De verdwenen magiër

door Piers Torday

Als je het je kunt voorstellen, dan bestaat het. Ergens…

Simon, Patricia, Evelyn en Larry hebben de oorlog overleefd. Maar hun gevaarlijkste avontuur begint pas echt als ze een mysterieuze bibliotheek binnenstappen.

Ze komen terecht in het magische land Folio, waar alle verhalen een grimmige oorlog uitvechten. De kinderen kunnen de strijd alleen stoppen door de maker van de bibliotheek op te sporen. Maar dat is een magiër die al eeuwen geleden is verdwenen…

Vertaald door Aimée Warmerdam.

Recensie

Dat het verhaal in dit boek doet denken aan de Kronieken van Narnia van C.S. Lewis, is geen toeval. Sterker nog: Pierce Torday schreef dit verhaal deels uit eerbetoon aan deze klassieker, omdat hij zelf zo betoverd werd door de verhalen van Lewis. Net als Lewis neemt Torday de hoofdpersonen (en de lezer) in De verdwenen magiër mee naar een andere wereld, waar net als in Narnia een heftige strijd heerst. De doorgang naar deze magische wereld ligt in een mysterieuze bibliotheek, die alleen voor bepaalde Lezers geopend wordt. In deze bibliotheek kunnen zij kiezen tussen drie gangpaden, waarvan de boeken naar verschillende landen in de andere wereld leiden. Het is duidelijk dat alles in dit boek draait om verhalen en de betoverende wereld van het lezen.

De eerste die in de bibliotheek terecht komt, is de 8-jarige Larry. Hij kiest voor gangpad ‘Toen’ en komt terecht in het land van de verhalen die ooit verteld zijn. Hij ontmoet daar Duim, die hem vertelt over de strijd die in zijn wereld Folio woedt: de ‘Eens’ proberen de ‘Toens’ te vernietigen. Die ‘Eens’ zijn robots, die de wereld van kennis en informatie vertegenwoordigen. Dan wordt de boodschap van de schrijver helder: in dit boek gaat de strijd niet zozeer tussen goed en kwaad, maar tussen cijfers en letters: de feiten vernietigen de verhalen.

Het is duidelijk waar het hart van de schrijver ligt, maar hij laat toch ook de mooie kant van het Land van Eens zien. Evie, de 10-jarige zus van Larry, kiest namelijk voor het Land van Eens, want zij houdt van techniek, ruimtevaart en kennis. Het Land van Eens laat haar zien hoe mooi de toekomst in haar eigen wereld eruit zou kunnen zien en daar verlangt ze ongelooflijk sterk naar.

Dat verlangen komt voort uit het trauma dat Evie heeft opgelopen tijdens de Tweede Wereldoorlog, die in hun eigen wereld net is afgelopen. Interessant is dat hier een mooie parallel te trekken is naar het verlangen naar de betere wereld die Hitler beloofde aan het Duitse volk. Torday laat Evie bovendien haar broers en zus verraden, omdat zij ervan overtuigd is dat ze iets goeds doet. Het is heel mooi hoe hij op deze manier werkelijkheid en fictie in dit verhaal verweeft en de lezers laat nadenken over gedrag van mensen. Hij maakt duidelijk dat de ervaringen van de kinderen verklaren welke keuzes zij maken in Folio.

[Patricia] begreep dat de oorlog hen allemaal had veranderd. Larry vluchtte weg in zijn fantasieverhalen. Evie zonderde zich af, opgesloten in haar eigen afschuwelijke herinneringen. En zijzelf voelde zich ouder, verantwoordelijker dan ze zou willen. Maar Simon was zo hard geworden, zo bitter. Of het kwam doordat hun vader die mensen bij Duinkerke had gered, en hij te jong was geweest om met hem mee te gaan, of door alle zorgen van de afgelopen jaren of gewoon door iets op school, dat wist ze niet. Maar je kon er niet omheen. Haar onstuimige, gekke oudere broer was een ander iemand geworden. (blz. 71)

Uiteindelijk komen alle vier de kinderen in Folio terecht, maar vanaf dat moment gaat het helemaal mis. Ze komen terecht in een aanval van de Eens, Evie gaat ervandoor en ook Larry verdwijnt. Voor Simon en Patricia zit er maar één ding op: op zoek naar degene die deze wereld ooit heeft geschapen: de verdwenen magiër. Daarvoor moeten ze echter naar het Land van Nooit en dat is ontzettend gevaarlijk. Er volgt een tocht die enigszins doet denken aan die van Frodo uit Lord of the Rings (inclusief levende boom!), terwijl in het Land van Toen een heftige strijd wordt uitgevochten.

Het hele boek zit vol verwijzingen naar allerlei verhalen die ooit geschreven zijn en vertelt over verschillende lezers (liefhebbers van fictie, non-fictie en zelfs een niet-lezer: Simon heeft duidelijk dyslexie) en de magie van het lezen, ‘de machtigste, meest begeerde magie van het hele universum’ (blz. 229). Het is duidelijk dat de auteur de lezer veel wil vertellen. Soms misschien zelfs iets teveel: de ‘geheime staatsdocumenten’ die allerlei zaken uit het verhaal willen verklaren, maken het boek eigenlijk onnodig complex.

Ook de boodschap die de auteur de lezer aan het einde van het boek wil meegeven, ligt er – hoe mooi ook – wel heel erg dik bovenop. Zijn verwijzingen naar de mogelijkheid om je open te stellen voor nieuwe ideeën en niet alles zwart-wit te zien, zitten een stuk subtieler in het verhaal verwerkt. Het fijne van dit boek is wat dat betreft dat kinderen er precies uit kunnen halen, wat er voor hen in zit. Maar bovenal is Torday een heel beeldende verteller en de vertaling van Aimée Warmerdam leest ook heerlijk weg. Met dit boek ben je daardoor hoe dan ook verzekerd van een spannend en magisch avontuur!

Lestips

Om het boek te promoten kun je een stukje van hoofdstuk 2 voorlezen. Larry heeft dan net de bibliotheek ontdekt en komt vervolgens via een sprookjesboek terecht in het Land van Toen.

Hoe professor Kelly (…) thee wordt koud.’ (blz. 21 t/m 25)

Mocht je minder tijd hebben, dan kun je ook Larry’s korte verslag voorlezen, waarin hij zijn broer en zussen vertelt over wat hij heeft meegemaakt:

‘Er is een bibliotheek! (…) anderen in stond. (blz. 33)

Verhalen / soorten boeken en lezers

Sommige kinderen houden erg van het lezen van fantasieverhalen; andere kinderen houden juist enorm van feiten en waargebeurde verhalen. In dit boek lijkt het in eerste instantie wel of dat alleen maar óf óf kan zijn. Evie wil graag weten waar ze aan toe is; Larry houdt er juist van om weg te dromen. Bijzonder is dat dat bij allebei dezelfde aanleiding heeft: vervelende gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog!

Dit is een interessant uitgangspunt voor een klassengesprek. Waarom zou een fantasieverhaal juist heel waardevol kunnen zijn? En wat is het mooie van een informatieboek?

Citaten die je hierbij kunt gebruiken:

‘Het Land van Eens (…) ‘Een overeenkomst.’ (blz. 49-50)

Hierin komen de positieve kanten van feiten en kennis aan bod (mogelijkheid tot ruimtevaart), maar zegt Jana ook iets interessants: ‘ik ben de Secretaris van feiten. Ik doe nooit beloftes.’ Waarom eigenlijk niet?

‘En wat is er mis (…) wist hij zeker. (blz. 99-100)

In bovenstaand citaat komt juist weer de positieve kant van verhalen naar voren.

Lezen

In deze tijd van ontlezing, doet Simon een opvallende uitspraak. Hoewel hij dyslexie heeft en de letters altijd dansen voor zijn ogen en hij daardoor dus niet goed kán lezen, wil hij het wel. Hebben de kinderen in jouw klas een antwoord op zijn vraag?

‘Waarom zouden mensen (…) dingen wilde ontdekken. (blz. 230)

Tweede Wereldoorlog

In een project over de Tweede Wereldoorlog is dit wel een heel bijzonder voorleesboek. Niet alleen omdat er steeds kleine stukjes over de oorlog zelf in naar voren komen (waar de kinderen iets van leren of wat ze zullen herkennen uit andere lessen die je al hebt gegeven), maar vooral omdat het verhaal laat zien wat een oorlog met kinderen kan doen.

Ook laat het zien dat veel gebeurtenissen van WO II zich niet beperken tot die specifieke oorlog. Ook in de oorlog in Folio gebeuren soortgelijke dingen. Het is mooi om met dit boek inzicht te kunnen geven in gedrag van mensen. Het maakt kinderen wellicht bewust dat de geschiedenis zich altijd kan herhalen en dat je dus altijd moet blijven nadenken om dit te voorkomen. Evie is wat dat betreft een prachtig voorbeeld: zij is niet ‘slecht’, maar maakt keuzes die helemaal verkeerd uitpakken, waardoor er toch heel nare dingen gebeuren.

Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, 2019