Lena Lijstje

door Francine Oomen

Ik heet Lena Lijstje. Zo heet ik niet echt hoor, zo noemen mijn vader en moeder me, omdat ik altijd overal lijstjes voor maak.
Dat doe ik omdat ik nooit kan kiezen. Grote mensen kunnen dat soms ook niet, heb ik ontdekt! Daar gaat dit boek over: over kiezen en over… scheiding.

Dit is een herziene versie van de eerste druk uit 2001, uitgegeven door Van Holkema & Warendorf.

Recensie

Wat waren de Lena Lijstje-boeken van Francine Oomen een tijdje geleden populair! Maar het boek verdween uit de winkels en raakte in vergetelheid. Gelukkig heeft uitgeverij Volt besloten het eerste deel van deze serie opnieuw uit te brengen! Enigszins herzien, want het verhaal was in de tussentijd toch al bijna twintig (20!!) jaar oud. Je zult echter al snel merken dat dit verhaal over echtscheiding tijdloos is (helaas) en dat het kinderen waarschijnlijk net zo zal aanspreken als twintig jaar geleden.

Toch is het natuurlijk erg leuk om direct te gaan kijken wát er dan veranderd is aan het boek. Het opvallendst is de cover: die wás roze en nu is hij blauw. Een goede keuze: de uitstraling van het boek past nu beter bij de stoere Lena, die het liefst met haar vrienden Ach(med) en Jas(per) voetbalt in het park. Ook heeft Lena andere kleding aan en de cover van het schrift dat ze vasthoudt, klopt nu wél. Nog een grappig detail: de (dikke) tv op nummer 5 van de hobby’s is veranderd in een laptop!

Deze laatste verandering geeft aan wat er vooral is aangepast in het boek: de tijdgeest. Zo is de strippenkaart eruit gehaald en als Lena brieven gaat schrijven met de Engelse Ed wordt dat ‘lekker oldschool’ genoemd. Sommige dingen waren toch lastiger aan te passen. Zo was het 20 jaar geleden ‘not done’ om in een korte broek naar school te komen in de bovenbouw, terwijl dat nu toch echt wel anders is… Wat in het boek hetzelfde is gebleven, zijn de opvallend volle bladspiegel, de vele grappige tekeningetjes en natuurlijk… de lijstjes!

Meester Sjon zegt wel eens: ‘Lena je bent een warhoofd!’ Maar dat ben ik niet. Ik ben een veel-gedachtenhoofd. Ik denk altijd: dit kan, en dat kan, maar dat kan ook en dát kan ook nog! Help! Wat moet ik nu kiezen? En stel je nou voor dat je het verkeerde kiest! Ik snap niet hoe andere mensen dat doen. (blz. 18)

Er verandert in dit boek veel in het leven van Lena. Ze begint langzaam borsten te krijgen en legt voor het eerst in haar leven contact met een meisje uit haar klas. (‘Met meisjes spelen is toch wel een beetje leuk.’) Maar niet alleen Lena krijgt een nieuwe vriendin… ook de vader van Lena blijkt een vriendin te hebben!

ik hoorde mama woedend schreeuwen: ‘Je zult moeten kiezen, Geert! Je kan niet langer van twee walletjes eten!’
En papa riep: ‘Ik kan niet kiezen! Ik wil niet kiezen!’
‘Je moet!’ gilde mama. ‘Zo kan het niet langer!’
[…]

Wat zou papa kiezen?
1. Of hij nog naar kookles gaat
2. Of hij gewoon lekker Nederlands of vies Indonesisch kookt
3. Tussen twee walletjes (?)
4. Welke broek hij aanmoet
5. Wat hij op zijn boterham doet

Nee, Lena. Doe maar niet zo dom. Hij moet natuurlijk kiezen tussen die Ella en mama. (blz. 52)

©2020 Volt, illustratie van Francine Oomen uit Lena Lijstje

De humoristische manier van vertellen, de lijstjes en de vele tekeningetjes zorgen ervoor dat het verhaal heel luchtig blijft, ook al is het natuurlijk ongelooflijk verdrietig hoe Lena’s gezin uit elkaar valt. Dit is dan ook de kracht van Francine Oomen: zij weet serieuze problemen op een heel fijne manier te bespreken en het is niet voor niets dat zij jarenlang de Prijs van de Nederlandse Kinderjury in de wacht sleepte.

Het is, kortom, ontzettend fijn dat dit boek een herziening heeft gekregen, want dit verhaal vol meidenperikelen en echtscheidingsproblematiek kan ongetwijfeld opnieuw ongelooflijk populair worden!

Lestips

Ook al ken jij dit boek wellicht nog wel (misschien zelfs uit je eigen jeugd?); je kunt er niet vanuit gaan dat meiden in de huidige groep 7 en 8 Lena Lijstje kennen! Actief promoten dus!

Misschien heb je nog een oud exemplaar liggen en kun je de verschillen zelf laten zien; anderzijds is het misschien juist minder interessant als je vertelt dat dit verhaal al twintig jaar oud is en werkt het beter als je het boek brengt als ‘gloednieuw’!

Je kunt het schutblad laten zien of kopiëren en op die manier laten ontdekken waar dit boek allemaal over gaat. De tekeningetjes op de cover vertellen ook al een hoop! (Al moet ik erbij zeggen dat de ‘gelukseend’ eigenlijk een ‘ongelukseend’ had moeten zijn!).

Puberteit

Een mooi voorleesfragment dat ook prima in een les over puberteit en het veranderende lichaam past:

Help! Ik krijg borsten! (…) mij niks van. (blz. 22 t/m 24)

Het lijkt misschien een ontzettend meiden-fragment, maar het leuke is dat Lena het verschrikkelijk vindt dat ze borsten krijgt en een heel lijstje met ‘voordelen van een jongen zijn’ kan maken, maar niets kan verzinnen voor meisjes. Dat is natuurlijk een mooie aanleiding voor een klassengesprek!

Ook vertelt Lena dat ze een televisieprogramma had gezien over een man die zich liet ombouwen tot vrouw. Dat is weer een goede aanleiding om het te hebben over transgenders.

Eigenlijk is het gemeen. Je mag als je geboren wordt niet kiezen of je een jongen of een meisje wilt zijn. (blz. 23)

Echtscheiding

Lena verwoordt precies wat heel veel kinderen zullen denken op het moment dat een van de ouders besluit weg te gaan uit een gezin:

Hoe kan hij er nou voor kiezen om zijn eigen kind in de steek te laten? Vindt hij die kinderen soms liever? In ieder geval vindt hij die mevrouw liever dan mama. Ik begrijp er niks van. (blz. 88)

Lena’s emoties zijn heel begrijpelijk: van woedende machteloosheid tot heel verdrietig. Kinderen die zelf in een scheidingssituatie zitten, zullen veel herkenning uit het boek halen en andere kinderen zullen zich er beter door kunnen voorstellen hoe het moet zijn als je ouders uit elkaar gaan.

Uitgeverij Volt, 15e herziene druk, 2020