Briljante planten

door Geert-Jan Roebers, Margot Westermann

Over knappe knoppen, boze bollen & ander geniaal groen

Planten zijn veel drukker en vooral ook slimmer dan je denkt. Ze zijn gevoelig en behulpzaam, maar ook sluw en soms zelfs gruwelijk wreed. Bovendien zijn ze machtig: als ze zouden staken, konden ze ons allemaal laten stikken.

Dit boek gaat over plantengedrag. Over hoe planten dieren te slim af zijn, zoals de orchidee die hommels fopt. Over gras dat het omdenken uitvond en zo de macht greep op de prairie en de held werd van het voetbalveld. Kortom: over die overal aanwezige briljante groene wezens, en hoe die zich gedragen én misdragen.

Recensie

Hoe vaak komt het wel niet voor dat je een boswandeling hebt gemaakt en dat mensen dan vragen: En? Nog wild gespot? Terwijl er eigenlijk de hele tijd al genoeg ‘wilds’ te zien was: planten. En dat die groene schepsels helemaal niet saai zijn, bewijzen Geert-Jan Roebers en Margot Westermann in dit boek. Sterker nog: na het lezen van dit boek ga je ongetwijfeld met heel andere ogen naar de natuur kijken. Laat maar zitten, die suffe hertjes. Vanaf nu kijk je naar de briljante planten!

Want oh, oh, wat een fantastisch boek is dit. Dit boek verrast werkelijk op alle mogelijke manieren. Of het nu komt door de vele opmerkelijke weetjes, de kunstzinnige illustraties, de prikkelende uitleg of de prachtige foto’s… dit boek boeit vanaf de eerste bladzijde.

Margot Westermann en Geert-Jan Roebers werkten al eerder samen aan een boek over de natuur – De grondel en de garnaal – maar dit boek is van een ander kaliber. Dat komt vooral door de illustraties, die anders zijn dan in welk boek dan ook. Westermann gebruikt felle kleuren, zwierige penseelstreken en allerlei stijlen en technieken; ze combineert foto’s met tekeningen; acrylverf met aquarel; realiteit met fantasie. Je raakt er niet op uitgekeken! En dan zijn er ook nog prachtig gestyleerde foto’s, met credits voor Michiel Spijkers – zie ook het originele dankwoord achter in het boek.

Toegegeven, het boek oogt wel een beetje druk en het is niet gemakkelijk om al bladerend informatie terug te vinden. Maar gelukkig is er een handig register en zodra je begint te lezen, wil je toch niet meer stoppen. Geert-Jan Roebers begint met uitleggen wat een plant is. Dat lijkt onnodig, maar toch weet hij met ‘stiekem groen’, wandelende takken en schimmels de interesse te wekken. Als hij vervolgens plantencellen vergelijkt met blikjes cola en dierlijke cellen met waterballonnen, dan is dat eigenlijk gewoon… ja, briljant. Leuk zijn ook de vele humoristische voetnootjes, die met kleine grijze blokjes commentaar geven op de tekst.

Hout, karton en papier zijn brandbaar. –> Dit boek ook, maar wacht met uitproberen tot je het uit hebt. (blz. 24/25)

Na een paar geniale scheikundelesjes vertelt Roebers over briljante bacteriën, algen en zeewieren, zaadverspreiding en ten slotte over plantenseks. Dan heb je de aandacht van kinderen wel snel te pakken! Daarna volgt het omvangrijkste deel uit dit boek: over sluwe slingeraars en knappe knoppen.

Een van de redenen dat dit boek zo heerlijk wegleest, is de speelsheid waarmee Roebers over planten schrijft. Zo heeft hij het over tulpen als fleurige zombies, over gulzige bladerbijters en onbehouwen takkenknakkers of over filmpjes van swingende slingerplanten en knallende peulen. In verschillende hoofdstukken over ‘wat planten doen en denken’ vuurt hij een ongelooflijke hoeveelheid interessante weetjes op de lezer af. Je leert waarom een plant weer stevig wordt als je hem water geeft, waarom boerenkool lekkerder is als de vorst eroverheen is gegaan of hoe varens op een onbewoond eiland terecht kunnen komen. En heb je enig idee hoe cashewnoten groeien? Ook dat lees je in dit boek.

©2022 Gottmer, illustratie van Margot Westermann uit Briljante planten

Ten slotte eindigt het boek nog met een stukje biomimicry, pitten planten, stoepplantjes herkennen en de belangrijke vraag: Stel je voor dat er helemaal geen planten waren. Hoe zou je dat vinden? Ook dat antwoord… ik kan niet anders zeggen… is weer geniaal. Heerlijk droge humor – tot aan de laatste bladzijde met de kleine lettertjes (dat hoef je eigenlijk niet te lezen, maar het mag wel, anders hadden we het in witte inkt gedrukt of gewoon weggelaten).

Lestips

Dit boek is één grote natuurles over planten. Wat kun je hier ongelooflijk veel interessante informatie uithalen! Perfect lesmateriaal dus, want hier kan echt geen enkel methodeboek tegenop.

Maar, eigenlijk is het ook gewoon een leuk boek om te lezen (en te bekijken!), maar kinderen moet je daar wellicht wel even voor motiveren, want wie gaat er nu voor de lol een boek over planten lezen? (Want planten zijn saai, toch?!) Daarom is het belangrijk dat je laat zien en horen hoe grappig het boek geschreven is en hoeveel interessante informatie je eruit kunt halen.

Ik zou bij een boekpromotie gewoon bij het begin beginnen: ALTIJD PRIJS (blz. 10).

Nadat je de intro hebt laten zien, kun je ook nog even samen naar de eerste twee illustraties in het boek kijken – snappen de kinderen wat de illustrator hier heeft uitgebeeld? (Het is erg grappig, maar niet ieder kind zal dat meteen doorhebben waarschijnlijk!)

Je kunt vervolgens een stukje uit het eerste hoofdstuk voorlezen: Plant of geen plant? Laat ook zeker de illustraties zien! Als je vervolgens ook de volgende bladzijden voorleest (blz. 20/21) – vergeet de voetnootjes niet – weten kinderen ook meteen dat ze alvast wat scheikunde uit het boek leren (voorbereiding voor de middelbare school!).

Ten slotte zou ik bijv. een paar fragmenten voorlezen uit het hoofdstuk Beweeglijke tiepjes (blz. 84 t/m 89). Hierin verwijst Geert-Jan Roebers namelijk ook naar YouTube-filmpjes, die je dan ook gelijk kunt laten zien. Wel zo handig! Bovendien komt het boek zo nóg meer tot leven!

Schrijver in de klas

Geert-Jan Roebers kan op papier al erg leuk over planten vertellen, maar als je hem uitnodigt in de klas, wordt het misschien wel nog leuker. Hij heeft namelijk nogal veel ervaring met schrijven voor kinderen (en niet alleen boeken, maar ook voor tijdschriften en tv-programma’s). Maar, zoals op de website van de Schrijverscentrale te lezen is: als stand-up-bioloog kan hij ook uit parate kennis vertellen over een verzoekdier, vragen beantwoorden of zelf vragen stellen in de vorm van een quiz.

Je kunt hem boeken via zijn auteurspagina.

Hortus bezoeken

Met dit filmpje op YouTube haal je de schrijver en de illustrator trouwens ook al in de klas!

Ze zijn in dit filmpje in de Hortus Amsterdam, maar er zijn in Nederland nog meer plaatsen waar je een Hortus Botanicus kunt bezoeken (bijv. Leiden, Haren, Nijmegen, Utrecht).

Vaak zijn er ook leuke educatieve programma’s te boeken.

Uitgeverij Gottmer, 2022