Toen mijn vader een struik werd

door Joke van Leeuwen

Op een dag verandert alles in Toda’s leven. In het zuiden van haar land breken gevechten uit en Toda’s vader moet erheen om het land te verdedigen. Gelukkig heeft hij het handboek Wat elke soldaat moet weten. Daarin staat precies hoe hij zich met takjes en bladeren kan verkleden als struik, zodat de vijand hem niet herkent.

Toda blijft met haar oma achter in de stad, maar ook daar is het niet langer veilig. Ze wordt naar haar moeder gestuurd, die in het buitenland woont. De reis ernaartoe is vol avonturen en gevaar. Maar Toda geeft niet op. Ze moet haar moeder vinden!

Recensie

Een heel bijzonder verhaal, in de typische vertelstijl van Joke van Leeuwen. Het verhaal wordt weliswaar op een naïeve, enigszins grappige manier verteld, maar heeft een zeer serieuze ondertoon. Het is niet duidelijk in welk land dit verhaal zich afspeelt, maar het is wel duidelijk wat oorlog met de bevolking kan doen. Het is heel knap hoe Joke van Leeuwen door dit verhaal kan laten voelen hoe een jong meisje de oorlog ervaart. Doordat het verhaal in de ik-vorm is verteld, vanuit de ogen van Toda, wordt heel mooi duidelijk dat zij niet goed weet wat er precies aan de hand is. Door deze vertelstijl zullen jonge kinderen zich ook goed kunnen inleven in de hoofdpersoon.

Het is echter wel een verhaal dat zich leent om voorgelezen te worden. De vertelstijl van Joke van Leeuwen zal voor veel kinderen wat vreemd en moeilijk zijn – je leest immers niet precies wat er gebeurt, maar je leest meer over de ervaringen van de hoofdpersoon. Bovendien zijn veel zinnen wat poëtisch (“Mijn lijf zat meteen vol spelden van de schrik”). Het kan dan helpen als een volwassene doorvraagt: Wat bedoelt de schrijfster hiermee? Wat gebeurt er nu precies? Waarom zou Toda zich zo voelen? Kun je je voorstellen wat jij zou doen in dezelfde situatie?

Lestips

Doordat het boek over een oorlog gaat, maar niet gekoppeld is aan een specifiek land of een specifiek conflict, is het een boek dat te gebruiken is in allerlei lessituaties. Je kunt het koppelen aan lessen over asielzoekers, aan de oorlog in Joegoslavië of aan actuele conflicten in bijvoorbeeld het Midden-Oosten of Noord-Afrika.

Het kan dus een goed idee zijn om dit boek in zijn geheel voor te lezen in de klas en er ook tijd voor uit te trekken om het verhaal tussendoor te bespreken. Mocht hier echter geen tijd voor zijn, dan kun je ook fragmenten voorlezen – om bepaalde aspecten van de oorlog uit te lichten, of ter promotie van het boek.

Fragment over de dreiging van de oorlog:

Mijn oma was (…) niet meer ademen. (blz. 10 t/m 15)

Een ander mooi fragment over de eenzaamheid die Toda voelt en de oorlog die iedereen in het land treft:

Net toen ik (…) hele wereld niet.” (blz. 63 t/m 69)

Tenslotte nog een fragment over hoe het moet zijn om als asielzoeker in een vreemd land aan te komen:

Het Tehuis voor (…) thuis kon komen.” (blz. 89 t/m 95)

Tegelijkertijd is dit ook een mooi voorbeeld van de fantasie en creativiteit van Joke van Leeuwen: met grappige tekeningetjes en teksten.

Boekverfilming

Vanaf 22 maart 2017 zal een verfilming van dit boek te zien zijn in de bioscoop! Bekijk hier de trailer:

Uitgeverij Querido, 2010