Graaf Sandwich en andere etenswaardigheden

door Jan Paul Schutten

In dit boek vind je allemaal wetenswaardigheden over eten. Over gerechten, dranken en ingrediënten. Over de vork die ooit verboden was. Over het eten van snot en het drinken van urine. Over de lekkerste, smerigste, gekste en duurste gerechten ter wereld. Over waar onze groenten vandaan komen. En natuurlijk over die graaf waar de dubbele boterham naar is vernoemd!

In november 2018 zal dit boek in een speciale uitgave verschijnen voor de leescampagne Nederland Leest Junior.

Ongeveer een maand daarvoor is er tevens een heruitgave van het boek verschenen, waarin Jan Paul Schutten nog enkele nieuwe hoofdstukken heeft toegevoegd. Ook heeft het boek een nieuwe cover gekregen. De illustraties in het boek, van Jeroen Funke, zijn hetzelfde gebleven.

Recensie

De titel verraadt al dat Jan Paul Schutten je in dit boek – net als in zijn andere boeken – op grappige wijze allerlei wetenswaardigheden gaat vertellen. ‘Etenswaardigheden’ dus. En dat zijn er nogal wat! In korte column-achtige stukjes tekst vertelt Schutten o.a. over de herkomst van allerlei merken en gerechtnamen, over smaken, over de geschiedenis van groenten en over typisch Nederlandse dingen zoals drop, hagelslag en de kaasschaaf (hoewel die toch weer niet zo Nederlands blijkt te zijn).

©2009 Nieuw Amsterdam, illustratie van Jeroen Funke uit Graaf Sandwich

Soms sluiten de verschillende hoofdstukjes heel goed op elkaar aan, zoals bijvoorbeeld bij een stukje over het bizarre fastfoodrestaurant de Heart Attack Grill, met aansluitend een tekst over het ontstaan van de hamburger en daarna een hoofdstuk over de herkomst van McDonalds. Soms hebben de teksten echter weinig met elkaar te maken: van de duurste pizza ter wereld schakelt Schutten over naar veilig eten, waarna hij ademtariërs bespreekt en vervolgens uitlegt dat ketchup vroeger geel was. Juist die afwisseling maakt het boek heel vermakelijk en interessant. Wat is er veel te weten over eten!

De stukjes tekst lezen door de soepele schrijfstijl heel gemakkelijk. Vrijwel op elke spread staat bovendien een grappige illustratie van Jeroen Funke. Erg prettig om te lezen dus, maar ook ontzettend leerzaam. Wist je bijvoorbeeld dat rinse appelstroop geen merknaam is, maar dat rins gewoon iets betekent?

rins is misschien wel het bekendste onbekende woord uit onze taal.
(blz. 48 / 50*)

Na het lezen van dit boek zul je ook weten hoe mensen in de middeleeuwen zelf ijs konden maken, waarom de meeste hagelslag ‘chocoladehagel’ heet en hoe Coca-Cola aan zijn naam komt. Tussendoor staan daarnaast allemaal leuke, kleine receptjes in de tekst verwerkt, zodat je ook weet hoe je zelf frisdrank, kaas of pindakaas maakt. (En waarom pindakaas geen pindaboter heet, wordt ook nog uitgelegd!)

In de herziene uitgave van 2018 vind je daarnaast nog een grappig stukje over de peperdure frickedel, over een imam die flauwviel en over de plov der plovs uit Oezbekistan. Die ‘nieuwe’ plov levert trouwens het allerleukste citaat uit het hele boek op:

De plov is er al eeuwen en eeuwen populair en wordt vandaag de dag nog net zo graag gegeten als vroeger. Van ontplovving is nog lang geen sprake. (blz. 108*)

Kortom: een geweldig leuk boek over alles wat met eten te maken heeft!

Lestips

Superfijn dat dit leuke boek opnieuw is uitgegeven! De originele uitgave uit 2009 is inmiddels lastig te vinden. Begrijpelijk als je de binding ziet – na een aantal keren lezen, valt het boek letterlijk uit elkaar. De nieuwe uitgave van uitgeverij Gottmer ziet er een stuk steviger uit!

En dan krijgt het boek ook nog extra aandacht tijdens de campagne Nederland Leest. Er is bovendien lesmateriaal bij het boek verschenen. Je kunt het materiaal gratis downloaden op de website van Nederland Leest Junior. Je kunt o.a. een leerkrachtenhandleiding en een powerpointpresentatie downloaden om een debatles te begeleiden. De leerlingen gaan in discussie over voeding: is bepaald eten verantwoord of onverantwoord? Eerlijk of oneerlijk? Je kunt ter introductie een liedje luisteren over eerlijke handel.

Los van het lesmateriaal is dit boek ontzettend goed te gebruiken voor allerlei projecten.

• Lees in een project over China/Azië bijvoorbeeld het hoofdstukje voor over de herkomst van pasta (Halfgaar, blz. 109 / 113*) of het eten met stokjes (Smakken, slurpen en boeren, blz. 67 / 68*)
• In een project over gezond eten, kun je iets voorlezen over suiker (Zoete leugens, blz. 125 / 127*) of ontbijten (De belangrijkste maaltijd, blz. 113 / 117*)
• Of lees iets over smaken en proeven in een project over zintuigen: Zoet, zuur, bitter, zout en verrukkelijk (blz. 69 / 70*) en Proeven met je portemonnee (blz. 11 / 11*)

Er staat geen inhoudsopgave of register in het boek (ook niet in de heruitgave), dus het is even bladeren als je precies wilt weten wat er allemaal in te vinden is. Maar gelukkig is het allesbehalve een straf om dit boek zelf door te lezen! Zeker doen, zou ik zeggen!

NB Bladzijdenummers met een * komen uit de uitgave van 2018. Gebruik je de versie van Nederland Leest? Dan moet je zelf even de bladzijdenummers opzoeken. Veel verschil zal er waarschijnlijk niet zijn!

Uitgeverij Nieuw Amsterdam, 2009
Uitgeverij Gottmer, 2018