Max Einstein – De knappekoppenclub

door Chris Grabenstein, James Patterson

Max Einstein is nogal, eh, bijzonder. Zelfs voor een genie. Ze hackt de computersystemen van de universiteit. Ze bedenkt uitvindingen voor daklozen. En ze praat met de beroemde wetenschapper Albert Einstein, al doet ze dat alleen in haar verbeelding. Maar haar toch al zo ongewone leventje wordt pas écht interessant wanneer ze zich aansluit bij een geheimzinnige organisatie die ‘het verschil’ wil maken. Kan Max de aarde redden met wetenschap? En… kan ze daarbij uit handen blijven van de kwaadaardige dr. Zimm?

Eerste deel in de reeks Max Einstein.

Vertaald door Margot van Hummel.

Recensie

Niet alleen Max Einstein als personage is bijzonder, deze hele serie is bijzonder! Echt een geweldige serie voor bollebozen, want het hele boek staat vol met interessante wetenschappelijke feitjes, inspirerende uitspraken van Albert Einstein en eindigt met prikkelende opdrachten, waarmee je als lezer zelf aan de slag kunt.

©2019 Clavis, illustratie van Beverly Johnson uit Max Einstein 1

Maar het verhaal zelf is ook heel creatief en origineel. Max is inderdaad een bijzonder meisje. Ze weet niet waar ze vandaan komt of wie haar ouders zijn. Ze weet alleen haar naam – Max Einstein – en zelf daarvan twijfelt ze of het haar echte achternaam is. Feit is dat ze bijna geobsedeerd is door de wetenschapper Einstein: ze verzamelt allerlei spullen over hem in een koffer, praat met hem in haar hoofd, probeert te denken zoals hij en citeert hem continu.

Max woont in New York, in een krakershuis boven een paar paardenstallen. Ondanks dat ze dakloos is, gaat ze naar de universiteit! Niet dat ze daar officieel toegelaten is… Ze heeft zelf een laptop in elkaar geknutseld, het computersysteem gehackt en zichzelf ingeschreven. Om niet op te vallen haalt ze expres middelmatige cijfers, maar het is duidelijk dat ze nogal geniaal is.

‘Je wilt paardenmestgas gaan verbranden?’
‘Precies! Anaerobe dissimilatie is een biologisch proces waarbij micro-organismen biologisch afbreekbaar materiaal, zoals paardenmest, afbreken zonder dat daarbij gebruik wordt gemaakt van zuurstof. Anaerobe betekent dan ook “zonder zuurstof”. Dat is de oplossing voor onze energieproblemen.’
‘Weet je zeker dat je nog maar twaalf bent?’
(blz. 11)

Dat ze bijzonder is, wordt ook opgemerkt door het IDVM: het Instituut voor Degenen die het Verschil Maken. Charl en Isabl nemen haar mee naar Jeruzalem, waar ze met nog acht knappe koppen mee gaat doen aan een wedstrijd. De winnaar mag zich, gefinancierd door de weldoener van het IDVM, buigen over de wereldproblematiek: economische ongelijkheid, opwarming van de aarde, grote conflicten en oorlog, pandemieën etc. Max belandt uiteindelijk in Congo, waar ze samen met ‘de knappekoppenclub’ een oplossing bedenkt voor een elektriciteitsprobleem. Het maakt dit boek nóg interessanter, want er zit een duidelijk link met de echte maatschappij.

Tegelijkertijd is het boek heel spannend en geheimzinnig, want er zit nog iemand achter Max aan… Langzaam wordt het steeds duidelijker dat er iets merkwaardigs aan de hand is met Max’ jeugd. Je krijgt meerdere keren het gevoel dat je in een spannende actiefilm beland bent, vol achtervolgingen, gevaarlijke criminelen en verrassende wendingen.

Het is een bijzondere combinatie, die heel goed werkt: de ingewikkelde wetenschappelijke feitjes, de vele inspirerende uitspraken (‘Denk aan de fiets, Max. Hoe blijf je in balans?’ ‘Door vooruit te gaan.’ blz. 152) en de toch enigszins onwaarschijnlijke gebeurtenissen zijn enorm vermakelijk en heel boeiend. Door de korte hoofdstukken met goede cliffhangers en de vele dialogen leest het boek heel vlot en gemakkelijk. De illustraties zijn niet alleen heel aantrekkelijk getekend, maar brengen ook nog extra humor in het verhaal.

©2019 Clavis, illustratie van Beverly Johnson uit Max Einstein 1

‘Nou,’ zei Max, terwijl ze langzaam een nieuw idee in haar hoofd uitwerkte. ‘Stel… stel dat we hen van stroom zouden kunnen voorzien zonder een elektriciteitsnet? Stel dat een dorp in zijn eigen energie kan voorzien en de nationale overheid geen krachtcentrales zou hoeven bouwen of hoogspanningsleidingen aanleggen of zich niet druk zou hoeven maken om nutsbedrijven op te zetten om dat allemaal in goede banen te leiden?’
‘En stel dat eenhoorns regenbogen konden schijten?’ zei Klaus. (blz. 170)

Kinderen die geïnteresseerd zijn in wetenschap en er zelf ook wel van houden mentaal uitgedaagd te worden, zullen ontzettend genieten van dit boek en waarschijnlijk direct verder willen lezen in het volgende deel. Erg leuk: door middel van twee puzzels aan het einde van het verhaal kun je erachter komen waar Max in het volgende boek heen reist. Echt een fantastisch boek voor ‘knappe koppen’!

Lestips

Hoe geweldig dit boek ook is; deze serie zal echt niet alle kinderen aanspreken. Voor aardig wat kinderen die dit verhaal zelfstandig lezen, is dit boek qua inhoud wellicht iets te hoog gegrepen en er zullen best wat kinderen verveeld raken door alle weetjes en uitspraken van Albert Einstein. Een interesse in wetenschap, filosofie of bewondering voor knappe koppen is eigenlijk wel nodig. Het is in ieder geval zéker een serie om te promoten in een plusklas of groep met hoogbegaafde leerlingen!

Je kunt het boek introduceren door het voorlezen van hoofdstuk 8:

Max holde een (…) met ons mee.’ (blz. 34 t/m 37)

Ook kun je nog iets meer over het boek vertellen door de achterkant voor te lezen en te vertellen dat het boek vol met uitspraken en theorieën van de beroemde wetenschapper Einstein staat.

‘Wijsheid is geen product van scholing, maar van een levenslange poging het te verkrijgen.’ (blz. 58)

Wetenschap

Anderzijds is het wel een fantastisch boek om te gebruiken in een project over wetenschap, want als je op een manier wetenschap aantrekkelijk wilt brengen, dan lukt dat wel met dit boek! De korte hoofdstukken met cliffhangers zorgen ervoor dat het boek zeer geschikt is om voor te lezen. Ook de opdrachten achterin het boek zijn heel prikkelend om te gebruiken (Denk als een Einstein of Maak het verschil!). Je vindt er ook een (eenvoudige) uitleg van de relativiteitstheorie en een recept voor het maken van slijm!

Filosofie

De citaten van Albert Einstein zijn ook echt de moeite waard om over te praten en te filosoferen met de klas. Er staat een aantal citaten achterin het boek (blz. 284), al zijn deze niet helemaal compleet – dat is namelijk de puzzel om erachter te komen waar Max in het volgende deel naartoe gaat. Ze zijn wel heel gemakkelijk aan te vullen trouwens. In het verhaal vind je er echter nog veel meer.

Deze is ook bijzonder mooi:

‘Iedereen is een genie. Maar als je een vis beoordeelt op zijn vaardigheid om in een boom te klimmen, dan zal hij zijn hele leven denken dat hij een mislukking is.’ (blz. 95)

Op deze uitspraak is zelfs de titel van een boek gebaseerd (Vis in een boom)! Alleen daarin staat dat dit een citaat van Einstein is en in dit boek staat juist: ‘De uitspraak bleek niet van Einstein te zijn – je kunt niet alles geloven wat je op internet leest. Maar Max vond het toch een mooi citaat.’ (blz. 95) Dubbel interessant!! Een geweldige uitspraak, maar ook: hoe weet je nu wat er waar is? Hoe kun je geloven wat je leest? Daar kun je zelfs een hele mooie les over nepnieuws en journalistiek aan ophangen!

Vraagstellingen en toetsen

Wat ook een ontzettend mooie uitspraak is om over na te denken is deze, van Max. Zij reageert op de vraag: ‘Wat is volgens jou Einsteins belangrijkste theorie?’

‘Jullie maken zeker een grap?’ zei Max. ‘Jullie kennen Einstein. Jullie weten dat dat helemaal geen goede vraag is.’
‘Waarom niet?’
‘Bepalen wat de belangrijkste theorie van Einstein is, hangt af van wat jij belangrijk vindt. Het is allemaal relatief.’ (blz. 112)

Snappen de kinderen dit? Belangrijk is natuurlijk dat ze het woord ‘relatief’ begrijpen (afhankelijk van hoe je het bekijkt), maar ook moeten ze begrijpen dat juist Einstein nooit iemand zou vragen wat het belangrijkste is, omdat hij juist de grondlegger is van de relativiteitstheorie en je er eigenlijk vanuit kunt gaat dat hij alles relativeert.

Sowieso is Max’ kijk op toetsen aanleiding voor een interessante discussie over de waarde van kennis. Haar mening over toetsen is namelijk mede gebaseerd op twee beroemde uitspraken van Einstein: ‘Verbeelding is belangrijker dan kennis.’ en ‘De enige bron van kennis is ervaring.’ (blz. 110/111 en 135/136). Nou, maak je borst maar nat als een intelligente of hoogbegaafde leerling deze fragmenten leest! Ik ben benieuwd hoe je je toetsen daarna terugkrijgt… 😉

Milieu en duurzaamheid

In Congo gaat Max samen met de knappekoppenclub aan het werk om een dorpje te voorzien van stroom. Daarvoor gebruiken ze zonnepanelen. Het is nog steeds behoorlijk ingewikkeld, maar in het boek wordt wel uitgelegd hoe ze werken! (o.a. Hoofdstuk 48, vanaf blz. 195)

Kinderarbeid / Eerlijke handel

Wat verder nog ter sprake komt, is kinderarbeid in Congo: de kinderen in het dorpje waar Max aan de slag gaat, moeten onder erbarmelijke omstandigheden werken in de plaatselijke mijnen. De reden dat er elektriciteit moet komen in het dorp, is dat het IDVM ervoor wil zorgen dat er duurzame bedrijven kunnen worden gestart, waardoor het werken in de mijnen niet meer nodig is. Uit het verhaal wordt duidelijk dat de gang van zaken in Congo duidelijk anders is dan in Europa. Er is sprake van corruptie, geweld en machtsmisbruik. Zware thema’s, maar in het boek wordt vooral in oplossingen gedacht! Interessant is daarbij hoe ervoor gezorgd kan worden dat mensen toch uit de criminaliteit stappen:

‘In Kenia heeft mijn vader met mannen samengewerkt die veel weg hadden van deze Moise Kabila. Toen hun een keus werd geboden, was een groot deel van hen uiteindelijk bereid over te stappen naar legalere zaken – mits ze genoeg konden verdienen om hun gezinnen te steunen.’ (blz. 206)

Clavis Uitgeverij, 2019