De dubbele helix - Leesbevordering in de klas

De dubbele helix Cruz is eerstejaars leerling aan de Explorer Academy. Daar worden kinderen vanuit de hele wereld opgeleid tot buitengewone ‘explorers’: wetenschappers die zorg dragen voor de natuur. In deel 1, Het Nebula-mysterie, ontdekte Cruz dat zijn familie vanuit het verleden een mysterieuze link heeft met een geheime afdeling van de National Geographic Society. Stukje voor stukje probeert hij dit mysterie te ontrafelen.

In dit derde deel vervolgen Cruz en zijn vrienden hun studie aan de Explorer Academy. Aan boord van het schip Orion volgen ze lessen en reizen op die manier de hele wereld over. Met het schip varen ze in de richting van de Middellandse Zee. Ondertussen proberen Cruz en zijn vrienden te ontdekken waar Cruz’ moeder het volgende ontbrekende stukje van de puzzel heeft achtergelaten. Het mysterie leidt hen naar Petra in Jordanië. Daar wordt Cruz gewaarschuwd door een geheimzinnig persoon. Er dreigt gevaar! Waarom wil Nebula Cruz stoppen voordat hij 13 jaar wordt? De klok tikt door, terwijl zijn verjaardag nadert. Een dag die zijn leven voor altijd zal veranderen…

Vertaald door H.C. Kaspersma.

Om het verhaal goed te kunnen volgen, is het verstandig om eerst deel 1 – Het Nebula-mysterie – en deel 2 – De veer van de valk – te lezen. In dit derde boek vind je weliswaar een korte samenvatting van de eerdere delen en hier en daar een korte terugblik, maar je mist essentiële informatie en een groot deel van de spanningsopbouw als je in dit boek zou beginnen met lezen. Ken je de serie nog niet? Lees dan dus eerst Het Nebula-mysterie!

Recensie

Maak je maar weer klaar voor een spannend en mysterieus avontuur als je aan dit derde deel van de serie Explorer Academy begint! In dit boek ligt de nadruk weer meer op de opleiding. Het hoofdthema is (ruimte)archeologie en antropologie. Vind je dat al moeilijke woorden? Maak dan je borst maar nat! Je leest in dit boek ook over pariëtale kunst, een hydroponische tuin, materiaalarchitectuur en röntgendiffractietechniek. Gelukkig worden al deze moeilijke termen wel uitgelegd, maar dit is duidelijk een boek waar je een flinke woordenschat voor nodig hebt om alles te begrijpen.

De dubbele helix 1 En wat dacht je van desoxyribonucleïnezuur? Net als in deel 2 weer een fantastisch woord voor galgje en eigenlijk gewoon een moeilijk woord voor DNA. Dat DNA heeft ook weer te maken met de ‘dubbele helix’. Dat is niet alleen de titel van het boek, maar deze zie je ook aan het begin van elk hoofdstuk terug én in de glimmende opdruk van het boek.

Het is duidelijk dat we in dit boek te maken hebben met slimme kinderen. Ze zijn niet voor niets uitgekozen om opgeleid te worden tot Explorer van de National Geographic Society. Ze blinken uit in het begrijpen van allerlei ingewikkelde technologieën. Vooral Cruz’ beste vriend praat regelmatig in technologische raadsels. Afgezien daarvan zijn de hoofdpersonen in deze serie vooral erg sympathieke, sportieve en stoere tieners die érg goed zijn in het oplossen van puzzels. Leuk is dat je als lezer zelf ook regelmatig aan het denken wordt gezet.

De dubbele helix 2 In dit boek gaan de explorers vooral aan de slag met ruimtearcheologie. Daarbij gaan ze met behulp van satellietbeelden op zoek naar plunderaars van oude graftombes. Je leert daardoor in dit boek allerlei dingen over het Oude Egypte, opgravingen en prehistorische kunst. Stoffig wordt het verhaal echter nergens, want de explorers spelen ook spannende spellen aan boord van het schip, gaan naar Barcelona en… Cruz wordt opnieuw bijna vermoord.

Prescott schoot overeind. Hij wist precies hoeveel tijd hij nog had: vier weken. Dat was tijd zat om de stukjes van de formule te bemachtigen en Cruz uit de weg te ruimen. Al wist hij nog steeds niet waarom die jongen moest verdwijnen voor zijn dertiende verjaardag. ‘We gaan het wel redden, Leeuw.’
‘Regel het snel,’ gromde Brume. ‘Want anders…’
Prescott keek naar het kleinste rode bloempje op het schilderdoek.
Want anders wat? (blz. 39)

Laten we namelijk vooral niet vergeten wat voor spannende en stoere serie dit is! Niet alleen Cruz, maar ook zijn vader op Hawaii krijgt te maken met de criminele bende van Nebula. En als de mysterieuze puzzel Cruz en zijn vrienden naar Petra in Jordanië leidt, wordt het verhaal helemaal bizar! Een nieuw mysterieus personage doet haar entree in het verhaal. Wat heeft zij te maken met Nebula? Hoe kent zij Cruz? De lezer blijft net als Cruz met allerlei onopgeloste vragen zitten en het boek eindigt met een gigantische cliffhanger! Gelukkig is er, om echte stress te voorkomen, al een korte vooruitblik naar deel 4, met de hoop op een goede afloop.

Ondanks alle moeilijke termen is ook dit deel weer een boek om in één ruk uit te lezen. Alle actie, de levendige dialogen, de indrukwekkende gekleurde illustraties (soms een combinatie van foto en tekening!) en de interessante technologische snufjes geven je het gevoel dat je in een spannende film bent beland. Jammer dat we weer nagelbijtend moeten wachten tot najaar 2020 voor het vervolg!

Lestips

Dit boek zou je eigenlijk alleen maar moeten voorlezen, als je ook de eerste twee delen hebt voorgelezen. Het voorlezen van een serie heeft in de leesbevordering normaalgesproken niet de voorkeur, omdat je daarmee als leerkracht minder variatie in genres en auteurs laat zien. Maar de inhoud van deze serie is dusdanig interessant, dat je er wel heel boeiende lessen mee kunt geven! In dat geval stel je dus niet zozeer de literatuureducatie centraal (schrijvers, tekst, genre), maar vooral de inhoud van het verhaal. Voordeel is ook dat je met voorlezen de serie toegankelijk maakt voor kinderen die moeite hebben met de vele moeilijke woorden in het boek, maar die wel genieten van de spanning en het mysterie!

DNA en fossielen

Toch kun je ook stukjes tekst uit het boek halen en daar met de klas over praten. Onderstaand fragment gaat bijvoorbeeld over DNA en het onderzoeken van fossielen.

Met biologie hebben (…) naar je plek. (blz. 19 t/m 22)

Het fragment is verrassend en spannend en daardoor ook geschikt als boekpromotiefragment. Maar het zit ook vol met moeilijke woorden, uitdrukkingen en je kunt er allerlei inhoudelijke gesprekken of opdrachten aan koppelen. Daardoor is het fragment heel geschikt om de tekst op meerdere niveaus te lezen of te verwerken:

Onderwerp tekst
In dit stuk tekst gaan de explorers een fossiel onderzoeken op DNA. Leuk is dat achterin het boek wordt verteld wat de waarheid is achter dit stuk tekst: de PANDA uit het boek is geïnspireerd door het onderzoek van een evolutiebioloog die écht onderzoek doet naar de oorsprong van menselijke resten, fossielen en artefacten. Het boek heeft daardoor een heel realistische link met bestaande wetenschap (al zit het ook vol met fantasievolle, futuristische snufjes).

Woordenschat / Tekstbegrip
Het fragment staat vol met moeilijke woorden (om een paar voorbeelden te noemen: genetisch, organisme, identificeren, artefacten, analyse…) die toch wel vrij essentieel zijn om de tekst goed te begrijpen. Er is dus genoeg om uit te pluizen! De woorden krijgen door de tekst wel veel betekenis en worden meerdere malen herhaald, dus de kans is groot dat ze wel blijven hangen. Ook kun je kinderen online bijvoorbeeld laten opzoeken wat een coproliet is. Grappig is trouwens dat er later in de tekst (buiten dit fragment) nog iets over wordt gezegd:

‘Denk je dat Dugan weet wat een coproliet is? Ik kan niet wachten hem te vertellen dat hij gefossiliseerde kattenstront vasthield. (blz. 25)

Daarnaast kun je kinderen ook op een ander niveau uitdagen. In het fragment staat bijvoorbeeld ‘Hier en daar klonk wat gegiechel en gesnuif.’ Snappen de kinderen dat dit veroorzaakt wordt door wat er daarvóór wordt gezegd (voortplanten)? Het wordt namelijk niet expliciet gezegd of uitgelegd en ook dat is kenmerkend voor dit boek: je moet als lezer regelmatig zelf verbanden leggen om alle informatie uit de tekst te halen!

Ervaringen
Cruz vertelt in dit fragment over de persoonlijkheid van zijn klasgenoot Dugan en zegt ook iets over het geven van kritiek.
Wat vinden jouw leerlingen van het gedrag van Dugan? Hoe zouden ze Dugan duidelijk kunnen maken dat zijn gedrag hem in de problemen brengt?

Nog een voorbeeld: ‘Roze lippen vormden een rechte streep.’ (blz. 20) – wat zegt dit over de stemming van deze persoon? Kun je dit tekenen? Teken drie verschillende gezichten, met verschillende uitdrukkingen en emoties.
En hoe kijk jij als je boos bent? Wat doet jouw mond, wat doen jouw wenkbrauwen etc.?

(Ruimte)archeologie en antropologie

Ook de onderwerpen (ruimte)archeologie en antropologie hebben een directe link met de werkelijkheid: achterin het boek lees je over het werk van ruimte-archeologe Sarah Parcak (blz. 226), archeologe Nora Shawki (blz. 227), biologisch antropoloog Marina Elliott (blz. 228) en paleo-antropoloog Lee Berger (blz. 229).
Geïnteresseerde lezers kunnen op de (Engelstalige) website exploreracademy.com nog meer lezen over deze onderwerpen en (echte) bevlogen National Geographic Explorers. Er is ook een Nederlandstalige website, maar daar staat helaas minder op.

In het boek krijgen de explorers les over antropologie (het Oude Egypte) en ruimte-archeologie in hoofdstuk 7 (vanaf blz. 58). Ook staat er een duidelijke instructie over ruimte-archeologie en het speuren naar plunderaars op blz. 83:

Cruz had die (…) je veel oefenen. (blz. 83-84)

Ook leuk: om zelf aan ruimtearcheologie te doen hoef je niet op de Explorer Academy te zitten! Op blz. 226 staat uitgelegd dat er een online programma ontwikkeld is waarmee vrijwilligers ook kunnen meezoeken! Interessant om samen met je klas een kijkje te nemen op de (wederom Engelstalige) website GlobalXplorer!

Tijdzones

In dit boek heeft Cruz regelmatig contact met zijn beste vriendin Lani, die op Kauai (Hawaii) woont. Om met haar te bellen, moet hij goed rekenen vanwege het tijdsverschil! Een leuke oefening voor het rekenen met tijdzones vind je op blz. 59!

Barcelona

De Orion legt aan in Barcelona. Je leest in dit boek dan ook veel over de stad! (vanaf blz. 130)

Petra, Jordanië

Op de cover van het boek zie je het al: Cruz en zijn vrienden gaan in dit boek naar de oeroude stad Petra in Jordanië. In hoofdstuk 17 (vanaf blz. 165) lees je heel veel over deze bijzondere stad vol bezienswaardigheden. In het boek vind je een aantal mooie illustraties (met foto) van deze stad, maar online kun je natuurlijk nog veel meer vinden. Deze video van National Geographic zegt wat dat betreft meer dan woorden!