Amsterdam, 1847. Anna is een doorsnee meisje van twaalf, tot haar leven plotseling verandert. Samen met haar moeder en zusjes vergezelt ze haar vader op een koopvaardijschip naar Nederlands-Indië. Het is ongebruikelijk dat een kapitein zijn gezin meeneemt, maar na een recent sterfgeval mag de familie bij elkaar blijven. Na een lange zeiltocht vol ontberingen komt Anna aan in Batavia. Van daaruit reist het gezin verder naar de plantage van haar ooms. Het weerzien is heerlijk, maar de verloofde van haar oom is niet zoals ze verwachtten… En wie is toch die vreemde jongen die overal opduikt?
Recensie
Anna Abrahamsz, de hoofdpersoon van dit verhaal, heeft echt bestaan! Het verhaal is geïnspireerd op het door haar geschreven reisjournaal, dat bewaard wordt in het Scheepvaartmuseum in Amsterdam. De schrijfster heeft dit journaal (met witte handschoentjes) uitvoerig bestudeerd!
Maar niet alleen Anna’s verhaal is in dit boek verwerkt; ook Amsterdam en Nederlands-Indië zijn heel waarheidsgetrouw omschreven. Zo zou je nog steeds de route die Anna van huis naar school liep, kunnen volgen (er staat een plattegrond van de stad achterin het boek) en ook de ervaringen van Anna in Nederlands-Indië heeft Van Loon gebaseerd op haar eigen ervaringen in Indonesië.
Daarnaast staat het boek vol met 19e eeuwse uitdrukkingen, scheepsjargon en woorden uit de Indische taal. Deze woorden worden achterin het boek verklaard en maken het verhaal nog eens extra leerzaam en interessant.
Eigenlijk lijkt het boek uit wel drie verschillende verhalen te bestaan: het verhaal over het leven van Anna en haar familie in Amsterdam; de gedetailleerd omschreven zeereis naar Nederlands-Indië en het verblijf van de familie op de plantage. Toch vormen de verhalen een mooi geheel en boeit het boek van begin tot eind.
Het verdriet om de dood van Anna’s broertje en de bijzondere vriendschap met scheepsjongen Michiel geven het boek een mooie emotionele laag, maar echt heel spannend wordt het nergens. Dit gebrek aan spanning maakt dit boek weliswaar minder spectaculair dan een boek van bijvoorbeeld Rob Ruggenberg, maar is daardoor juist wel weer geschikter voor de wat gevoeligere kinderen. Dit boek onderscheidt zich bovendien doordat het verhaal door de ogen van een meisje wordt verteld (meisjes zeilden immers nooit!).
Maar wat vooral bijblijft na het lezen van dit boek, is de ongelooflijke hoeveelheid kennis die je op hebt gedaan over het leven in de 19e eeuw, in zowel Amsterdam als Nederlands-Indië. Dát maakt dit boek echt de moeite waard. Daar kan geen methodeboek of geschiedenisles tegenop!
Lestips
Dit hele boek is zó interessant dat het zonde zou zijn als je er geen gebruik van maakt in een project over de 19e eeuw. Eigenlijk zou je moeten proberen het boek in zijn geheel voor te lezen, maar mocht je daar geen tijd voor hebben, promoot het boek dan bijvoorbeeld met onderstaand fragment (over Anna’s aankomst op het schip) of gebruik delen uit het boek als interessante lesstof.
Getrappel en gesnuif (…) maanden zullen wonen. (blz. 51 t/m 54)
Vertel bij de promotie van dit boek ook zeker dat het verhaal gebaseerd is op een bestaand reisjournaal. Leuk is dat je op de bijbehorende Facebookpagina (Anna’s grote reis) een foto kunt zien van het reisjournaal. Daarnaast vind je op deze Facebookpagina nog meer interessante en mooie foto’s die bij het verhaal passen. De schijfster heeft op haar website bovendien aangegeven dat kinderen die een boekbespreking willen houden over het boek, haar altijd kunnen mailen voor extra informatie en foto’s!
Amsterdam in de 19e eeuw
Vlak bij de (…) vingers erbij af. (blz. 8 t/m 15)
Bovengenoemd fragment staat bomvol woorden die wij tegenwoordig niet meer gebruiken (zoals uitstallingskast, grutter of opkamer), maar in de verklarende woordenlijst (vanaf blz. 207) staan naast deze woorden ook typische gebruiken uit die tijd uitgelegd. Zo wordt bijvoorbeeld uitgelegd hoe het kon dat de grachten zo verschrikkelijk stonken.
Reizen naar Nederlands-Indië in de 19e eeuw
Zeereizen waren in de 19e eeuw minder gevaarlijk en duurden minder lang dan tijdens de Gouden Eeuw, maar toch bleef een zeiltocht naar de andere kant van de wereld een risico (blz. 205). Stormen, ziekten en gebrek aan schoon water en gezond voedsel konden nog steeds dodelijk zijn – ook in dit verhaal…
De zeereis van Anna wordt beschreven op blz. 53 t/m 101 (Het is zo (…) Michiel te zorgen.) en leest ook een beetje als een logboek: het is eerder een verslag dan een spannend verhaal en de overgangen tussen de verschillende gebeurtenissen zijn soms vrij abrupt. Het geeft echter een goed beeld van de zeiltocht naar Nederlands-Indië en het is interessant om te beseffen hoe groot de verschillen zijn met de huidige manier van reizen (in 150 jaar tijd).
Plantages in Nederlands-Indië
Foto op de Facebookpagina van Anna’s grote reis van een familie in Nederlands-Indië.
Dit boek is uitermate geschikt om meer te weten te komen over het leven op de plantages in Nederlands-Indië.
In het volgende fragment lees je over de aankomst van Anna op de plantage van haar oom. Het leven is daar heel anders dan in Nederland, met veel bedienden en rijkdom. Het fragment eindigt geheimzinnig: met een jongen die Anna stiekem observeert. Het is daarmee meteen een mooi boekpromotiefragment.
‘Snoep niet zoveel,’ (…) in het donker. (blz. 115 t/m 119)
Creatief
Studenten van de Willem de Kooning Academie maakten een filmpje bij het boek. Heel creatief! Een mooi idee om een collage te maken bij een boek!
Uitgeverij Clavis, 2016
Bekijk bij bol:
