor het boek heel toegankelijk is.

Om het boek te promoten, kun je het beste het online inkijkexemplaar van het boek gebruiken: dan kun je meteen alle illustraties goed laten zien.

Lezen en schrijven

Het Sinterklaasliedjes-woordenboek kun je prima gebruiken als inspiratiebron voor een leuke les: laat kinderen zelf eens nadenken over de moeilijke woorden in de liedjes. Wat zouden ze kunnen betekenen? De antwoorden staan in dit boek! (vanaf blz. 141)

Ook handig: tips voor het schrijven van een sinterklaasgedicht! (blz. 158)

Recepten

Daarnaast kun je ook nog eens puur praktisch met dit boek aan de slag: pepernoten en borstplaat maken met je klas! Je vindt de recepten in hoofdstuk 4.

Uitgeverij Van Halewyck en Uitgeverij Rubinstein, 2019