Gepakt of gepikt?

door Ad Bergsma

In het dorp van Jeroen is een zigeunerfamilie komen wonen. Ze wonen in twee caravans naast de sporthal. Na een inbraak wordt de familie echter uit het dorp verbannen naar een tankstation verderop. Jeroen en zijn vrienden Simon en Charlotte willen hen graag helpen en schrijven een brief naar de krant. Dat werkt: de familie mag op een camping bij een boer staan. De oudste dochter, Esmeralda, komt bij de kinderen in de klas. Dat zorgt voor een hoop onrust: een aantal kinderen in de klas wil niets met zigeuners te maken hebben! Ook in het dorp denkt niet iedereen even positief over de familie. En als Jeroen vervolgens iets vreemds ziet, begint hij ook te twijfelen… In hoeverre zijn de vooroordelen waar?

Recensie

Dit boek hoort bij de serie Brugboeken: boeken die je laten nadenken over jezelf en anderen. Dat is duidelijk ook het doel van dit verhaal: het laat je nadenken over  vooroordelen: waar komen ze vandaan, hoe kom je er vanaf en wat zijn de gevolgen ervan?

De auteur van Gepakt of gepikt? is zelf leerkracht en dat is goed te merken in het verhaal: de klassensituaties die beschreven zijn, zijn zeer herkenbaar en realistisch en dat maakt het voor kinderen makkelijk om zich in de hoofdpersonen in te leven. Leerkrachten zullen ook veel situaties herkennen!

Het onderwerp is zeer interessant en vertelt behalve over discriminatie en vooroordelen ook over de gemeentepolitiek. Toch is het verhaal allesbehalve droog of moeilijk. Het is een makkelijk te lezen verhaal dat echt gericht is op kinderen in de bovenbouw van de basisschool. De hoofdpersonen zitten in groep 8 en houden zich – behalve met de zigeunerkwestie – bezig met kamp en de afscheidsavond.

Dat het boek geschreven is vanuit een christelijk standpunt, wordt duidelijk als in de loop van het verhaal het zendingsgeld gestolen wordt uit de klas. Kinderen van openbare scholen zullen niet weten wat dit is – jammer eigenlijk; als hier klassengeld van was gemaakt, was het voor iedereen te begrijpen geweest. Verder speelt religie helemaal geen rol in het verhaal.

Het zendingsgeld wordt gestolen door Christian, een van de zigeunerkinderen. Dat lijkt het vooroordeel dat alle zigeuners stelen, dus te bevestigen. De auteur probeert echter duidelijk te maken dat wat één persoon doet, nog niet wil zeggen dat alle personen van datzelfde ras/geloof/levensvisie hetzelfde zijn:

‘Dat hij pikt, heeft toch niks met Esmeralda te maken’ (…) Christian is heel anders. Hij is wilder, kijkt vaak niet goed uit en doet domme dingen. (blz. 109)

Maar dat Christian dus wél heeft gestolen, wordt verder niet besproken en daarmee maakt de auteur zich er wat makkelijk vanaf. Dit zal namelijk in de realiteit echt wel voor meer opschudding zorgen.

Groot pluspunt van het boek is echter dat de auteur achterin het boek veel vragen heeft gesteld om na te denken over de tekst (blz. 127). Kinderen worden gestimuleerd om zelf hun mening te formuleren en dieper over het verhaal na te denken. Tenslotte geeft de auteur tips voor een boekbespreking of klassengesprek.

Lestips

Vooroordelen / discriminatie

Het is duidelijk dat dit boek geschreven is met het idee om het in de klas te gebruiken. De lestips staan zelfs al in het boek! Het spreekt voor zich dat dit verhaal in te zetten is in een les over vooroordelen. Je kunt als leerkracht ideeën uit het verhaal halen, maar ook de vragen voor een klassengesprek uit het boek halen (blz. 128).

De auteur geeft als suggestie dat je het klassengesprek kunt voeren nadat het boek door meerdere kinderen is gelezen (of nadat het boek is voorgelezen), maar je kunt natuurlijk ook heel goed het gesprek voeren vóórdat het boek is gelezen. De belangrijkste vraag is namelijk meteen: Wat is een vooroordeel?

Kinderen zullen het boek zelf niet snel uit de kast pakken in ieder geval, want zowel de titel als de kaft spreken weinig aan en geven ook niet goed weer waar het verhaal over gaat. Om het boek te promoten, of om een introductie te geven van een les over vooroordelen, kun je de eerste pagina’s van het eerste hoofdstuk gebruiken:

‘Besef je wel (…) rent ze weg.’ (blz. 5 t/m 9)

Afscheidsavond groep 8

Veel leerkrachten willen wel eens wat anders dan een musical tijdens de afscheidsavond. Tegenwoordig zijn er bijvoorbeeld steeds meer scholen die een klassenfilm maken. In dit boek wordt een theaterdiner georganiseerd – ook een leuk idee! (blz. 85 t/m 90)

Bestuur / gemeenteraad

Het bespreken van het bestuur van Nederland hoort ook bij de kerndoelen. Dit verhaal geeft een mooie schets van een gemeenteraadsvergadering. De gemeente moet bespreken wat er gedaan moet worden met de zigeunerfamilie en moet hierbij verschillende belangen in het oog houden en natuurlijk de regels volgen.

Op de parkeerplaats (…) glas naar binnen. (blz. 12 t/m 16)

Uitgeverij Maretak, 2006